လမ္းဆံုေရာက္ေနသည့္ ျမန္မာ့ေျမယာ အခင္းအက်င္း Jenny Franco ၏ သံုးသပ္ခ်က္မွတ္စု

နိဒါန္း

ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ သမိုင္းတြင္မည့္ အခ်ိဳးအေကြ႕တစ္ခု၌ ေရာက္ရွိေနသည္။ အေရးပါသည့္ အခ်ိဳးအေကြ႕အေပၚ “လတ္တေလာႏွစ္မ်ား၌ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ အလွည့္အေျပာင္းမ်ားအားလံုးထက္ ပိုမိုေကာင္းမြန္သည့္ အလားအလာ ရွိသည္”ဟု အေကာင္းျမင္မႈႏွင့္ အကယ္၍ “ကၽြႏ္ုပ္တို႔ႏိုင္ငံကို ကာလရွည္ၾကာ အရုပ္ဆိုးအက်ည္းတန္ေစခဲ့သည့္ လူမႈေရး ပဋိပကၡေပါင္းမ်ားစြာကို” မေျဖရွင္းႏိုင္ပါက ျဖစ္ေပၚလာမည့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈအေပၚ စိုးရိမ္မႈတို႔ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ဆံုျခင္းျဖစ္သည္။ (i) ေျမႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အယူ၀ါဒႏွစ္ခု ရွင္းလင္းစြာ ဆန္႔က်င္ကြဲလြဲေနျခင္းသည္ ႏွစ္ေပါင္းေျခာက္ဆယ္ေက်ာ္ ရွည္ၾကာသည့္ ျပည္တြင္းစစ္အၿပီး၌ ႏိုင္ငံကို ဆြဲကို္င္လႈပ္လ်က္ရွိသည့္ အခင္းအက်င္း တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ေက်းလက္ေနလက္လုပ္လက္စားလူထုလူတန္းစားမ်ား၏ လက္မွေျမမ်ားကို စီးပြားေရးသမားမ်ားႏွင့္ ‘ ေခတ္သစ္ ’ စိုက္ပ်ိဳးေရးသမားမ်ား၏ လက္ထဲသို႔ လႊဲေျပာင္းေရာက္ရွိသြားေစရန္ ေရးဆြဲျပင္ဆင္ထားသည့္ ဥပေဒေပါင္းမ်ားစြာကိုလည္း က်င့္သံုးေနဆဲျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ သမိုင္းတြင္သည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ အတြင္း ေသာင္ၿပိဳကမ္းၿပိဳအႏိုင္ရခဲ့သည့္ အစိုးရသစ္ကို ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းက ဦးတည္ခ်က္ကို လမ္းေၾကာင္း ေျပာင္းပစ္ႏိုင္သည့္ အခြင့္အလမ္းတစ္ရပ္ကို ေဖာ္ထုတ္ေပးအပ္ထားသည္။

လက္ရွိေျမျပႆနာသည္ ေရးဆြဲအတည္ျပဳခဲ့သည့္ ေျမဥပေဒႏွင့္ မူ၀ါဒတို႔၏ တစ္စိတ္တစ္ေဒသျဖစ္သည့္ လက္ရွိႏွင့္ အတိတ္ကာလ ပဋိပကၡအေျခအေနမ်ား၌ နက္နက္ရိႈင္းရိႈင္းအျမစ္တြယ္လ်က္ရွိသည္။ ေျမႏွင့္ ဆက္စပ္သယံဇာတအ ရင္းအျမစ္မ်ားကို မည္သည့္ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားအတြက္ မည္သည့္ပံုစံမ်ိဳးျဖင့္ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္မည္ကို အေလးအနက္ထား ျပန္လည္သံုးသပ္ရန္ လိုအပ္လ်က္ရွိသည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ လူငယ္မ်ားသာမက တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအပါအ၀င္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ား၊ အထိခိုက္လြယ္သူမ်ားႏွင့္ အပယ္ခံလူထုလူတန္းစားမ်ားကို အဓိကဦးစားေပးသည့္ ခ်ဥ္းကပ္ လုပ္ေဆာင္မႈတစ္ရပ္လိုအပ္လ်က္ရွိၿပီး ၎တို႔၏ ျပႆနာမ်ား၊ အေရးကိစၥမ်ား၊ လိုအပ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ား ကို ၎တို႔၏ အျမင္ရႈေထာင့္မွ အေလးအနက္ထား စဥ္းစားေပးရန္ လိုအပ္သည္။ ဤကဲ့သို႔ေသာ ေျခလွမ္းမ်ိဳးျဖင့္ စတင္ျခင္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အနာဂတ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ခိုင္မာသည့္ အေျခခံအုတ္ျမစ္တည္ေဆာက္ရာ၌ အလြန္အေရးပါလာမည္ျဖစ္သည္။ ဤေျခလွမ္းမ်ိဳးကို ေလွ်ာက္လွမ္းရန္ ပ်က္ကြက္ျခင္းသည္ ဆိုးရြားသည့္ေနာက္ ဆက္တြဲရလဒ္မ်ားကို ေပၚေပါက္လာေစႏိုင္ပါသည္။

ေျမဥပေဒႏွင့္ မူ၀ါဒတိုင္းသည္ ‘ဘယ္သူက ဘယ္ေျမကို ဘယ္လိုရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ ဘယ္လိုအ ခြင့္အေရးမ်ိဳးနဲ႔ အသံုးျပဳႏိုင္သလဲ’ ဟူသည့္ ေမးခြန္းကို ေျဖဆိုႏိုင္ရမည္။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေျမယာပုစာၦ သည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္၏ တိုးတက္ေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ ထဲထဲ၀င္၀င္ ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္လ်က္ရွိသည္။ ေအာက္ ေျခေျမျပင္ရွိ သက္ေရာက္မႈတိုင္းသည္ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ကို အဟန္႔အတားျဖစ္ေစသည့္ သို႔မဟုတ္ အခြင့္အလမ္းျဖစ္ေစသည့္ သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ျဖစ္ေပၚလာေစမည္ျဖစ္သည္။ အရဲစြန္႔ရမႈ အႏၱရာယ္ အ လြန္ျမင့္မားသည့္ ကိစၥရပ္မ်ားျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေရွ႕တစ္လွမ္းမတိုးမီ ေနာက္ႏွစ္လွမ္းဆုတ္၍ ျပန္လည္သံုးသပ္ရန္ လို အပ္ပါသည္။

ဦးဆံုးအေနျဖင့္ ယေန႔ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ရင္ဆိုင္ႀကံဳေတြ႔ရလ်က္ရွိသည့္ အဓိကေျမယာျပႆနာသံုးမ်ိဳး၏ သေဘာ သဘာ၀ႏွင့္ ၎တို႔တစ္ခုခ်င္းစီအား အမ်ိဳးသားစားနပ္ရိကၡာဖူလံုေရး သေဘာတရားအရ ဆႏၵအေလ်ာက္ ေျမ၊ သားငါးႏွင့္ သစ္ေတာလုပ္ပိုင္ခြင့္ကို တာ၀န္ယူမႈရွိရွိ အုပ္ခ်ဳပ္စီမံေရးဆိုင္ရာ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ား (VGGT) ဟုေခၚသည့္ ကုလသမဂၢလုပ္ပိုင္ခြင့္ လမ္းညႊန္အသစ္ အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရးဥပေဒ၊ မၾကာခင္ကေရးဆြဲအတည္ ျပဳခဲ့သည့္ အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈမူ၀ါဒ သာမက လတ္တေလာ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ကရင္အမ်ိဳးသား အစည္းအရံုး (KNU) ၏ ေျမယာမူ၀ါဒ ႏွင့္ ဤကိစၥရပ္မ်ားအေပၚ ေနာင္လာမည့္ အနာဂတ္ကာလမ်ား၌ အစိုးရသစ္မွ ခ်ဥ္းကပ္ရန္ ရည္ရြယ္ထားသည့္ NLD ေရြးေကာက္ပြဲေၾကညာစာတမ္း တို႔၌ မည္သို႔တုန္႔ျပန္ ထားေၾကာင္း ျခံဳငံုသံုးသပ္ရန္ လိုအပ္သည္။

သေဘာသဘာ၀ကို ျခံဳငံုသံုးသပ္ျခင္း

သန္းငါးဆယ္ေက်ာ္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသားမ်ား၏ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ လူဦးေရသည္ ေက်းလက္ေဒသမ်ား၌ ေနထိုင္၍ လုပ္ကိုင္စားေသာက္လ်က္ရွိသည္။ လူနည္းစုတိုင္းရင္းသား လူထုလူတန္းစားမ်ားသည္ စုစုေပါင္းလူဦး ေရ၏ ၃၀-၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ရွိၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စုစုေပါင္းနယ္ေျမေဒသ ၆၀% ခန္႔သည္ ထိခိုက္ရႏိုင္ေျခ ျမင့္မား၍ ေဘးဖယ္ခံထားရသည့္ အဖိႏွိပ္ခံတိုင္းရင္းသားျပည္သူမ်ား ေနထိုင္လ်က္ရွိသည့္ ျပည္နယ္မ်ားျဖစ္သည္။ ေအာင္ျမင္ သည့္ အစိုးရမ်ားသည္ ေက်းလက္နယ္ေျမေဒသမ်ားကို မိမိတို႔၏ အခြန္ဘ႑ာရင္းျမစ္မ်ားအျဖစ္ သေဘာထားေလ့ရွိ ေသာ္လည္း စီးပြားေရးအရ ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းျမင့္မားသည့္ နယ္ပယ္အ၀န္းအ၀ိုင္းအျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းရန္အတြက္ စိုက္ပ်ိဳးေရးဆိုင္ရာ ထုတ္လုပ္ေရးဇံုမ်ားအျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း သယံဇာတအရင္းအျမစ္ထုတ္ယူသံုးစြဲေရး ဇံုမ်ားအ ျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း ဗဟိုအစိုးမွ ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ လိုအပ္သည္။ အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားနယ္ေျမေဒသမ်ား သည္ ၎နယ္ေျမေဒသအေပၚ၌ ေနထိုင္လ်က္ရွိသူမ်ားေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ အဆိုပါနယ္ေျမအတြင္း တည္ရွိေနၾက သည့္ သယံဇာတအရင္းအျမစ္မ်ားေၾကာင့္ တန္ဖိုးထားခဲ့ၾကၿပီး နယ္ခံလူထုလူတန္းစားမ်ားကို အက်ိဳးျပဳမည့္ ၀င္ ေငြရွာေဖြျခင္းထက္ စီးပြားေရးအက်ိဳးအျမတ္အတြက္သာ အာဏာပိုင္မ်ားက အျမတ္ထုတ္ခဲ့ၾကသည္။ လက္ေတြ႔၌ ႏိုင္ငံေရးအရ ဆံုးရံႈးနစ္နာမႈမ်ားႏွင့္ စစ္တပ္တိုးခ်ဲ႕မႈမ်ားႏွင့္အတူ စီးပြားေရးအရ ဆံုးရႈံးနစ္နာမႈမ်ားကလည္း ျပည္တြင္း စစ္မီး ဆက္လက္ေတာက္ေလာင္ေစရန္ မီးထိုးေပးခဲ့သည္။ ဤအေျခအေနသံုးခုသည္ ေျမႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အယူ ၀ါဒႏွစ္ခု ေျပာင္ေျပာင္ႀကီးဆန္႔က်င္ကြဲလြဲသြားေစသည့္ လက္ရွိအေရးအခင္းကို မီးေလာင္ရာေလပင့္လ်က္ရွိသည္။

ပထမအေျခအေန၌ ယခင္ကေျမယာမ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း အဓိကအားျဖင့္ ျပည္တြင္းစစ္ႏွင့္ လက္နက္ ကိုင္ပဋိပကၡသာမက သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္မ်ားက်ေရာက္မႈေၾကာင့္ မိမိတို႔၏ ေျမယာမ်ားကို စြန္႔ခြာခဲ့ရသူမ်ား ပါ၀င္ လ်က္ရွိသည္။ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းေျခာက္ခုေက်ာ္ ျဖစ္ပြားလာခဲ့သည့္ ျပည္တြင္းစစ္သည္ လူေပါင္းမ်ားစြာႏွင့္ လူထုအ သိုက္အ၀န္းေပါင္းမ်ားစြာကို ၎တို႔၏ ေနရင္းေဒသအိုးအိမ္မ်ားမွ စြန္႔ခြာထြက္ေျပးရေစခဲ့သည္။ လတ္တေလာ ကိန္းဂဏန္းအခ်က္အလက္မ်ားအရ ျပည္တြင္းေနရပ္စြန္႔ခြာ စစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္သူ စုစုေပါင္း ငါးသိန္းေက်ာ္ အျပင္အထူးသျဖင့္ တရုတ္ႏွင့္ ထိုင္းနယ္စပ္တစ္ေလွ်ာက္ ပိတ္မိေနသည့္ အေမ့ေလ်ာ့ခံ စစ္ေဘးဒုကၡ သည္ေပါင္း ငါးသိန္းေက်ာ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။ တစ္သန္းထက္ေက်ာ္လြန္မ်ားျပားႏိုင္သည့္ လူထုေပါင္း မ်ားစြာသည္လည္း တတိယႏိုင္ငံမ်ား၌ ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ် ေနထိုင္လ်က္ရွိသည္။

IDPs ႏွင့္ စစ္ေဘးဒုကၡသည္ အေတာ္မ်ားမ်ားသည္ မိမိတို႔၏ ေနရင္းရပ္ရြာေဒသမ်ားသို႔ ေဘးကင္းလံုျခံဳ၍ ဂုဏ္သိ ကၡာရွိရွိ ေနရပ္ျပန္ႏိုင္ရန္ ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကသည္။ ေဘးကင္းလံုျခံဳ၍ ဂုဏ္သိကၡာရွိရွိ ေနရပ္ျပန္ေရးသည္ Pinheiro အေျခခံမူမ်ား အတြင္း၌ အက်ယ္တ၀င့္တင္ျပထားသည့္အခ်က္မ်ားအပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရးဥပေဒႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားေရးဥပေဒမ်ားေအာက္တြင္ အတိအလင္းေဖာ္ျပထားသည့္ ၎တို႔ ၏ ရပိုင္ခြင့္အခြင့္အေရးျဖစ္သည္။ ၎တို႔၏ ေနရပ္ျပန္ေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးကို အမ်ိဳးသားစားနပ္ရိကၡာဖူလံုေရး သေဘာတရားအရ ဆႏၵအေလ်ာက္ ေျမ၊ သားငါးႏွင့္ သစ္ေတာလုပ္ပိုင္ခြင့္ကို တာ၀န္ယူမႈရွိရွိ အုပ္ခ်ဳပ္စီမံေရးဆိုင္ရာ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ား (VGGT) အားျဖင့္လည္း အေထာက္အကူျပဳထားသည္။ လုပ္ပိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္၌ ကုလသမဂၢကမာၻ႔စားနပ္ရိကၡာဖူလံုေရးေကာ္မတီမွ ေရးဆြဲအတည္ျပဳခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွ သေဘာတူ လက္မွတ္ေရးထိုးထားသည့္ ဤစံခ်ိန္စံႏႈန္းသည္ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ အစိုးရမ်ား သေဘာတူ လက္ခံထားသည့္ အျမင့္ဆံုးေသာ ႏိုင္ငံတကာစံတစ္ခုျဖစ္သည္။

ထို႔ျပင္ ေနရပ္ျပန္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ျဖည့္ဆည္းအပ္ႏွံေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးကို ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလအတြင္း အ တည္ျပဳခဲ့သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈ မူ၀ါဒ (စာပိုဒ္ ၃၈ ႏွင့္ ၇၄)တြင္လည္း သေဘာတူေထာက္ခံ ထားသည္။ ဤအခြင့္အေရးကို (အေစာပိုင္းမူၾကမ္းမ်ားထက္စာလွ်င္)ေနာက္ဆံုးအတည္ျပဳခဲ့သည့္ မူ၀ါဒအတြင္း ပိုမိုအေလးအနက္ထား ထည့္သြင္းစဥ္းစားထားေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။  ' ျပန္လည္ျဖည့္ဆည္းအပ္ႏွံေရး’ကို ေအာက္တြင္ေဖာ္ျပထားသည့္ ေနရာငါးခု၌ ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးထားေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။ (၁) တရားမွ်တေသာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းျခင္း(အပိုဒ္ ၈-ဇ)၊ (၂) အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရွင္းလင္းသည့္ အေကာင္း ဆံုးနည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးစံမ်ားကို က်င့္သံုးေဆာင္ရြက္ျခင္း(အပိုဒ္ ၃၈)၊ (၃)ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ႏွင့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း ကိုယ္စားျပဳပိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ အမ်ိဳးသားမ်ား၏ တန္းတူအခြင့္အေရး(အပိုဒ္ ၇၅-ဆ)၊(၄) လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားႏွင့္အညီ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ျခင္းရွိမရွိ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာျခင္းႏွင့္ အကဲျဖတ္ျခင္း(အပိုဒ္ ၇၈-ဃ)၊ (၅) မတရားသိမ္းဆည္းခံရျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ သို႔မဟုတ္ အျခားအေၾကာင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေစ မိမိေနထိုင္လုပ္ကိုင္ေသာေျမကို စြန္႔ခြာသြားရသူမ်ား၏ ေျမလုပ္ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ ေနထိုင္ခြင့္မ်ား ျပန္လည္အစားထိုး ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္သည့္ အေကာင္းဆံုးလုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား ကို သုေတသနျပဳျခင္း(အပိုဒ္ ၈၀-ဎ)ဟူသည့္ အပိုဒ္မ်ား၌ ျပ႒ာန္းထားသည္။

ထို႔အျပင္ လတ္တေလာ၌ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေရးဆြဲခဲ့သည့္ KNU ေျမယာမူ၀ါဒ အတြင္းတြင္လည္း ျပည္တြင္းေနရပ္စြန္႔ခြာ စစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္သူ (IDPs) ႏွင့္ စစ္ေဘး ဒုကၡသည္မ်ား၏ ေနရပ္ျပန္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ျဖည့္ဆည္းအပ္ႏွံေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ျဖင့္ တ ရားမွ်တမႈရွိစြာ ျပန္လည္ သံုုးသပ္ထည့္သြင္းထားသည္။ KNU သည္ ' ႏိုင္ငံတကာမွ အသိအမွတ္ျပဳထားသည့္ Pinheiro အေျခခံ မူမ်ားႏွင့္အညီ IDPs မ်ား၏ အဓိကရပိုင္ခြင့္ျဖစ္ေသာ ၎တို႔၏ ေျမယာမ်ား ျပန္လည္ရရွိေရးအား ထည့္သြင္းစဥ္းစား ေပးရန္’ သံဓိ႒ာန္ခ်ထားၿပီး ‘ဆံုးရႈံးသူမ်ားထံ (သို႔မဟုတ္) ၎တို႔၏ အေမြဆက္ခံသူမ်ားထံ မူလပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားအား ျပန္မေပးႏိုင္သည့္ အခါမ်ိဳးတြင္’(အပိုဒ္ ၄-၂-၂ ႏွင့္ ၄-၂-၃) မည္သို႔ဆက္လက္အေရးယူေဆာင္ရြက္ရမည္ကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားသည္။

သို႔ေသာ္ ဤကိစၥရပ္ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ NLD ၏ ေရြးေကာက္ပြဲေၾကျငာစာတမ္း အပိုဒ္ ၄(၂-ဃ)အတြင္း၌ ေတာင္ သူလယ္သမားမ်ား၏ ဥပေဒမဲ့ဆံုုးရံႈးခဲ့ေသာ လယ္ယာေျမမ်ား ျပန္လည္ရရိွေရး၊ ေလ်ာ္ေၾကး၊ နစ္နာေၾကးမ်ား ရရိွေရးအား ဥပေဒႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္မည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ ဤထုတ္ျပန္ခ်က္သည္ ‘မတရားသျဖင့္ ဆံုးရႈံးခဲ့ရ သည့္ေျမမ်ား’ ကိုသာ က်ဥ္းေျမာင္းစြာ ေဘာင္ခတ္ရည္ညႊန္းထားသည့္ ေဖာ္ျပခ်က္အျဖစ္ ပံုုေပၚသည္။ ဤ ကန္႔သတ္ခ်က္သည္ ျပည္တြင္းစစ္ႏွင့္ အျခားေျမယာသိမ္းဆည္းမႈ ပံုစံမ်ိဳးစံုေၾကာင့္ မိမိတို႔၏ ေျမယာမ်ားကို လက္ လႊတ္ဆံုးရႈံးခဲ့ရသူမ်ားကို လႊမ္းျခံဳေစႏိုင္မည္ေလာ။ ထိုုေမးခြန္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ မပီ၀ိုးတ၀ါးျဖစ္ေနသည္။ အမွန္တကယ္၌ တရားမွ်တမႈမရွိခဲ့သည့္ ဆံုးရႈံးနစ္နာမႈမ်ားကို ကုစားရန္အတြက္ ခိုင္မာအားေကာင္းသည့္ ကတိက၀တ္မ်ိဳး မဟုတ္ ေၾကာင္း သံုးသပ္ရသကဲ့သို႔ အထက္တြင္ ရွင္းလင္းေဖာ္ျပခဲ့သည့္ NLUP၊ VGGT အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားေရးဥပေဒတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ အေထြေထြ လမ္းညႊန္ခ်က္တို႔ကိုလည္း ရည္ညႊန္းကိုးကားထားျခင္းမရွိေပ။

ဒုတိယအေျခအေန၌ မိမိတို႔၏ ေျမယာမ်ားကို ဆက္လက္လုုပ္ကုုိင္ႏိုင္ဆဲျဖစ္ေသာ္လည္း ျပႆနာေပါင္းမ်ားစြာႏွင့္ ဖိအားမ်ိဳးစံုကို ရင္ဆိုင္ႀကံဳေတြ႔ေနရသျဖင့္ အားေပ်ာ့ေနေသာ အေျခအေနတြင္ရွိေနသည့္ ေက်းလက္ေန လက္လုပ္ လက္စားလူထုလူတန္းစားမ်ား ပါ၀င္လ်က္ရွိသည္။ ဤလူထုလူတန္းစားမ်ားသည္ ၎တို႔၏ ေျမယာမ်ားကို လက္ လႊတ္ဆံုးရႈံးရႏိုင္သည့္ အေျခအေနျမင့္မားသူမ်ား သို႔မဟုတ္ ေျမယာႏွင့္ ဆက္စပ္သည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား အေပၚ ထိန္းခ်ဳပ္စီမံပိုင္ခြင့္ ေပ်ာက္ဆံုုး အားနည္း ေနသူမ်ားျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ဓေလ့ထံုးတမ္းဆိုင္ရာ ေျမယာလုပ္ပိုင္ခြင့္စနစ္မ်ားကို က်င့္သံုးေနဆဲျဖစ္သည့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားႏွင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားသည္ တရား၀င္ေျမယာလုယူမႈမ်ားအား ရင္ဆိုင္ႀကံဳေတြ႕ရႏိုင္သည့္ အလားအလာ ျမင့္မားလ်က္ ရွိသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ လတ္တေလာ၌ ၂၀၁၂ ေျမယာဥပေဒမ်ား (လယ္ယာေျမဥပေဒႏွင့္ ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္ ႏွင့္ ေျမရိုင္းစီမံခန္႔ခြဲမႈ ဥပေဒ) ေပါင္းစပ္ ခ်ိတ္ဆက္မႈအားျဖင့္ ဆံုးရႈံးနစ္နာရႏိုင္သည့္ အေျခအေနရွိသည္။

ဤလူထုလူတန္းစားမ်ား၏ သမိုင္းအဆက္ဆက္ ရင္ဆိုင္ႀကံဳေတြ႔လာရသည့္ ျပႆနာတစ္ခုမွာ အျပည့္အ၀လုပ္ပိုင္ ခြင့္ မရရွိျခင္းႏွင့္ ၎တို႔၏ ေျမယာဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးကို (တရား၀င္အေထာက္အထားရွိသည္ျဖစ္ေစ မရွိသည္ျဖစ္ ေစ၊ မည္သည့္ပံုစံျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးလုပ္ကိုင္သည္ျဖစ္ေစ) အာမခံေပးရန္ ပ်က္ကြက္ျခင္းႏွင့္အတူ ၎တို႔၏ ေျမယာမ်ားကို ေရရွည္ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ရန္ ေထာက္ပံ့ေပးသည့္ အစိုးရမူ၀ါဒမ်ားကင္းမဲ့ေနျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံအျပားရွိ လက္လုပ္လက္စားျပည္သူေပါင္းမ်ားစြာအေပၚ သက္ေရာက္ထိခိုက္ေစလ်က္ရွိသည့္ အလြန္ခက္ခဲရႈပ္ေထြးေသာ ေရရွည္ျပႆနာတစ္ခုျဖစ္သျဖင့္ အလြယ္တကူ ေျဖရွင္းႏိုင္သည့္ ျဖတ္လမ္းမရွိေပ။ ၎တို႔၏ တရား၀င္ေျမယာလုပ္ ပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးတစ္ခုတည္းကိုသာ အကာအကြယ္ေပးျခင္းသည္ ေက်းလက္ေနလက္လုပ္လက္စားေတာင္သူ မ်ား အထူးသျဖင့္ အပယ္ခံထားရၿပီး ထိခိုက္ရန္ အလြန္လြယ္ကူသည့္ လူထုလူတန္းစားမ်ားကို ၎တို႔၏ ေျမယာေပၚ ၌ ေရရွည္ေနထိုင္ရွင္သန္ရန္ အာမခံေပးႏိုင္ျခင္းမရွိေပ။ တရား၀င္ေျမယာအခြင့္အေရးမ်ားကိုသာ အကာအကြယ္ေပး ျခင္းသည္ ၎တို႔၏ ေျမယာမ်ားကို လက္လႊတ္ဆံုးရံႈးေစရန္ တံခါးဖြင့္ေပးလိုက္သကဲ့သို႔ပင္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ဥပမာ အားျဖင့္ အေၾကြးတင္ျခင္း သို႔မဟုတ္ စီးပြားေရးက်ပ္တည္းသည့္ အေျခအေနမ်ိဳး၌ လက္လႊတ္ဆံုးရႈံးသြားႏိုင္သည္။

အခ်ိဳ႕က အက်ပ္အတည္းတစ္ခုအျဖစ္ ရႈျမင္လ်က္ရွိေသာ္လည္း အျခားသူမ်ားက ေရရွည္၌ ' ေခတ္သစ'စိုက္ပ်ိဳးေရး က႑တစ္ခု ေပၚထြန္းလာေစသည့္ အေျခခံအုတ္ျမစ္မ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္သည့္ အခြင့္အလမ္းတစ္ရပ္အေနျဖင့္ ရႈ ျမင္လ်က္ရွိသည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလတြင္` ရန္ကုန္ႏိုင္ငံေရးသိပၸံေက်ာင္း၌ Landesa ဟုေခၚသည့္ ႏိုင္ငံ တကာ အစိုုးရမဟုုတ္ေသာ အဖြဲ႔အစည္း (NGO) မွ Roy Prosterman ဆိုသည့္ပုဂၢိဳလ္၏ တင္ၿပေဆြးေႏြးမႈတြင္ ‘အေသးစားတစ္ႏိုင္တစ္ပိုင္ ေတာင္သူမ်ား၏ ေျမယာအခြင့္အေရးကို အကာအကြယ္ေပးျခင္းသည္ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအတြက္ လမ္းခင္းေပးျခင္းျဖစ္သည္’ဟု မွတ္ခ်က္ေပး ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ ‘ကမာၻအႏွံ႔ေတြ႔ရွိရသည့္ အေထာက္အထားမ်ားအရ အႀကီးစားစိုက္ပ်ိဳးေရး စီမံကိန္းမ်ားအတြက္ လမ္းရွင္းေပးရန္ အေသးစားတစ္ႏိုင္တစ္ပိုင္ေတာင္သူမ်ားကို ဖယ္ရွားေမာင္းထုတ္ျခင္းထက္စာလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ အေသးစား တစ္ႏိုင္တစ္ပိုင္ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား၏ ေျမယာလုပ္ပိုင္ခြင့္ ပိုမိုလံုျခံဳမႈရွိေစရန္ အေလးေပး ေဆာင္ရြက္သင့္ သည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ရန္အတြက္ အခ်ိန္ႏွင့္အမွ် ၿမိဳ႕ျပမ်ားသို႔ လူမ်ားေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္လ်က္ ရွိေသာေၾကာင့္ လုပ္အားခမ်ား ပိုမိုေစ်းႀကီးလာသည္။ ပုဂၢလိကအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအၾကား ေျမယာအခြင့္အေရးမ်ားကို မိမိ ဆႏၵအေလ်ာက္ လႊဲေျပာင္းရန္ ဥပေဒကခြင့္ျပဳခဲ့လွ်င္ အေမရိကန္ သို႔မဟုတ္ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားကဲ့သို႔ပင္ စိုက္ပ်ိဳးေျမ အရြယ္အစားမ်ား တျဖည္းျဖည္းႀကီးထြားလာမည္ျဖစ္သည္’ ဟု သံုးသပ္တင္ျပခဲ့သည္။ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားက မိမိတို႔၏ စိုက္ပ်ိဳးေျမမ်ားကို အၿပီးအပိုင္စြန္႔လႊတ္၍ ၿမိဳ႕ျပမ်ားဆီသို႔ ခ်ီတက္ျခင္းကို ‘ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ’ဟု ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ နားလည္လက္ခံထားၾကသည္။

သို႔ေသာ္လည္း အျခားနည္းျဖင့္‘ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး’ပံုစံမ်ား မရွိေတာ့ၿပီလား။ လယ္ထဲမွထြက္၍ ၿမိဳ႕တက္ရန္မလိုအပ္ ဘဲ ေက်းလက္ေဒသတစ္ခုလံုး စိုက္ပ်ိဳးထြန္ယက္သည့္ အေသးစားတစ္ႏိုင္တစ္ပိုင္ေတာင္သူမ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ေန ျခင္းသည္ လူ႔ေဘာင္အသိုက္အ၀န္းအတြက္ ဥပမာအားျဖင့္ ကမာၻေနလူထုတစ္ရပ္လံုးကို ေကၽြးေမြးျပဳစုရာ၌ အ ေထာက္အကူျပဳျခင္း၊ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း၊ ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းျမင့္မားသည့္ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အ လမ္းမ်ား ေဖာ္ထုတ္ေပးျခင္းႏွင့္ ဇီ၀မ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲမ်ားကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္းကဲ့သို႔ေသာ တန္ဖိုးျဖတ္မရသည့္ ပံ့ပိုးမႈမ်ားကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္သည္။ ဤအျခားနည္းျဖင့္ ‘ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး’ကို သာဓကအေနျဖင့္ ဒို႔ေျမကြန္ရက္ (LIOH) ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးဖိုရမ္(ECDF) ကဲ့သို႔ေသာ ေဒသခံအရပ္ဘက္လူ႔ အဖြဲ႔အစည္း မ်ားႏွင့္ ကြန္ရက္မ်ား၏ လတ္တေလာ သုေတသနျပဳခ်က္ႏွင့္ မူ၀ါဒေျပာင္းလဲေရး စည္းရံုးလံႈ႔ေဆာ္မႈလုပ္ငန္းမ်ား၌ ေပၚလြင္ထင္ဟပ္လ်က္ရွိသည္။

ယေန႔ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေက်းလက္ေနလူထုလူတန္းစားမ်ား အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၏ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈကို ႏိုုင္ငံဥပေဒမွအသိအမွတ္ျပဳထားျခင္းမရွိသည့္ ဓေလ့ထံုးတမ္းဆိုင္ရာ လုပ္ပိုင္ခြင့္စနစ္မ်ားျဖင့္ ႀကီးၾကပ္ လုပ္ကိုုင္လ်က္ရွိသျဖင့္ ၎တို႔ေနထိုင္လုပ္ကိုင္စားေသာက္လ်က္ရွိသည့္ ေျမကို အျပည့္အ၀လုပ္ပိုင္ခြင့္ရရွိရန္ အစိုုးရထံမွ တရား၀င္အသိအမွတ္ျပဳၿခင္းကိုလို လားမႈႏွင့္ အင္အားသံုး၍ မတရားေမာင္းထုတ္ခံရမည့္ အႏၱရာယ္မွ ကင္းေ၀းလိုသည့္ ရည္မွန္းခ်က္တို႔ကို စာနာနား လည္ေပးႏိုင္ပါသည္။ ဤရည္မွန္းခ်က္ကို ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္း (ပုဒ္မ ၁၇) ႏွင့္ အိုးအိမ္ ဆိုင္ရာအခြင့္အေရး၊ အစားအစာႏွင့္ အာဟာရဆိုင္ရာ အခြင့္အေရး၊ ကုလသမဂၢဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္း၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ေနရပ္စြန္႔ခြာေရႊ႕ေျပာင္းရျခင္းႏွင့္ အတင္းအဓမၼဖယ္ရွားခံရျခင္းဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢလမ္းညႊန္မ်ား အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရးဥပေဒတို႔မွ အခိုင္အမာေထာက္ပံ့ေပးထားသည္။ ဤရည္မွန္းခ်က္ကို ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုလ်က္ရွိၿပီး VGGT တြင္လည္း ေထာက္ခံအားေပးထားသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ VGGT ၌ (၁) လက္ရွိဥပေဒျဖင့္ အကာအကြယ္ျပဳထားေပးျခင္းမရွိသည့္ အခြင့္အေရးမ်ား၊ (၂) အထူးသျဖင့္ လက္၀ယ္ခံလုပ္ပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးသာရွိသည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ ထိခိုက္လြယ္သူမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ား၊ (၃) ဓေလ့ထံုးတမ္းဆိုင္ရာ လုပ္ပိုင္ခြင့္စနစ္မ်ားကို က်င့္သံုးလ်က္ရွိသည့္ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ အျခား လူထုလူတန္းစားမ်ားႏွင့္ (၄) အေသးစားတစ္ႏိုင္တစ္ပိုင္လုုပ္ကိုုင္သူမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားအပါအ၀င္ တရား၀င္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးရွိသူမ်ားႏွင့္ ၎တို႔၏ အခြင့္အေရးမ်ားအားလံုးကို အသိအမွတ္ျပဳ၍ ေလးစားလိုက္နာရန္ ေတာင္းဆိုထားသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ေျမ၊ သားငါးႏွင့္ သစ္ေတာတို႔၏ တရား၀င္ပိုင္ရွင္ျဖစ္သည့္ အေနအထားမ်ိဳး ျဖစ္လင့္ကစား ဓေလ့ထံုးတမ္းဆိုင္ရာ လုပ္ပိုင္ခြင့္စနစ္မ်ားကို က်င့္သံုးလ်က္ရွိသည့္ တစ္သီးပုဂၢလမ်ားႏွင့္ လူထုလူ တန္းစားမ်ားကို အျပည့္အ၀အသိအမွတ္ျပဳ ေလးစားလိုက္နာ၍ အကာအကြယ္ေပးျခင္းတို႔အပါအ၀င္ ထိုုအေျခခံမူသည္ ႏိုင္ငံေတာ္အ ဆင့္အထိ က်ယ္ျပန္႔သည့္မူတစ္ရပ္ျဖစ္သည္။

မွတ္သားဖြယ္ေကာင္းသည့္ အခ်က္တစ္ခုမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလအတြင္း အတည္ျပဳခဲ့သည့္ အမ်ိဳး သားေျမအသံုးခ်မႈမူ၀ါဒရွိ ျပ႒ာန္းခ်က္ေပါင္းမ်ားစြာ၌ ဤအခင္းအက်င္းအတြက္ သီးျခားပံ့ပိုးမႈမ်ားႏွင့္ ေဘးဆီး ရန္ကာမ်ားကို ေပါင္းစပ္ထားျခင္းအားျဖင့္ အျပဳသေဘာဆန္သည့္ ေျခလွမ္းမ်ားကို ျပင္ဆင္ေပးထားသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ‘ရည္ရြက္ခ်က္မ်ား’ (‘တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၏ ဓေလ့ထံုးတမ္းဆိုင္ရာ ေျမလုပ္ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားကို အ သိအမွတ္ျပဳၿပီး အကာအကြယ္ေပးရန္’ - အပိုဒ္ ၆-ဂ)၊ ‘လမ္းညႊန္မူမ်ား’(‘ေျမႏွင့္ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ား စီမံအုပ္ ခ်ဳပ္မႈဆိုင္ရာဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ျပည္သူမ်ား အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ လုပ္ကြက္ငယ္ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားတို႔၏ ပူးေပါင္းပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္မႈကို ပိုမိုျမွင့္တင္ရန္’)၊ ‘အေျခခံမူမ်ား’ (' ျပည္သူမ်ား အထူးသျဖင့္ လုပ္ကြက္ငယ္ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား၊ ဆင္းရဲသားမ်ား၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ေျမလုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ေဒသခံအဖြဲ႔အစည္းမ်ားက အသိအမွတ္ျပဳထားသည့္အေပၚ ဥပေဒအရ အသိအမွတ္ျပဳၿပီး အကာအကြယ္ ေပးရန္’) အပါအ၀င္ အျပည့္အ၀လုပ္ပိုင္ခြင့္(ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်မွတ္ပိုင္ခြင့္အာဏာ)ကို အသိအမွတ္ျပဳထားသည့္ အေျခခံမူႏွင့္ ပတ္သက္၍ အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈမူ၀ါဒ၏ အေရးပါသည့္ အဓိကအခန္းမ်ား၌ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားသည္။ ‘အလွည့္က်အနားေပးစနစ္ျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးေသာ ေရႊ႕ေျပာင္းေတာင္ယာမ်ားႏွင့္ မိရိုးဖလာနည္းျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳး သည့္ေျမမ်ား(အပိုဒ္ ၂၉-ဃ)’ ကို အသိအမွတ္ျပဳ၍ အကာအကြယ္ေပးရန္ အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈမူ၀ါဒ၏ အေျခခံမူ၌ အတိအလင္းေဖာ္ျပထားသည္။ ‘ပတ္၀န္းက်င္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက စား၀တ္ေနေရးႏွင့္ လူမႈစီးပြားဘ၀ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ မွ်ေ၀သံုးစြဲ၍ အက်ိဳးခံစားခြင့္ရရွိေနသည့္သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားႏွင့္ ေဂဟစနစ္(မ်ား)ကို’ အသိအမွတ္ျပဳ၍ အကာအကြယ္ေပးထားသည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္သည္ ပတ္၀န္းက်င္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ ေဖာ္ျပပါ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ား၊ ေဒသတြင္းေဂဟစနစ္မ်ားအေပၚ ၎တို႔၏ ရယူသံုးစြဲပိုင္ခြင့္ႏွင့္ ထိန္းခ်ဳပ္စီမံပိုင္ခြင့္ကို ဆက္လက္အသိအမွတ္ျပဳ၍ အကာအကြယ္ေပးထားသည္ဟု အနက္ဖြင့္ဆိုႏိုင္ပါသည္။

ကရင္အမ်ိဳးသားအစည္းအရံုး (KNU) ေျမယာမူ၀ါဒသည္ ၎၏ပါ၀င္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားအရ သီးျခား အေျခအေနအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ခိုင္ခိုင္မာမာျဖင့္ က်ယ္ျပန္႔စြာ လႊမ္းျခံဳျပ႒ာန္းထားသည္ဟု သံုးသပ္ရသည္။ အေျခခံအက်ဆံုး သာဓကတစ္ခုအေနျဖင့္ အပိုဒ္ ၂-၃-၃ တြင္ ‘KNU အာဏာပိုင္မ်ားသည္ မိရိုးဖလာ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္လုုပ္ကိုုင္ျခင္း၊ အသံုးခ်ျခင္းႏွင့္ ဆက္စပ္သည့္ လက္ရွိေရးသားထုတ္ ျပန္ထားေသာဥပေဒ၏ အကာအကြယ္ေအာက္တြင္မရွိေသာ ဓေလ့မ်ားအပါအ၀င္ လူမႈေရးအရ တရား၀င္ေသာ ေျမယာလုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ား အတြက္ တရား၀င္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္းမ်ားကို ျပဳလုပ္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ KNU အာဏာပိုင္မ်ားသည္ လူသိရွင္ၾကား ထုတ္ျပန္ထားသည့္ စည္းမ်ဥ္းမ်ားမွတဆင့္ တရား၀င္သည္ဟု မွတ္ယူထားေသာ ရပိုင္ခြင့္ အမ်ိဳးအ စားမ်ားကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုရမည္။ ထိုသို႔အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုရာတြင္ လူမႈေရးအရ တရား၀င္ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္မႈ၊ အသံုးခ်မႈႏွင့္ ဆက္စပ္သည့္ဓေလ့မ်ားအား အသားေပးရမည္။ ထို႔အျပင္ မိမိတို႔၏ ဆႏၵမပါဘဲ မိမိတို႔ေနရပ္မ်ားမွ စြန္႔ခြာသြားရ ျခင္းႏွင့္ မိရိုးဖလာအရ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္ခြင့္ႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားအား ယခင္ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ ဆံုးရႈံး ခဲ့ရသူမ်ားအပါအ၀င္ စိတ္ထင္တိုင္းအေၾကာင္းအမ်ိဳးမိ်ဳးျဖင့္ ေရႊ႕ေျပာင္းေစျခင္း၊ အတင္းအဓမၼေရႊ႕ေျပာင္းခိုင္းျခင္း၊ အေႏွာက္အယွက္ ေပးျခင္းႏွင့္ အျခားျခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားတိုု႔မွ တန္းတူညီမွ်သည့္ တရားေရးရာ ကာကြယ္မႈကို အာမခံေပးေသာ ေျမယာ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကို အျခားေသာအဖ်က္အဆီးႏွင့္ အေႏွာက္အယွက္မ်ား မျဖစ္ေပၚလာေစဘဲ အျပည့္အ၀သိရွိထားကာ ျပန္လည္ေပးအပ္ေရးကို ေသခ်ာေအာင္ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္သည္’ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္ျခင္းႏွင့္ အသံုးျပဳခြင့္ရွိသူမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားသည့္အျပင္ တာ၀န္၀တၱရားမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း တိက်သည့္ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားပါရွိသည္။ ထို႔အျပင္ ‘အနာဂတ္ ေက်းလက္ေဒသအား တည္ေဆာက္သည့္အခါတြင္ အျပဳသေဘာေဆာင္သည့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈမ်ား အား ဦးစားေပးၿပီး ၎တို႔မွာ ေဘးဖယ္ခံထားရသူမ်ား၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားႏွင့္ ခုခံႏိုင္စြမ္းမရွိသူမ်ား၊ ႏွင့္ ေက်းရြာလူထု အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအား စီးပြားေရးအရ အလားအလာရွိသည့္အရာမ်ား၊ ေဂဟေဗဒအရ အဆင္ေျပၿပီး ယဥ္ေက်းမႈအရ သင့္ေတာ္သည့္ ဓေလ့မ်ားအား အေျခခံမႈမ်ားကိုု ဦး စားေပးျခင္း(အပိုဒ္ ၃-၉-၄)၊’ႏွင့္ ' ေဒသတြင္း တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ အသိပညာ၊ မိရိုးဖလာလယ္ယာဓေလ့မ်ားအပါ အ၀င္ လယ္သမားမ်ား၏ ကိုယ္ပိုင္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈမ်ားအား ေထာက္ပံ့၊ ကာကြယ္ျပီး အားျဖည့္ေပးသည့္(အပိုဒ္ ၃-၉-၅)’ အမ်ားျပည္သူဆိုင္ရာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈမ်ားအား ဦးစားေပး ေဖာ္ေဆာင္သြားမည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။

တတိယအေျခအေန၌ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ခိုင္မာ၍ ဂုဏ္သိကၡာရွိသည့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းလုပ္ငန္း ထူ ေထာင္ရန္ ေျမအနည္းငယ္ သို႔မဟုတ္ လံုး၀မရွိသည့္ ေက်းလက္ေနလူထုလူတန္းစားမ်ား ပါ၀င္လ်က္ရွိသည္။ ဤသည္မွာလည္း ကံၾကမၼာကိုသာ ရိုးမယ္ဖြဲ႔ရမည့္ အေျခအေနမ်ိဳးျဖစ္သည္။ သာဓကအားျဖင့္ မိသားစုအတြင္း ေျမယာပိုင္ဆိုင္ရန္ေသာ္လည္းေကာင္း အေမြဆက္ခံရန္ေသာ္လည္းေကာင္း ခြဲတမ္းမရသူမ်ား အထူးသျဖင့္ ေက်း လက္အိမ္ေထာင္စု အမ်ားအျပားမွ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ အခ်ိဳ႕ေသာညီအစ္ကို/ေမာင္ႏွမမ်ားသည္ အျခားသူမ်ား၏ စိုက္ပ်ိဳးခင္းမ်ား၌ ေန႔စားအျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္နယ္တစ္ေက်းတြင္ လုပ္ခလစာရသည့္ အလုပ္မ်ိဳးကို မတတ္သာဘဲ ရွာေဖြလုပ္ကိုင္ရျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း အဆံုးသတ္ရေလ့ရွိသည္။ သို႔ရာတြင္ တရွိန္တိုုး ျမင့္တက္လာသည့္ ေျမယာစုစည္းရယူမႈကို ႀကံဳေတြ႔ေနရသည့္ ေက်းလက္ေနလူထု၏ ကံၾကမၼာလည္း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ထိုကဲ့သို႔ ေသာ ေျမယာစုစည္းရယူမႈမ်ားကို တြန္းလွန္၍ အနာဂတ္တြင္ ျဖစ္ပြားလာႏိုင္သည့္ အလားအလာမ်ားကိုပါ ကာကြယ္ တားဆီးရန္အတြက္ ဂရုတစိုက္အေရးယူေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္လ်က္ရွိသည္။

ဆင္းရဲသားမ်ား၊ အပယ္ခံထားရသူမ်ားႏွင့္ အထိခိုက္လြယ္သူမ်ား ေျမယာလုပ္ပိုင္ခြင့္ အျပည့္အ၀ရရွိေစရန္ ေထာက္ပံ့ေပးထားသည့္ ႏိုင္ငံတကာလူအခြင့္အေရးဥပေဒႏွင့္ VGGTs ပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား၊ အေျခခံမူအမ်ားအျပားကို ဤတတိယအေျခအေနမ်ိဳးကို ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ လူထုလူတန္းစားမ်ား၏ ေျမယာအခြင့္အေရးမ်ား အျပည့္အ၀ က်င့္သံုးႏိုင္ေစသည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားအျဖစ္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆို၍ ပံ့ပိုးကူညီႏိုင္သည္။ ထို႔ထက္ပို၍ဆိုရေသာ္ VGGT ၌ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈအမ်ားဆံုးပမာဏသတ္မွတ္ခ်က္ ထားရွိရန္ႏွင့္ ေျမျပန္လည္ခြဲေ၀ေပးျခင္းကို ရည္ညႊန္း ေဖာ္ျပထားသည္။ သမိုုင္းတစ္ေလ်ာက္ အျခားကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ားကလည္း ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ သို႔မဟုတ္ ပုဂၢလိက ပိုင္ေျမအမ်ိဳးအစားမ်ားျဖင့္ ေျမယာကို လက္၀ါးႀကီးအုပ္ထိန္းခ်ဳပ္မႈကို တြန္းလွန္၍ လယ္ယာဥယ်ာဥ္ျခံေျမ တရားမွ်တမႈကို ေဆာင္က်ဥ္းရန္အတြက္ ေျမျပန္လည္ခြဲေ၀ေပးၿခင္းအား အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ လ်က္ရွိသည္။ မူ၀ါဒပိုင္းဆိုင္ရာ အေရးယူေဆာင္ရြက္ခ်က္တစ္ရပ္အေနျဖင့္ ေျမယာျပန္လည္ခြဲေ၀ေပးျခင္းတြင္ ၁) ေျမကိုအေျခခံ၍ ရရွိထားသည့္ ၾကြယ္၀မႈ ၂) ပုဂၢလိကပိုင္ေျမအမ်ိဳးအစား သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ ေျမအမ်ိဳးအစားမ်ားမွ ၃) ေျမမဲ့ယာမဲ့ႏွင့္ ေျမယာလက္လႊတ္ဆံုးရႈံးရန္ ဖိအားေပးခံေနရသည့္ လက္လုပ္လက္စား ဆင္းရဲသားမ်ား (ဆင္းရဲသည့္ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားႏွင့္ ေက်းလက္ေန လက္လုပ္လက္စားမ်ား) အား လႊဲေျပာင္းေပးအပ္မႈတိုု႔ ပါ၀င္သည္။ အစိုးရမ်ား သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးထားသည့္ VGGT အတြင္း ' ျပန္လည္ခြဲေ၀ျခင္းဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲမႈမ်ားသည္ ေက်းလက္ေဒသဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအပါအ၀င္ ေျမယာမ်ားအား သာတူညီမွ် အခြင့္အေရးရရွိမႈတို႔ကို အဆင္ေျပေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါသည္။ ဤျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားအရ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အမ်ိဳးသားေရးအေျခ အေနႏွင့္ သင့္ေတာ္ေသာ ေနရာမ်ားတြင္ အစိုးရသည္ အမ်ားျပည္သူအတြက္ ရည္ရြယ္ေသာ ပုဂၢလိကပိုင္ ေျမယာ၊ သားငါးႏွင့္ သစ္ေတာမ်ားကို ျပန္လည္သိမ္းယူျခင္းမ်ား၊ ႏွင့္ ျပည္သူပိုင္ ေျမယာမ်ားကို သေဘာဆႏၵအေလ်ာက္ႏွင့္ ေစ်းကြက္ကို အေျခခံေသာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားအရ ျပန္လည္ ခြဲေ၀ေပးျခင္းတို႔ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားႏိုင္ပါသည္’ဟု အပိုဒ္ ၁၅-၁ တြင္ ေဖာ္ျပထားၿပီး အထူးသျဖင့္ '  က်းလက္ ေဒသရွိ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသည့္ေနရာမ်ားသည္ ေျမယာစုုစည္းပိုုင္ဆိုုင္ထားမႈအမ်ားဆံုုးအတိုုင္းအတာရွိသည့္ ေနရာမ်ား’ ဟု အပိုဒ္ ၁၅-၃ ၌ ဆက္လက္ေဖာ္ျပထားသည္။

ေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈ အမ်ားဆံုးပမာဏသတ္မွတ္ရာ၌ ေျမယာလက္၀ယ္ထားရွိရန္ အမ်ားဆံုးခြင့္ျပဳေပးႏိုင္သည့္ ပမာဏ ကန္႔သတ္ခ်က္ပါ၀င္သည္။ ျပန္လည္ခြဲေ၀ေပးသည့္ မည္သည့္ေျမယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အစီအစဥ္အတြက္မဆို အခ်က္အျခာက်သည့္ ‘စိတ္ေရာကိုယ္ပါ’ေဖာ္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္ေသာ ယႏၱရားတစ္ခုျဖစ္သည္။ ေျမယာ တန္းတူမညီမွ်မႈမ်ားကို ေထာက္လွမ္း ေဖာ္ထုတ္၍ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈ အမ်ားဆံုးပမာဏသတ္မွတ္ခ်က္ကို လက္ေတြ႔က်င့္သံုးျခင္းျဖစ္ၿပီး မည္သူက မည္မွ်ပမာဏေသာ ေျမယာမ်ားကိုသာ ပိုင္ဆိုင္သင့္သည္ဟု ကန္႔သတ္ျခင္းလည္းျဖစ္သည္။ ဤနည္းအားျဖင့္ ျပန္လည္ခြဲေ၀ ေနရာခ်ေပးရန္အတြက္ လိုအပ္သည့္ ေျမယာမ်ား ေပၚထြက္လာေစၿပီး အစီအစဥ္မွ ‘လမ္းလႊဲယိုစိမ့္’လာမည့္ ေျမမ်ား ကိုပါ တစ္ၿပိဳင္တည္းလိုလို ေထာက္လွမ္း ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံသားတိုင္း၏ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းလုပ္ ငန္းမ်ားအတြက္ လံုေလာက္မွ်တမႈ ရွိေစရန္ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈ အမ်ားဆံုးပမာဏသတ္မွတ္ခ်က္ကို စံတစ္ရပ္အေန ျဖင့္ ျပ႒ာန္းေပးရန္လိုအပ္သည္။ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈ အမ်ားဆံုးပမာဏသတ္မွတ္ျခင္းကို VGGT (အပိုဒ္ ၁၅-၂) တြင္လည္း ေထာက္ခံ အတည္ျပဳထားသည္။

၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလအတြင္း အတည္ျပဳခဲ့သည့္ အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈ မူ၀ါဒ၏ က်န္အစိတ္အပိုင္းမ်ား၌ အား ေကာင္းလ်က္ရွိေသာ္လည္း ဤတတိယအေျခအေနမ်ိဳး၌ ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည့္ တန္းတူမညီမွ်မႈမ်ားကို ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းရာ၌ အနည္းငယ္အားနည္းလ်က္ရွိသည္။ အခြင့္ထူးခံလူတန္းစားမ်ားထံမွ ေျမမ်ားကို ေျမမဲ့ ယာမဲ့မ်ားအား လႊဲေျပာင္းေပးျခင္းအားျဖင့္ ေျမကိုအေျခခံသည့္ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာမႈမ်ားႏွင့္ လက္၀ါးႀကီးအုပ္ထိန္းခ်ဳပ္မႈကို ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းရန္အတြက္ အားလံုုးလြမ္းျခံဳႏိုုင္ေသာ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈ အမ်ားဆံုးပမာဏ ကန္႔သတ္ခ်က္ႏွင့္ ဓေလ့ ထံုးတမ္းအရ ျပန္လည္ခြဲေ၀ေပးသည့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို လက္ခံအတည္ျပဳမည့္အစား အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈ မူ၀ါဒသည္ ' ေျမမဲ့ယာမဲ့ျပည္သူမ်ားအား ေျမခြဲေ၀ခ်ထားႏိုင္ရန အရန္ေျမေနရာ သတ္မွတ္ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း’(အပိုဒ္ ၂၁-စ်)၊ ‘ကုမၸဏီတစ္ခုခ်င္းအလိုက္ စြမ္းေဆာင္ရည္အေပၚ အေျချပဳ၍ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ား သတ္မွတ္ျခင္း’(အပိုဒ္ ၃၃ - ခ)ႏွင့္ ' ေျမလက္၀ါးႀကီးအုပ္ ေျမေစ်းကစားမႈတို႔က ကာကြယ္ရန္အလို႔ငွာ ေျမခြန္စည္းၾကပ္ေကာက္ခံျခင္းႏွင့္ အျခားအခြန္စည္းၾကပ္ေကာက္ခံသည့္ နည္းလမ္းမ်ား’ ကို ပိုမိုအားထားလ်က္ရွိသည္။ အမွန္တကယ္ ျပန္လည္ခြဲေ၀ ေပးမႈအားေရွာင္ရွားရန္အလို႔ငွာ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံမ်ားက အဆိုပါနည္းလမ္းမ်ားကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ေျမလက္၀ါးႀကီးအုပ္မႈကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ကုစားျခင္း သို႔မဟုတ္ ကာကြယ္တားဆီးႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပႆနာကို အဆိုပါနည္းလမ္းမ်ားအတိုင္း ကုိင္တြယ္ ေျဖရွင္းႏိုင္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္၍ မရႏိုင္ေပ။

KNU ၏ ေျမယာမူ၀ါဒအတြင္း၌ ေျမယာျပန္လည္ခြဲေ၀ေပးျခင္းသည္ ‘ဤေျမယာမူ၀ါဒ၏ အေျခခံေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ႏွင့္ ဦး တည္ခ်က္မ်ား ျဖည့္ဆည္းႏိုင္ရန္အတြက္ အေရးႀကီးသည့္ ေဆာင္ရြက္မႈတစ္ခု’ျဖစ္ၿပ ' ေက်းလက္တြင္ ေနထိုင္လုပ ကိုင္ေနေသာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားႏွင့္ ေျမယာမပိုင္ဆိုင္သူမ်ား၊ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈ ေရေရရာရာမရွိသူမ်ား၊ ေဘးဖယ္ခံ ထားရသူမ်ားႏွင့္ ခုခံႏိုင္စြမ္းမရွိသူမ်ား၊ ႏွင့္ လူထုအသိုင္းအ၀ိုင္းမ်ားအား ဦးစားေပး၍ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ အမ်ိဳးသားမ်ား အား ညီမွ်စြာရရွိေစရန္ အာမခံေပးမည္’ (အပိုဒ္ ၄-၃-၁)ဟု အက်ယ္တ၀င့္ ေရးဆြဲေဖာ္ျပထားသည့္ အခန္းတစ္ခု ပါ၀င္သည္။ ထို႔အျပင္ KNU မူ၀ါဒအတြင္း၌ ‘မိုးစပါးစိုက္ပ်ိဳးရန္အတြက္ အကန္႔အသတ္မွာ ဧက ၂၀ ျဖစ္ၿပီး ႏုန္းေျမစိုက္ပ်ိဳးေရးအတြက္ ၂ ဧကမွ ၅ ဧကအထိ’ႏွင့္ တိက်ေသာအေျခအေနေပၚမူတည္၍ ဧက ၅၀ အထိ ခြင့္ျပဳႏိုင္သည့္ (အပိုဒ္ ၃-၇-၃) ေျမ ယာပိုင္ဆိုင္မႈ အမ်ားဆံုးပမာဏသတ္မွတ္ခ်က္ကို ဤရည္ရြယ္ခ်က္၏ ေနာက္ဆက္တြဲ၌ ‘အသံုးျပဳပိုုုင္ခြင့္’ အျဖစ္ ျပ႒ာန္းထားသည္။

NLD ေရြးေကာက္ပြဲ ေၾကညာစာတမ္း၌ ေျမယာျပန္လည္ခြဲေ၀ေပးျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ယခုအခ်ိန္ထိ ႏႈတ္ဆိတ္ လ်က္ရွိသည္။ ၎အစား ' ေျမယာသစ္’မ်ား ေဖာ္ထုတ္၍ ခြဲေ၀ေပးရန္ ပိုမိုအေလးေပးထားၿပီး ၎တို႔အေနျဖင့္ ‘စိုက္ ပ်ိဳးႏိုင္ေသာ ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္၊ ေျမရိုင္းမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ၿပီး ေျမမဲ့ယာမဲ့မ်ားအား ဦးစားေပးခြဲေ၀ခ်ထား၍ တရား၀င္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ရရွိေရး ေဆာင္ရြက္မည္’ (အပိုဒ္ ၂-ဆ)ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။

အနာဂတ္ကို လွမ္းေမွ်ာ္ၾကည့္ရႈျခင္း

ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ေျမယာမ်ားအေပၚ ေနထိုင္လုပ္ကိုင္စားေသာက္လ်က္ရွိသူမ်ားအတြက္ ေျမ၏အဓိပၸာယ္ ကို ၎ တို႔ႏွင့္ ၎တို႔ရွင္သန္ေနထိုင္လ်က္ရွိသည့္ ေရေျမအတြင္းရွိ အျခားသက္ရွိပုံစံမ်ားအၾကား အခ်ိန္ႏွင့္အမွ် တည္ ေဆာက္ယူခဲ့သည့္ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ ဆက္ႏြယ္ပတ္သက္မႈမ်ားအျဖစ္ ေတြ႔ျမင္ ရသည္။ ဤဆက္ႏြယ္ပတ္သက္မႈမ်ားသည္ ေန႔စဥ္ဘ ၀အတြင္း ေက်ာက္ခ်အေျခတည္၍ အတိတ္ႏွင့္ အနာဂတ္ကို ခ်ိတ္ဆက္ေပးလ်က္ရွိသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေက်းလက္ေန လက္လုပ္လက္စား ျပည္သူလူထုမ်ားသည္ စစ္တပ္ အုုပ္ခ်ဳပ္မႈပိုုင္းဆိုုင္ရာမ်ား၊ ေျမယာလုယူျခင္း၊ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈရွိသည့္ အစိုးရမူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ဖိအားမ်ား၏ ကာလရွည္ ၾကာစြာ ဖ်စ္ညွစ္မႈကို ရင္ဆိုင္ႀကံဳေတြ႔ရလ်က္ရွိသည္။

ဤကိစၥရပ္အားလံုးျခံဳငံုုၾကည့္လ်ွင္ အစိုးရသစ္အတြက္ အလြန္ႀကီးမားသည့္ စိန္ေခၚမႈတစ္ရပ္ကို ဖန္တီးေပးလ်က္ရွိ သည္။ ေျမအတြက္ လိုအပ္သည့္ ေဘးတြင္၀န္းရံေသာကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ အေျခအေန အမ်ိဳးမ်ိဳး၌ ပိတ္မိေနသည့္ လူထု၏ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအေပၚ ေမွ်ာ္လင့္ေတာင့္တမႈမ်ားသည္ ကပ္ဆိုးတစ္ခု ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ ေက်းလက္ေဒသမ်ားအေပၚထားရွိသည့္ အစိုးရသစ္၏ အစီအစဥ္သည္ ယခုခ်ိန္ထိ ေရြးေကာက္ပြဲ ေၾကညာစာတမ္း၌ ရည္မွန္းလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားထက္ ေက်ာ္လြန္တိုးတက္လာျခင္းမရွိဘဲ တန္႔ေနသည္။ လားရာႏွစ္ဘက္သို႔ မ်က္ႏွာမူလ်က္ ရွိသည့္ အစီအစဥ္သည္ တစ္ဖက္တြင္ ' ေခတ္မီစက္မႈလယ္ယာ စိုက္ပ်ိဳးေရး’ က႑ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ေဆာင္ရြက္ ၍ အျခားတစ္ဖက္တြင္ သဘာ၀သယံဇာတအရင္းအျမစ္ ထုတ္ယူသံုးစြဲမႈကို အားေပးျမွင့္တင္ရန္ ရည္ရြယ္ျခင္းျဖစ္သည္။

NLD ၏ ' ေခတ္မီစက္မႈလယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရး’က႑ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားအတြင္း ' ေျမလြတ္၊ ေျမ လပ္၊ ေျမရိုင္း’မ်ားကို ‘စိုက္ပ်ိဳးေျမအသစ္မ်ား’အျဖစ္ ေဖာ္ထုတ္ေျပာင္းလဲသြားမည့္ အခ်က္တစ္ခုပါ၀င္လ်က္ရွိသည္။ ဤကဲ့သို႔ေသာ အသံုးအႏႈန္းမ်ိဳးကို ယခုမွသာ ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္ သံုးႏႈန္းျခင္းမဟုတ္ေပ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အနာ ဂတ္ကာလမ်ား၌လည္း ရည္ရြယ္ခ်က္(စီးပြားေရး)အမ်ိဳးမ်ိဳးအတြက္(စိုက္ပ်ိဳးေျမအသစ္၊ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈအသစ္) ' ေျမ ယာသစ္’ မ်ား ေဖာ္ထုတ္ရန္ႀကိဳးပမ္းသည့္အေနျဖင့္ ၿပီးခဲ့ေသာကာလမ်ားတြင္လည္း အႀကိမ္ႀကိမ္သံုးႏႈန္းခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီ စည္းမ်ဥ္းေအာက္မွ ေပါက္ဖြားလာသည့္ ၁၈၉၄ ေျမသိမ္းအက္ဥပေဒ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားေရးႏွင့္ တည္ၿငိမ္ေအး ခ်မ္းေရးေကာင္စီ (SLORC) လက္ထက္တြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ၁၉၉၁ စြန္႔ပစ္ေျမမ်ားဆိုင္ရာ အမိန္႔ျပန္တမ္းမ်ားႏွင့္ ယခင္ဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္တြင္ ေရးဆြဲအတည္ျပဳခဲ့သည့္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္ႏွင့္ ေျမရိုင္းစီမံခန္႔ခြဲမႈဥပေဒ တို႔တြင္လည္း သံုးႏႈန္းထားသည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္။

အခ်ိန္ႏွင့္ ေနာက္ျပႆနာတစ္ခုမွာ ၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ ၿမိဳ႕ျပအေျချပဳ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရာရွိမ်ားက ‘စြန္႔ပစ္ေျမ၊ ေျမ လြတ္၊ ေျမလပ္ သို႔မဟုတ္ ေျမရိုင္း’ဟု တစ္ဖက္သတ္အမ်ိဳးအစား ခြဲျခားသတ္မွတ္ထားသည့္ နယ္ေျမေဒသအမ်ား အျပားသည္ အမွန္တကယ္တမ္း၌ လူသားမ်ား၏ ေန႔စဥ္လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားျဖင့္ အသက္၀င္ေနၿပီး လူသားမ်ားမွ အသံုုးျပဳ အေျခခ်ေနထိုင္ရာ လူေနေဒသမ်ားျဖစ္ သည္ဟူသည့္ အမွန္တရားကို မသိက်ိဳးကၽြန္ျပဳထားျခင္းျဖစ္သည္။ ဤအသံုးအႏႈန္းကို အသံုးျပဳသည့္ အေခါက္တိုင္း ၌ တမင္ရည္ရြယ္၍ျဖစ္ေစ မသိနားမလည္၍ျဖစ္ေစ လူမ်ားကို ေျမယာမ်ားအားလက္လြတ္ဆံုုး႐ႈံးေစရန္ႏွင့္ ေျမမွကင္းကြာသြား ေအာင္ဖဲ့ထုတ္ရန္ရည္ရြယ္ေသာ ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္ ျဖစ္သည္။

အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈ မူ၀ါဒ၏ အေစာပိုင္းမူၾကမ္းမ်ား၌ ပါရွိသည့္ 'ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္၊ ေျမရိုင္း (သို႔မဟုတ္ ‘VFV’ ေျမ’ ဆိုင္ရာ ရည္ညႊန္းကိုးကားခ်က္မ်ားသည္ အဓိကအေခ်အတင္ျငင္းခံုုမႈ ျဖစ္ေစသည့္အခ်က္ျဖစ္သည္။ လက္လုပ္လက္စား ေတာင္သူမ်ား၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားႏွင့္ ေျမယာအေရး လႈပ္ရွားတက္ၾကြသူမ်ားသည္ ‘တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားတြင္ ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္နဲ႔ ေျမရိုင္းဆိုတာမရွိ’ ဟု အခိုင္အမာ ကန္႔ကြက္လ်က္ရွိသည့္ ေျမအမ်ိဳးအစား ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆံုးအတည္ျပဳခဲ့သည့္ အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈမူ၀ါဒတြင္လည္း အမ်ိဳးအစား ခြဲျခားသတ္မွတ္ခ်က္ တစ္ခုပါရွိေနဆဲျဖစ္ေသာ္လည္း ‘ၿမိဳ႕ေျမ၊ ရြာေျမ၊ သာသနာေျမ၊ အမ်ားပိုင္ေျမစသည္တို႔အျပင္ စိုက္ပ်ိဳးေျမႏွင့္ သစ္ ေတာေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္အသံုးျပဳျခင္းမရွိေသးသည့္ အစိုးရက စီမံခန္႔ခြဲခြင့္ရွိေသာ ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္၊ ေျမရိုင္းႏွင့္ ေတာရိုင္းေျမတို႔’ (အပိုဒ္ ၁၃-ဂ) အက်ံဳး၀င္လ်က္ရွိသည့္ ‘အျခားေျမ’ ဟု ေျပာင္းလဲ သံုးႏႈန္းထားသည္။ ထို႔အျပင္ ရိုးရာ အရ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ထားသည့္ ေျမႏွင့္ ယခင္က ေျမလြတ္ ေျမလပ္ ေျမရိုုင္း ေျမအျဖစ္ မွားယြင္းသတ္မွတ္ခဲ့သည့္ နယ္ေျမေဒသမ်ားကို ျပန္လည္ေတာင္းဆိုႏိုင္ရန္ လမ္းဖြင့္ေပးထား သကဲ့သို႔ယူဆရသည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားလည္း ပါ၀င္လ်က္ရွိသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ဆိုရေသာ္ အပိုဒ္ ၆၈ ၌ ‘တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ား ရိုးရာထံုးတမ္းစဥ္လာအရ လုပ္ကိုင္လ်က္ရွိေသာေျမ မ်ားသည္ သစ္ေတာေျမ သို႔မဟုတ္ လယ္ယာေျမ သို႔မဟုတ္ ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္ႏွင့္ ေျမရိုင္းတို႔တြင္ အက်ံဳး၀င္လ်က္ ရွိပါက ေျမအမ်ိဳးအစားႏွင့္ ေျမအတန္းအစားမ်ား ပြင့္လင္းျမင္သာစြာသတ္မွတ္၍ မွတ္ပံုတင္ျခင္းႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပ႒ာန္းခ်က္ႏွင့္အညီ အကာအကြယ္ေပးျခင္းတို႔ကို အက်ိဳးသက္ဆိုင္သူမ်ားပါ၀င္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ၿပီး တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ား၏ အသံုးခ်လ်က္ရွိသည့္ ေျမမ်ားကိုမွတ္ပံုတင္ျခင္း၊ ေျမအမ်ိဳးအ စားျပန္လည္ သတ္မွတ္ျခင္း မျပဳရေသးမီ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳးစီးပြားအလို႔ငွာ ေဆာင္ရြက္သည့္လုပ္ငန္းမ်ားမွအပ အျခားေျမ အသံုးခ်ခြင့္ျပဳျခင္းအား ယာယီအားျဖင့္ ဆိုင္းငံ့ထားရမည္’ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ အပိုဒ္ ၆၉ ႏွင့္ ၇၀ တြင္ လည္း ဤအကာအကြယ္ေပးမႈပံုစံသစ္ကို ထပ္ေလာင္းအတည္ျပဳေပးထားသည္။ ဤအခ်က္သည္ အလြန္ပဓာနက် သည့္ ေအာင္ျမင္မႈတစ္ရပ္ျဖစ္သည္။

အျခားတစ္ဖက္မွသံုုးသပ္ၾကည့္လ်ွင္ NLD ၏ ေရြးေကာက္ပြဲေၾကညာစာတမ္း၌ စိုက္ပ်ိဳးေျမသစ္မ်ား ျပန္လည္ခ်ထားေပးရာ၌ လိုအပ္သည့္ေျမမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ရန္အတြက္ ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္ႏွင့္ ေျမရိုင္း သေဘာတရားကို ျပန္လည္အသက္ သြင္းထားသည့္အျပင္ ေရႊ႕ေျပာင္းေတာင္ယာစိုက္ပ်ိဳးမႈကို တိုက္ဖ်က္သြားရန္ ရည္ရြယ္ထားေၾကာင္းကိုပါ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခဲ့ျခင္းသည္ အစိုးရသစ္၊ ႏွင့္ ၂၀၁၂ ေျမယာဥပေဒမ်ားႏွင့္ အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈ မူ၀ါဒ၏ အေစာပိုင္းမူၾကမ္း မ်ားကို အတိုက္အခံျပဳ၍ စည္းရံုးေဆာ္ၾသခဲ့ၾကသူမ်ားျဖစ္သည့္ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု မ်ားႏွင့္ ေျမယာအေရး လႈပ္ရွားတက္ၾကြသူမ်ားအၾကား ထိပ္တိုက္ပြတ္တိုက္မိလာေစႏိုင္သည္။

ေနာက္ဆံုး၌ NLD အစိုးရသည္ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကမာၻအႏွံ႔ အေနာက္ႏိုုင္ငံ အလွဴရွင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ အစိုးရ မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာလုပ္ငန္းစုႀကီးမ်ားမွ လက္ဆုပ္လက္ကိုင္ျပဳ စည္းရံုးေဆာ္ၾသခဲ့ၾကသည့္ အထက္မွ ေအာက္ေျခဆန္ေသာ၊ တစ္ဖက္ပိတ္လမ္းစဥ္အတိုင္း တစ္ေသြမတိမ္းလိုက္နာသည့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္ ေက်းလက္ ေဒသဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ရည္မွန္းခ်က္တစ္ရပ္ကို ခ်မွတ္ခဲ့သည္။ ဤကဲ့သို႔ေသာ ခ်ဥ္းကပ္လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားသည္ တကယ့္ေျမျပင္အေျခအေနမွန္မ်ားကို မ်က္စိလွ်မ္းသြားေစၿပီး နယ္ခံလူထုလူတန္းစားမ်ား၏ အသံမ်ားကိုပါ မသိက်ိဳးကၽြန္ျပဳေလ့ရွိသည္။ ‘လယ္ယာက႑ေခတ္မီ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ လယ္ယာေျမျပႆနာမ်ား တရားမွ်တစြာ ေျဖရွင္းေရး၊ လယ္ယာေျမအသံုးခ်ခြင့္ အာမခံခ်က္ရွိေစေရးအျပင္ လယ္ယာေျမထိန္းသိမ္းျခင္း၊ လႊဲေျပာင္းေပးျခင္း မ်ားကို ဥပေဒလုပ္ထံုးလုပ္နည္းႏွင့္အညီ ထင္သာျမင္သာရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္မည္။ လယ္ယာက႑ႏွင့္ ေက်းလက္ေဒသဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ လိုအပ္ေသာ ေငြေၾကးႏွင့္ သြင္းအားစုမ်ား အလံုအေလာက္ရရွိေရးႏွင့္ လယ္မဲ့ယာမဲ့မ်ား၊ က်ဘမ္းအလုပ္သမားမ်ားအတြက္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းလုပ္ငန္းမ်ား ရရွိေရးေဆာင္ရြက္မည္။ လယ္ယာက႑ ဦးေဆာင္ေသာ တိုးတက္မႈႏွင့္ ခ်ိတ္ ဆက္၍ စက္မႈႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ား တိုးတက္ေစကာ ပို႔ကုန္တိုးတက္ျမင့္မားေအာင္ ေဆာင္ရြက္မည္။’ ဤ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးရည္မွန္းခ်က္သည္ ထူးကဲရႈပ္ေထြးသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္း၊ လူမႈေရးသမိုင္း ေၾကာင္းေနာက္ခံမ်ားႏွင့္ လံုး၀နီးပါးအခ်ိတ္အဆက္ ျပတ္ေတာက္လ်က္ရွိၿပီး ထူးမျခားနားသာျဖစ္ေၾကာင္း သံုးသပ္ရ သည္။

အက်ယ္တ၀င့္ သံုးသပ္ေလ့လာျခင္း

လူထုကို ခ်ျပေဆြးေႏြးတိုင္ပင္မႈအားျဖင့္ မူ၀ါဒမ်ားကို ေရးဆြဲပံုေဖာ္မႈႏွင့္ ဤေနရာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ ပါတ္သက္ ပါ၀င္သူအသီးသီး၏ မူ၀ါဒေရးရာ ခ်ဥ္းကပ္လုပ္ေဆာင္မႈပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ေၾကာင့္ ကြဲျပားသြားသည့္ ျခားနားမႈမ်ားသည္ အေကာင္းဆံုးရလဒ္မ်ားျဖစ္သည္။

ယခင္အစိုးရလက္ထက္တြင္ ေရးဆြဲအတည္ျပဳခဲ့သည့္ ဥပေဒေပါင္းမ်ားစြာထဲမွ ဥပမာ လယ္ယာေျမဥပေဒ၊ ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္ႏွင့္ ေျမရိုင္းစီမံခန္႔ခြဲမႈဥပေဒ၊ အထူးစီးပြားေရးဇံုဥပေဒႏွင့္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဥပေဒကဲ့သို႔ေသာ ဥပေဒမ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီ နည္းလမ္းတက် အမ်ားျပည္သူကို ခ်ျပေဆြးေႏြးခဲ့ျခင္းမရွိေသာေၾကာင့္ က်ယ္ျပန္႔ျပည့္စံုမႈမရွိေပ။ ထိုဥပေဒမ်ားသည္ ၂၀၁၀ခုႏွစ္မတိုင္မီက စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပံုစံကို ' ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ၍' စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ အစီအစဥ္မ်ား ေခတ္ႏွင့္အညီ ေရးဆြဲျပင္ဆင္ျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္း ယခုခ်ိန္ထိ အခြင့္ထူးခံလူတန္းစားမ်ားကိုု မ်က္ႏွာသာေပး၍ လူ႔ထံုးတမ္းဥပေဒ တို႔ကိုခ်ိဳးေဖာက္ေသာ သမိုင္းအစဥ္အလာမွ ေဖာက္ထြက္ႏိုင္ျခင္းမရွိေသးေပ။ ၎တို႔၌ (၁) လက္ရွိေျမ အသံုးျပဳ လ်က္ရွိသူအခ်ိဳ႕၏ တစ္သီးပုဂၢလေျမယာ အခြင့္အေရးမ်ားကို တရား၀င္စနစ္အတြင္းသြတ္သြင္းကာ တရား၀င္ေျမယာ ေစ်းကြက္ကို ဖန္တီးျခင္း၊ (၂) အင္မတန္နည္းပါးသည့္ တရား၀င္စာရြက္စာတမ္းျဖင့္ ေျမယာအသံုးျပဳသူမ်ားကိုသာ ' ေခတ္မီ’စိုက္ပ်ိဳးေရး နည္းစနစ္မ်ား က်င့္သံုးႏိုင္ရန္ မက္လံုးေပးထားျခင္း၊ (၃) ' ေခတ္သစ္’ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ပံုစံမ်ားအတြက္ လိုအပ္ေသာေျမယာမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ရန္အတြက္ အျခားေသာအသံုးျပဳသူေပါင္းမ်ားစြာကို ဖယ္ရွားရွင္းလင္းႏိုင္သည့္ တရား၀င္စနစ္ အတြင္းသို႔ သြတ္သြင္းျခင္းႏွင့္ (၄) ေျမယာမ်ား(ယခင္က ‘အသံုးခ်၍မရသည့္ ပစၥည္း ဥစၥာ’ အျဖစ္သတ္မွတ္ခဲ့သည့္) ကို ေငြေဖာ္ႏိုင္သည့္ ' ေခတ္သစ' ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္းမ်ားအျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းရန္အတြက္ အႀကီးစား အထူးသျဖင့္ ႏိုင္ငံျခား ပုဂၢလိကရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူမ်ားကို မက္လံုးေပးဖိတ္ေခၚျခင္းတို႔ ပါ၀င္လ်က္ရွိသည္။ ေျမကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အသိအမွတ္ျပဳရန္၊ ျပန္လည္အပ္ႏွံေပးရန္ႏွင့္ ျပန္လည္ခြဲေ၀ေပးရန္ အေရးတႀကီးႏွင့္ အပူတျပင္းလိုအပ္ေနမႈကို မသိက်ိဳးကၽြန္ျပဳ၍ အႀကီးစားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကိုသာ ဦးစားေပးသည့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားျဖစ္သည္။

ဤဦးတည္ခ်က္အတိုင္းဆိုပါက ကုန္လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္း ေရးဆြဲျပင္ဆင္ခဲ့သည့္ အမ်ိဳးသား ေျမအသံုးခ်မႈ မူ၀ါဒသစ္ (NLUP) အတြက္ အစိုးရေဟာင္းမွ မႀကံဳစဖူးျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ လူထုေဆြးေႏြးတိုင္ပင္မႈမ်ားသည္ ေမွ်ာ္လင့္မထားသည့္ ကိစၥရပ္တစ္ခုျဖစ္ခဲ့သည္။ အေစာပိုင္းမူၾကမ္းမ်ားကို တံခါးပိတ္ေရးဆြဲျပင္ဆင္ခဲ့ေသာ္လည္း အစိုးရမွ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ေအာက္တိုဘာလအတြင္း လူထုေဆြးေႏြးတိုင္ပင္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ တံခါးဖြင့္ေပးခဲ့သည္။ ေနာက္ကြယ္၌ မည္သည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိခဲ့သည္ျဖစ္ေစ လူထုေဆြးေႏြးတိုင္ပင္မႈျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ မူ၀ါဒကို ပံုေဖာ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည့္ လ်စ္လ်ဳ႐ႈခံခဲ့ရသည့္ အသံမ်ားအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္မထားသည့္ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းမ်ိဳး ရရွိလာခဲ့ၿပီး ေရွ႕ဆက္လုပ္ေဆာင္ရမည့္ မူ၀ါဒလုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ တံခါးပြင့္သြားေစခဲ့သည္။ အေစာပိုင္း၌ ဤအခင္းအက်င္းကို ခပ္ဟဟေလးသာ ဖြင့္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္း အရပ္ဖက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက အႏွစ္သာရျပည့္၀သည့္ အေျခအေနမ်ိဳးကိုဖန္တီးရန္အတြက္ ပါ၀င္လႈပ္ရွားခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္း၌ တျဖည္းျဖည္း ပိုမို က်ယ္ျပန္႔လာခဲ့သည္။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ အခင္းအက်င္းမ်ိဳး၌ လူထုပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ လူထုေဆြးေႏြးတိုင္ပင္မႈအတြက္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အခ်ိန္ဇယားကို မျဖစ္မေနတိုး ျမွင့္သတ္မွတ္ေပးခဲ့ရသည့္ အျပင္ ယခင္ကျပင္ဆင္ထားျခင္းမရွိသည့္ ယႏၱရားမ်ားႏွင့္လူထုစည္းေ၀းပြဲေပါင္းမ်ားစြာကို လည္း ထပ္မံျဖည့္စြက္ခဲ့ ရသည္။

လက္ေတြ႔တြင္ ေျဖေလွ်ာ့ေပးလိုက္သည့္ ႏိုင္ငံေရးေရခ်ိန္သည္ ေသခ်ာေရရာမႈမရွိဘဲ ၀ိေရာဓိေပါင္းမ်ားစြာျဖင့္ ၾကမ္း တမ္းသည့္ ေျမစမ္းခရမ္းပ်ိဳးခါစ ခေရာင္းလမ္းျဖစ္ေနခဲ့သည္။ မည္သို႔ဆိုေစကာမူ ဒရြတ္တိုက္ေရွ႕ဆက္ခဲ့ၿပီး ကနဦး ရည္မွန္းထားသည့္ အခ်ိန္ဇယားထက္ ပိုမိုရွည္ၾကာသြားခဲ့သည္။ ျဖစ္စဥ္တစ္ေလ်ာက္ အရပ္ဖက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားသည္ အေျပာင္းအလဲ ျပဳလုပ္ႏိုင္သည့္ အဆိုျပဳခ်က္မ်ားကို လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုလံုး၏ ေရွ႕ဆက္ အေရြ႕မ်ား၌ ထည့္သြင္းေပါင္းစပ္ေပးရန္ ခိုင္မာသည့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ျဖင့္ အဓိကက်သည့္ အေရးကိစၥမ်ားကို စည္းရံုးေဆာ္ၾသကာ အစိုးရမူၾကမ္းပါ သီးျခားျပ႒ာန္း ခ်က္တစ္ခုစီအလိုက္ လိုအပ္သလို ေ၀ဖန္ေထာက္ျပခဲ့ၾကသည္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ႏွစ္လယ္ခန္႔တြင္ ေပၚထြက္လာသည့္ ျပင္ဆင္ခ်က္ (၆ၾကိမ္ေျမာက္) မူၾကမ္း အတြင္း အနည္းဆံုုးအားျဖင့္ အရပ္ဖက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားထံမွ ထြက္ေပၚလာသည့္ အခ်ိဳ႕ေသာအဆိုျပဳခ်က္မ်ားကို ထည့္သြင္းေပါင္းစပ္ထားသည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလအတြင္း ေပၚထြက္လာသည့္ စီးပြားေရးဦးစားေပး သည့္ မူၾကမ္းထက္စာလွ်င္ အေတာ္အတန္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာခဲ့ေသာ္လည္း (TNI၏ တုန္႔ျပန္မွတ္ခ်က္အေန ျဖင့္ စီးပြားေရးဦးစားေပးေလာ (သို႔) ဆင္းရဲသားဦးစားေပးေလာ၊ ျမန္မာႏိုုင္ငံတြင္းဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းတက် အားလံုးပါ၀င္ေသာ ေျမယာမူ၀ါဒေရးဆြဲမႈအတြက္ စိန္ေခၚမႈ၊ ႏွင့္ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ ေျမယာ အၾကားဆက္စပ္မႈ ကို ၾကည့္ရႈပါ) အဆိုပါျပင္ဆင္ခ်က္မူၾကမ္း၌ လူထုလိုလားသည့္ အခ်က္ေပါင္းမ်ားစြာကို လ်စ္လ်ဴရႈထားဆဲျဖစ္သည္။ ကံေကာင္း သည့္ အခ်က္တစ္ခုအေနျဖင့္ (၆ ၾကိမ္ေျမာက္) မူၾကမ္းအေပၚ သေဘာထားမွတ္ခ်က္ေပးရန္ႏွင့္ အႀကံျပဳပံ့ပိုးကူညီရန္အတြက္ ေနာက္ တစ္ႀကိမ္ထပ္မံဖိတ္ၾကားလာခဲ့သျဖင့္ လူထုလႈပ္ရွားမႈအတြင္း ပါ၀င္လ်က္ ရွိသည့္ အဖြဲ႔ေပါင္းမ်ားစြာက မိမိတို႔၏ သေဘာထားမွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ အႀကံျပဳေထာက္ခံခ်က္မ်ားကို (TNI၏ တုန္႔ျပန္မွတ္ခ်က္အေနျဖင့္ ေျခာက္ႀကိမ္ေျမာက္ အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈမူ၀ါဒ(NLUP)အေပၚ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ ကို ၾကည့္ရႈပါ) ထပ္မံတင္သြင္းႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။

၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလအတြင္း အတည္ျပဳခဲ့သည့္ အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈမူ၀ါဒ၏ ေနာက္ဆံုးရလဒ္၌ အကန္႔အ သတ္မ်ား က်န္ရွိေနဆဲျဖစ္ေသာ္လည္း NLD ၏ ေရြးေကာက္ပြဲေၾကညာစာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ မူ၀ါဒေရးရာ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ားထက္စာလွ်င္ နည္းလမ္းေပါင္းစံုျဖင့္ ေျမယာတရားမမွ်တမႈကို ရင္ဆိုင္ႀကံဳေတြ႔ေနရသူမ်ားႏွင့္ လူ႔ အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ခံခဲ့ရသူမ်ား၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားႏွင့္ တကယ့္လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ပိုမိုလႊမ္းျခံဳထင္ဟပ္မႈရွိသည့္ ပံုစံျဖင့္ အေရးယူေဆာင္ရြက္ထားသည္ ကိုု ေတြ႔ရသည္။ ေနာက္ပိုင္းလူသိရွင္ၾကား ထုတ္ျပန္လိုက္သည့္ အခ်က္မ်ားသည္ လူထုေဆြးေႏြး တိုင္ပင္မႈမွ ထြက္ေပၚလာသည့္ အက်ိဳးရလဒ္မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ လူထုကိုယ္တိုင္ သေဘာထားမွတ္ခ်က္ႏွင့္ အႀကံျပဳေထာက္ခံခ်က္မ်ား ေဖာ္ထုတ္ေပးအပ္ႏိုင္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မတိုင္မီ အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈ အေစာပိုင္းမူမ်ား၌ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ အားနည္းခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပႆနာမ်ားအတိုင္း ထပ္တူ နီးပါးရိုက္ခတ္ခံရသကဲ့သို႔ သံုးသပ္ရသည္။ သမိုင္းမွ သင္ခန္းစာယူ၍ လက္ရွိအေနအထားကို ျပန္လည္သံုးသပ္ကာ အျခားေျမယာမူ၀ါဒဆိုင္ရာ စာတမ္းမ်ား၌ ေရးသားျပဳ စုထားသည့္ အေတြးအေခၚအခ်ိဳ႕ကို ညွိႏိႈင္းေပါင္းစပ္ရန္အတြက္ ယခုခ်ိန္အထိ ေနာက္မက်ေသးေပ။

နိဂံုးခ်ဳပ္

ေျမႏွင့္ ဆက္စပ္သယံဇာတအရင္းအျမစ္မ်ားကို မည္သည့္ရည္မွန္းခ်က္အတြက္ မည္ကဲ့သို႔စီမံအုပ္ခ်ဳပ္မည္ဟူသည့္ ကိစၥရပ္ကို အေလးအနက္ထား ျပန္ေျပာင္းစဥ္းစားရန္ လိုအပ္လ်က္ရွိေၾကာင္း မီးေမာင္းထိုးျပလ်က္ရွိသည့္ ေျမယာ အယူ၀ါဒအစြန္းႏွစ္ဖက္ သိသိသာသာကြဲလြဲလာသည့္ သမိုင္းအခ်ိဳးအေကြ႕၌ က်ေရာက္လ်က္ရွိသည္။ သတင္း ေကာင္းအေနျဖင့္ အစိုးရတြင္းႏွင့္ ျပင္ပ၌ ေျမယာမူ၀ါဒအေပၚ ျပန္ေျပာင္းစဥ္းစားျခင္းႏွင့္ ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ အမ်ား အျပားျပဳလုပ္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ မည္ကဲ့သို႔ လုပ္ေဆာင္သင့္ေၾကာင္း ေလ့လာဆန္းစစ္ရန္ အခ်ိန္ႏွင့္ အင္အားအဆ မတန္အကုန္က်ခံ၍ အေလးအနက္ထား သံုးသပ္ေနသူမ်ားစြာရွိေနၿပီး အနည္းဆံုးအေနျဖင့္ ယခင္က ေဘးဖယ္ခံခဲ့ရ သည့္ အသံမ်ားကို ၾကားသင့္ၾကားထိုက္သူမ်ား ၾကားေစရန္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညွိႏိုင္သည့္ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းမ်ိဳး တည္ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။

မူ၀ါဒေရးဆြဲခ်မွတ္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို အမ်ားျပည္သူသိရွိေအာင္ ထုတ္ျပန္ေၾကညာ၍ လူထုပူးေပါင္းပါ၀င္ရန္ႏွင့္ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ရန္ အားေပးတိုက္တြန္းျခင္းအားျဖင့္ ရရွိႏိုင္သည့္ အက်ိဳးရလဒ္ေကာင္းမ်ားကို အမ်ိဳးသားေျမအသံုး ခ်မႈမူ၀ါဒႏွင့္ KNU ေျမယာမူ၀ါဒႏွစ္ရပ္စလံုးက သာဓကျပဆိုလ်က္ရွိသည္။ မူ၀ါဒႏွစ္ရပ္စလံုးသည္ ေအာက္ေျခလူထု လူတန္းစားမ်ား အထူးသျဖင့္ ယခင္မူ၀ါဒႏွင့္ ဥပေဒမ်ားေၾကာင့္ အမ်ားဆံုးထိခိုက္နစ္နာခဲ့သူမ်ား ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆို သည့္ အေျခခံအက်ဆံုး သေဘာထားမ်ားႏွင့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္သည့္ အေရးယူေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို မည္ကဲ့သို႔ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ေၾကာင္း သက္ေသျပလ်က္ရွိ သည္။ ဥပမာအေနျဖင့္ မူ၀ါ ဒႏွစ္ရပ္စလံုး၌ မိမိတို႔၏ ေနရင္းရပ္ရြာမ်ားသို႔ ျပန္လည္အေျခခ်လိုသည့္ ျပည္တြင္းေနရပ္စြန္႔ခြာစစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္ သူမ်ားႏွင့္ စစ္ေဘးဒုကၡသည္မ်ား၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားေပးထားသည္။ အနည္းဆံုးအေနျဖင့္ ေန ရပ္ျပန္ႏိုင္သည့္ အေျခအေနရွိမရွိ စူးစမ္းေဖာ္ထုတ္ရန္ အခြင့္အေရးေပးကာ အေျခအေနေပးပါက မည္ကဲ့သို႔ေသာ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား ေအာက္တြင္ျဖစ္ရမည္ဟု လမ္းညႊန္ထားသည္။ လူတိုင္း အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ား ၏ ဓေလ့ထံုးတမ္းဆိုင္ရာ ေျမယာအခြင့္အေရးမ်ားအပါအ၀င္ ထိခိုက္ႏိုင္ေျခအျမင့္မားဆံုးေသာသူမ်ားႏွင့္ ေဘးဖယ္ခံ ထားရသူမ်ား၏ ေျမယာဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ားကို ေလးစားလိုက္နာ၍ အာမခံေပးရန္ မူ၀ါဒေရးရာအဆင့္ လုပ္ငန္း စဥ္မ်ားေဖာ္ေဆာင္ရန္လိုအပ္ေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုမႈကို မူ၀ါဒႏွစ္ရပ္စလံုး၌ ထည့္သြင္းစဥ္းစားထားသည္။ KNU ေျမယာမူ၀ါဒအတြင္းတြင္မူ ေျမယာျပန္လည္ခြဲေ၀ေပးျခင္းအားျဖင့္ လက္ရွိျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည့္ ေျမယာတန္းတူ မညီမွ်မႈကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရန္ အေရးႀကီးမႈအား အသိအမွတ္ျပဳျခင္းႏွင့္ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈအမ်ားဆံုး ပမာဏသတ္မွတ္ျခင္းအားျဖင့္ အနာဂတ္တြင္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ေျခရွိသည့္ ဆိုးရြားေသာ ေျမယာတန္းတူမညီမွ်မႈကို ကာကြယ္တားဆီးႏိုင္သည့္ အလားအလာရွိမႈကိုု အသိအမွတ္ျပဳျခင္းအားျဖင့္ ပိုမိုက်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ထည့္သြင္း စဥ္းစားထားသည္။

NLD အစိုးရ၌ အေသးစိတ္ေရးဆြဲျပင္ဆင္ထားသည့္ ေျမယာမူ၀ါဒ ယခုခ်ိန္အထိ(သို႔မဟုတ္ လူထုကိုမခ်ျပေသး သည့္) မရွိေသးဘဲ ေျမယာဆိုင္ရာကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အားနည္းခ်က္ အေျမာက္အမ်ားရွိေနၿပီး လူထုေဆြး ေႏြးတိုင္ပင္မႈလုပ္ငန္းစဥ္၌ ပါ၀င္ခဲ့ျခင္းမရွိသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲေၾကညာစာတမ္းသာရွိေနသည္။ ကံမေကာင္းအ ေၾကာင္းမလွသျဖင့္ ယခင္အစိုးရေဟာင္းလက္ထက္၌ ေရးဆြဲအတည္ျပဳခဲ့သည့္ အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈမူ၀ါဒသည္ NLD ေရြးေကာက္ပြဲေၾကညာစာတမ္းထက္စာလွ်င္ VGGTs နဲ႔ ပိုမိုနီးစပ္မႈရွိေနသည္။ ပိုမိုေကာင္းမြန္သည့္ လားရာသို႔ ဦးတည္ေျပာင္းလဲရန္ ေမွ်ာ္လင့္ေနသူမ်ားအဖို႔ မ်ားစြာရုန္းကန္တြန္းလွန္ရဖြယ္ရွိေနသည္။ အထူးသျဖင့္ မိမိတို႔၏ ေျမ ယာအခြင့္အေရးႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္အခြင့္အေရးမ်ားကို လက္ရွိေျမယာဥပေဒမ်ားေအာက္တြင္ အသိအမွတ္ျပဳထားျခင္းမ ခံရသည့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ား၊ ေျမမဲ့ယာမဲ့ႏွင့္ ေျမယာလက္လႊတ္ဆံုးရႈံးရန္ ဖိအားေပးခံေနရသည့္ ေက်းလက္ ေနလက္လုပ္လက္စားမ်ားႏွင့္ မိမိတို႔၏ ေနရင္းေဒသမ်ားသို႔ ျပန္လည္အေျခခ်ေနထိုင္လိုသည့္ ျပည္တြင္းေနရပ္စြန္႔ ခြာစစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္သူမ်ားႏွင့္ စစ္ေဘးဒုကၡသည္မ်ားအတြက္ အနာဂတ္မွာ ေ၀၀ါးေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္ အနာဂတ္အိပ္မက္မ်ား အေကာင္အထည္ေပၚလာရန္ အေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္မည့္ အခ်ိန္လည္း ရွိလာႏိုင္ပါ ေသးသည္။ NLD အစိုးသစ္အေနျဖင့္ အထက္ပါအခ်က္မ်ားသာမက အမ်ိဳးသားေျမအသံုးခ်မႈမူ၀ါဒႏွင့္ KNU ေျမယာမူ၀ါဒတို႔တြင္ ေတြ႔ရွိရသည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္ေကာင္းမ်ားကို ဆက္လက္ယူေဆာင္ကာ ေျမယာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔အေသးစိတ္က်သည့္ ရပ္တည္ခ်က္(ႏွင့္ လက္ေတြ႔က်င့္သံုးေဖာ္ေဆာင္မႈမ်ား) မ်ိဳးကို ေရးဆြဲျပင္ဆင္ ႏိုင္ပါသည္။ အဆံုးမွာေတာ့ ေျမယာျပႆနာကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းျခင္းသည္ ႏိုင္ငံ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအခင္းအက်င္းႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္သြားမည္ျဖစ္သည္။ အခ်ဳပ္ဆိုရေသာ္ ေအာက္ေျခေျမျပင္ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အတြင္း အဓိပၸာယ္ ျပည့္၀စြာ ေရွ႕ဆက္ေလွ်ာက္လွမ္းရန္အတြက္ ရပ္ရြာလူထုမွ ေရးဆြဲေဖာ္ထုတ္ကာ ရပ္ရြာလူထုမွ ဦးစီးဦးေဆာင္သည့္ ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းေရးႏွင့္ စုေပါင္းဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအတြက္ အစိုးရအေနျဖင့္ ကမကထျပဳဦး ေဆာင္၍ ၀န္ေဆာင္မႈေပးသည့္ ခ်ဥ္းကပ္လုပ္ေဆာင္မႈနည္းလမ္းတစ္ခုႏွင့္ အထူးသျဖင့္ ေအာက္ေျခေျမျပင္အဆင့္၌ အမ်ားဆံုးထိခိုက္ခံစားရသူမ်ားကိုယ္တိုင္ ၎တို႔၏ အနာဂတ္ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ားကို ၎တို႔အၾကား အျပန္အလွန္ေဆြး ေႏြးကာ ညွိႏိႈင္းအေျဖရွာႏိုင္သည့္ ႏိုင္ငံေရးမ်က္ႏွာစာတစ္ခု ဖြင့္လွစ္ေပးရန္လိုအပ္မည္ျဖစ္သည္။ ယခင္အတိတ္ကာ လတစ္ေလွ်ာက္ အမ်ားဆံုးထိခိုက္နစ္နာခဲ့ရသူမ်ားႏွင့္ အနာဂတ္တြင္ အမ်ားဆံုးထိခိုက္နစ္နာရန္ အလားအလာရွိသူ မ်ား၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားႏွင့္ အမွန္တကယ္လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို အဆံုးသတ္ၾကားနာ၍ ဥပေဒႏွင့္ မူ၀ါဒအတြင္း ထည့္သြင္း ေပါင္းစပ္မႈကို စစ္မွန္သည့္ လူထုေဆြးေႏြးတိုင္ပင္မႈအားျဖင့္သာလွ်င္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။

i i TNI, ဆရာမႀကီးလဖိုင္ဆိုင္းေရာ္၏ သံုးသပ္ခ်က္ “ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ခံစားႏိုင္ဖို႔ ေနာက္မ်ိဳးဆက္တစ္ခုအထိ ေစာင့္ရ ဦးမွာလား?”, ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ မတ္လ ၁၇ ရက္ေန႔၊ အမ္စတာဒမ္၊ Transnational Institute. ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ ၀င္ေရာက္ၾကည့္ရႈခဲ့သည္။

ဤသံုးသပ္ခ်က္မွတ္စုသည္ TNI ၏ Sweden ရန္ပံုေငြျဖင့္ လည္ပတ္ေနသည့္ စီမံကိန္းအစိတ္အပိုင္းတစ္ခုျဖစ္သည္။