ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္မႈေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အကာအကြယ္ေပးေရးဆိုင္ရာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ား Pietje Vervest ၏ သံုးသပ္ခ်က္မွတ္စု

17 October 2016

ဖြ႔ံၿဖိဳးစ ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဟာ တည္ၿငိမ္မႈ မရွိေသးဘဲ အထိအခိုက္လြယ္တဲ့ အေနအထားမွာ ရွိေနပါေသးတယ္။ ဒီလိုအခ်ိန္မွာ ရင္းႏွီးျမႈပ္ႏွံမႈ အကာအကြယ္ေပးေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ေတြဟာ ႏိုင္ငံကို ပိုၿငိမ္းခ်မ္းၿပီး ဒီမိုကေရစီ ဆန္ေစမယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြအေပၚ အပ်က္သေဘာ သက္ေရာက္မႈေတြ ရွိမေနဖို႔ လိုပါတယ္။

Article by

Pietje Vervest

People handing out flyers on the street to protest investment protection agreements

စစ္တပ္ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံရွိတဲ့ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ အစျပဳလိုက္တဲ့ေနာက္ ျမန္မာဟာ ႏိုင္ငံတကာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အသိုင္းအဝိုင္းေတြနဲ႔ စီးပြားေရးက႑ေတြမွာ စိတ္ဝင္စားမႈေတြ ရလာခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြ လာေရာက္ တိုးျမွင့္ၿပီး ကုန္သြယ္ေရးေတြ လုပ္ဖို႔လည္း လိုလားလာခဲ့ၾကပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈေတြ ဖယ္ရွားေပးဖို႔ ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဆက္လက္ ေထာက္ခံလိုက္တဲ့အခါ ဒီအရွိန္အဟုန္ဟာ ပိုၿပီး ျမင့္တက္လာပါတယ္။ ဒီဆက္ဆံေရးကို လြယ္ကူေခ်ာေမာေစဖို႔ အေနာက္နဲ႔ အာရွေဒသ အစိုးရေတြဟာ “ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အကာအကြယ္ေပးေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္” ေတြကို လက္မွတ္ေရးထိုးဖို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို တိုက္တြန္းလာခဲ့ၾကပါတယ္။

စစ္အစိုးရလက္ထက္မွာ တရုတ္၊ အိႏၵိယတုိ႔နဲ႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အကာအကြယ္ေပးေရး စာခ်ဳပ္ေတြ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၿပီး၊ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကိုးရီးယားတို႔နဲ႔ပါ ေနာက္ထပ္စာခ်ဳပ္ေတြ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ အာဏာရ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (NLD) ပါတီ ဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရဟာ ဥေရာပသမဂၢနဲ႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အကာအကြယ္ေပးေရး သေဘာတူညီမႈ (IPA) တခု ျပဳလုပ္ဖို႔ ေဆြးေႏြးေနပါတယ္။

လက္ရွိေဆြးေႏြးဆဲ ျဖစ္တဲ့ "ေဒသတြင္း ျပည့္စံုက်ယ္ျပန္႔သည့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ မိတ္ဖက္ဆက္ဆံေရး” (RCEP) မွာလည္း ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အကာအကြယ္ေပးေရးအတြက္ စာပိုဒ္တခု ပါဝင္ေနပါေသးတယ္။ အာဆီယံအဖြဲ႔ဝင္ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ၾသစေၾတးလ်၊ တရုတ္၊ အိႏၵိယ၊ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကိုးရီးယားနဲ႔ နယူးဇီလန္ ႏိုင္ငံေတြၾကား လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္ခြင့္ သေဘာတူညီမႈ (Free Trade Agreement) တခုကို အဆိုျပဳထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အကာအကြယ္ေပးေရး သေဘာတူညီမႈေတြရဲ႕ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြကို အရမ္းကို ပံုႀကီးခ်ဲ႕ထားၾကေပမယ့္ ဆိုးက်ိဳးအႏၱရာယ္ေတြကိုေတာ့ ေလွ်ာ့တြက္ထားၾကပါတယ္။ အဲဒီအႏၱရာယ္ေတြဟာ ဒီမိုကေရစီဖြံ႔ၿဖိဳးမႈနဲ႔ ေရရွည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအေပၚ အပ်က္သေဘာေဆာင္တဲ့ သက္ေရာက္မႈ ႀကီးႀကီးမားမားေတြ ရွိလာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုသေဘာတူစာခ်ဳပ္ေတြကို ခ်ဳပ္ဆိုလိုက္တဲ့အခါ အစိုးရေတြဟာ ျပည္သူနဲ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ေကာင္းက်ိဳးအတြက္ ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲႏိုင္တဲ့ သူတို႔ရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို စြန္႔လႊတ္လိုက္ရၿပီး၊ (ဒီလိုစာခ်ဳပ္ေတြကို ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့မယ္ဆိုရင္) အေလ်ာ္အစားႀကီးတဲ့ အမႈအခင္း အေျခအေနေတြကို ယူလိုက္တာပါပဲ။

ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြကို ေပးရတဲ့ မက္လံုးေတြဟာ ေၾကးႀကီးပါတယ္။ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈကို ႏိုင္ငံရဲ႕ ေရရွည္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ေစတဲ့ မူဝါဒေတြကို ပိတ္ပင္လိုက္ပါတယ္။ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အကာအကြယ္ေပးေရး သေဘာတူညီမႈ ျပဌာန္းခ်က္ေတြေအာက္မွာ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏံွသူေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ လက္ရွိ ဒါမွမဟုတ္ အနာဂါတ္ အက်ိဳးစီးပြားေတြကို အစိုးရရဲ႕ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈက ထိခိုက္လိမ့္မယ္လို႔ ယူဆရင္ အစိုးရရဲ႕ ဘယ္လို ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈမ်ိဳးကိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ စိန္ေခၚႏိုင္ပါတယ္။

ဥပမာဆိုရရင္ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ ေရရွည္က်န္းမာေရး ဒါမွမဟုတ္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ခ်ဥ္းကပ္မႈေတြနဲ႔ ဦးစားေပးက႑ေတြကို ႏိုင္ငံျခား အက်ိဳးစီးပြားေတြရဲ႕ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈေတြက စိန္ေခၚလာႏိုင္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံျခား အက်ိဳးစီးပြားေတြဟာ ႏိုင္ငံရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ကေန ေပါက္ဖြားလာတဲ့ သေဘာတူညီမႈေတြကိုလည္း ထိခိုက္ေလ်ာ့ပါးေစပါတယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ သဘာဝသယံဇာတ စီမံခန္႔ခြဲမႈနဲ႔ ခြဲေဝမႈ၊ ဒါမွမဟုတ္ သဘာဝသယံဇာတ ထုတ္ယူမႈေတြကို ေရရွည္အက်ိဳးရွိေအာင္ လုပ္ေပးမယ့္ ပိုေကာင္းတဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို ထိခိုက္ေစတာမ်ိဳးပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ဒီလိုမ်ိဳး ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အကာအကြယ္ေပးေရး သေဘာတူညီမႈ စာခ်ဳပ္ေတြကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့မယ္ဆိုရင္ အစိုးရဟာ ႏိုင္ငံျခားကုမၺဏီေတြကို ေၾကးႀကီးႀကီး ေပးရရင္ေပးရ၊ မေပးရရင္ ႏိုင္ငံအတြက္ ဒီလိုမ်ိဳး အေရးပါၿပီး အခရာက်တဲ့ အေျခအေနေတြ စြမ္းေဆာင္ေပးႏိုင္မယ့္ မူဝါဒေတြကို စြန္႔လႊတ္လိုက္ရပါလိမ့္မယ္။

ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီမႈေတြမွာ သာမန္စံႏႈန္းတခု ျဖစ္တဲ့ "ႏိုင္ငံနဲ႔ ရင္းႏွွီးျမွဳပ္ႏွံသူၾကား အျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းေရး” စာပိုဒ္ေတြဟာ ႏိုင္ငံျခားသား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြကို ႏိုင္ငံတြင္းက တရားရုံးေတြကို ေက်ာ္ၿပီး ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဆုိင္ရာ ေရွ႕ေန သံုးေယာက္ပါတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အထူးခံုရုံးေတြဆီကို တန္းၿပီးေတာ့ တိုင္ၾကားခြင့္ ေပးထားပါတယ္။

ဒီလိုမ်ိဳး ေရွ႕ေနေတြဟာ ေလ်ာ္ေၾကးေတြကို ေဒၚလာသန္းေပါင္း ရာခ်ီၿပီးေတာ့ တခါတေလဆိုရင္ ဘီလီယ်ံခ်ီၿပီးေတာ့ေတာင္ ခ်မွတ္ႏိုင္ပါတယ္၊ တကယ္လည္း ခ်မွတ္ပါတယ္။ ဒီေလ်ာ္ေၾကးေတြဟာ အတင္းအက်ပ္ မျဖစ္မေန ေဆာင္ရတာ ျဖစ္ၿပီးေတာ့ အမ်ားျပည္သူ ဘ႑ာေငြထဲကေန ေပးရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အမ်ားျပည္သူ မူဝါဒေတြအတြက္ အသံုးခ်ရမယ့္ ေငြေတြ ေလ်ာ့ပါးသြားပါလိမ့္မယ္။

ဒီေရွ႕ေနေတြဟာလည္း လြတ္လပ္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ႏိုင္ဖို႔ အာမ မခံႏိုင္ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီလိုေရွ႕ေနမ်ိဳးေတြဟာ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြသာ ဥပေဒအရ စိန္ေခၚၿပီး တရားစြဲဆိုႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ တဖက္ေစာင္းစနစ္မ်ိဳးမွာ အမႈကိစၥ တခုခ်င္းစီအလိုက္ ပိုက္ဆံယူထားၾကတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ သူတို႔စိတ္ႀကိဳက္ စီရင္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ရေနၾကပါတယ္။

ဒီလို အေၾကာင္းတရားေတြေၾကာင့္ "ေဒသတြင္း ျပည့္စံုက်ယ္ျပန္႔သည့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ မိတ္ဖက္ ဆက္ဆံေရး” (RCEP) နဲ႔ အဆိုျပဳထားတဲ့ “ဥေရာပသမဂၢႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အကာအကြယ္ေပးေရး သေဘာတူညီမႈ” (IPA) ေတြကို ဆန္႔က်င္တဲ့အေနနဲ႔ ျမန္မာ အရပ္ဖက္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ ဒီတပတ္မွာ တႏိုင္ငံလံုးအႏွံ႔ စုေဝးလႈ႔ံေဆာ္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာအရပ္ဖက္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ ဒီကမ္ပိန္းဟာ RCEP မွာ ပါဝင္တဲ့ ၁၆ ႏိုင္ငံလံုးမွာ လုပ္မယ့္ ကမ္ပိန္းရဲ႕ တစိတ္တေဒသ ျဖစ္ပါတယ္။

ဥေရာပ-ျမန္မာ IPA ေဆြးေႏြးမႈလုပ္မယ့္ ေန႔ရက္အခ်ိန္ေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးမႈ အေၾကာင္းအရာ အေသးစိတ္ေတြကိုလည္း အမ်ားသိေအာင္ ထုတ္ျပန္ထားတာ ဘာမွမရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လည္း ျမန္မာ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ ဥေရာပ-ျမန္မာ IPA နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တခ်ိန္လံုး အေလးအနက္နဲ႔ အေရးတယူ ေျပာဆိုေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆြးေႏြးညွိႏႈိင္းမႈ အေၾကာင္းအရာေတြကို အမ်ားသိေအာင္ ခ်မျပသေရြ႕ သူတို႔လည္း ဘာမွ ေျပာလို႔မရတာေၾကာင့္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဥေရာပသမဂၢရဲ႕ ေရရွည္သက္ေရာက္မႈ ခ်င့္ခ်ိန္အကဲျဖတ္ျခင္း အစီအစဥ္ေတြမွာ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ ျငင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

ျမန္မာ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ ပူးတြဲေၾကညာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားတာေတြက -

" ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြရဲ႕ အေစာပိုင္း အခ်ိန္ကာလမွာပဲ ရွိေနပါေသးတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ မတူညီတဲ့ တိုင္းရင္းသား ေဒသေတြရဲ႕ သဘာဝသယံဇာတေတြကို ပိုင္ဆိုင္မႈ၊ ဝင္ေငြခြဲေဝမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ညွိႏႈိင္းေဆြးေႏြးမႈေတြ ရွိေနဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပေဒေတြနဲ႔ မူဝါဒ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာလည္း ျပန္ျပဳျပင္ဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။ ဥေရာပသမဂၢက အဆိုျပဳတဲ့ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူစာခ်ဳပ္လိုမ်ိဳး စာခ်ဳပ္ေတြကို လက္မွတ္ ေရးထိုးမယ္ဆိုရင္ အနာဂါတ္မွာ လုပ္ေဆာင္ရမယ့္ ႏိုင္ငံရဲ႕ မူဝါဒေတြကို အေသပိတ္ထားလိုက္သလို ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ေရရွည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အလားအလာေတြကိုလည္း အင္မတန္ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ဒီအေျခအေနမ်ိဳးမွာ ဒီလမ္းကို ေရြးခ်ယ္ဖို႔ဆိုတာ မသင့္ေတာ္တဲ့အျပင္ လိုလည္း မလိုအပ္ပါဘူး”

ျမန္မာႏိုင္ငံ အခု ရင္ဆိုင္ရမယ့္ ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒဆိုတာမ်ိဳးမွာ ရွည္လ်ားတဲ့ သမိုင္းေၾကာင္း ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈကို ဆြဲေဆာင္လိုတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီမႈေတြ (IIAs) ေရးထိုးျခင္းဟာ စီးပြားေရး ဖြ႔ံၿဖိဳးမႈ တိုးျမွင့္ႏိုင္ေရးအတြက္ အစိုးရေတြ လုပ္တဲ့ အဓိက နည္းဗ်ဴဟာတခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီမႈစာခ်ဳပ္ေတြ (IIAs) ဟာ ဂ်ာမနီနဲ႔ ပါကစ္စတန္ႏိုင္ငံတို႔ရဲ႕ ပထမဆံုး ႏွစ္ႏိုင္ငံ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (Bilateral Investment Treaty- BIT) ေရးထိုးခဲ့တဲ့ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္ ေလာက္ကတည္းက ရွိေနခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၅ အကုန္မွာေတာ့ တကမၻာလံုးမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ေပါင္း ၃၂၈၆ ခု ( BIT ေပါင္း ၂၉၂၈ ေစာင္နဲ႔ တျခား IIAs ၃၅၈ ေစာင္) ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ တျခား ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီမႈစာခ်ဳပ္- IIAs ေတြ ဆိုတာက ႏွစ္ႏိုင္ငံ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူစာခ်ဳပ္- BITs ေတြလို မဟုတ္ဘဲ ဥေရာပသမဂၢႏိုင္ငံမ်ားၾကား လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္ခြင့္ သေဘာတူညီမႈလိုမ်ိဳး ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ အခ်က္ေတြ ပါဝင္တဲ့ စီးပြားေရး သေဘာတူညီမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အကာအကြယ္ေပးေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ၁၉၉၀ နဲ႔ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ေတြထဲမွာ ေရးထိုးခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး အစိုးရအမ်ားစုက စီးပြားေရးဆိုင္ရာ လြတ္လပ္ခြင့္ဝါဒေတြဟာ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈကို ေဆာင္ၾကဥ္းႏိုုင္တယ္လို႔ ယံုၾကည္ခဲ့ၾကတယ္။ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီမႈေတြ ခ်ဳပ္ဆိုျခင္းဟာ ႏိုင္ငံအတြက္ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြ ဆြဲေဆာင္ေပးႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚနဲ႔ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကတာ ျဖစ္တယ္။ ဒီစာခ်ဳပ္ေတြနဲ႔အတူ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္ေတြနဲ႔ အစိုးရက ဘယ္လိုအခ်ဳပ္အျခာ အာဏာမ်ိဳးေတြ လက္လႊတ္လိုက္ရမလဲဆိုတဲ့ အသိေတြ အဲဒီအခ်ိန္က မရွိခဲ့ၾကေသးပါဘူး။

အႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္ ၾကာၿပီးတဲ့ ဒီေန႔လို အခ်ိန္မွာေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီမႈေတြဟာ သူတို႔ ခ်မွတ္ထားခဲ့တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြကို အမွန္တကယ္ ေဆာင္ၾကဥ္းေပးတယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထားဟာ မေရမရာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အသိုင္းအဝိုင္းက ျပဳလုပ္တဲ့ သုေတသနအမ်ားစုဟာ ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီမႈေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြၾကား အျပန္အလွန္ ဆက္ႏြယ္မႈကို ရွာမေတြ႔ခဲ့ၾကပါဘူး။

ေတာင္အာဖရိက၊ အီေကြေဒါ၊ ဟန္ေဂရီနဲ႔ ဘရာဇီးတို႔လို ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အေတြ႔အႀကံဳေတြအရ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ တိုးျမင့္လာဖို႔ဆိုတာ ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီမႈေတြအေပၚ အေျခမခံဘူးဆိုတာ ျပသေနပါတယ္။ ဥေရာပသမဂၢရဲ႕ ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာ ေကာ္မရွင္အရာရွွိ ဆယ္ဆီလီယာ မာလ္မ္စထရြန္းေတာင္မွ ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီမႈေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏံွမႈေတြၾကား တိုက္ရိုက္ေရာ သီးသန္႔ေရာ ပံုမွန္ေရာ ဆက္ႏြယ္မႈ မရွိေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ျပေနတယ္လို႔ လတ္တေလာကပဲ ဝန္ခံေျပာဆိုထားပါေသးတယ္။

ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြကေတာ့ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ကာကြယ္ေရး ၊ စြမ္းအင္မူဝါဒ၊ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း၊ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး၊ ေျမအသံုးခ်မႈနဲ႔ အခြန္အခ ကိစၥေတြကို စိန္ေခၚဖို႔အတြက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း စနစ္ကို သံုးခဲ့ၾကၿပီးပါၿပီ။

ဒီလိုေတာင္းဆိုမႈေတြရဲ႕ အႏၱရာယ္ေၾကာင့္ အစိုးရေတြကို အမ်ားျပည္သူ အက်ိဳးစီးပြားဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို ျပန္စဥ္းစားေစတာ ဒါမွမဟုတ္ ေခ်ာင္ထိုးလိုက္ေစတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီမႈေတြဟာ အိမ္ရွင္အစိုးရရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားသား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြအတြက္ ပိုမိုတင္းက်ပ္တဲ့ အမ်ိဳးသား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈနည္းဗ်ဴဟာေတြ ေရးဆြဲႏိုင္စြမ္းကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ကန္႔သတ္ထားတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ေစပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီစာခ်ဳပ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ကုမၺဏီေတြရဲ႕ စြမ္းေဆာင္မႈ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ကန္႔သတ္ထားပါတယ္။ နည္းပညာလႊဲေျပာင္းေပးဖို႔ အစိုးရက ဖိအားမေပးႏိုင္သလို ကုမၺဏီမွာ ျပည္တြင္းရဲ႕ ပါဝင္မႈ ရာခိုင္ႏႈန္းကိုလည္း ေတာင္းဆိုလို႔ မရပါဘူး။ ဆိုလိုတာက ကုမၺဏီအတြက္ လိုအပ္တဲ့ ကုန္ပစၥည္း ဒါမွမဟုတ္ ဝန္ေဆာင္မႈ အေထာက္အပံ့ေတြအတြက္ ႏိုင္ငံသားေတြဆီကေန ရယူသံုးစြဲေအာင္ အိမ္ရွင္အစိုးရဟာ စြမ္းေဆာင္ မေပးႏိုင္သလို သူႏိုင္ငံမွာ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္း တိုးျမွင့္ဖို႔အတြက္ ကုမၺဏီမွာ ျပည္တြင္းလုပ္သားဦးေရကို ရာခိုင္ႏႈန္းတခု သတ္သတ္မွတ္မွတ္နဲ႔ ခန္႔အပ္ေအာင္လည္း မစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ပါဘူး။

အစိုးရဟာ ကုမၺဏီကို အခြန္အခ ေကာက္ခံမႈ ဒါမွမဟုတ္ သုေတသနနဲ႔ ဖြ႔ံၿဖိဳးမႈလုပ္ငန္းေတြအတြက္ အနည္းဆံုး ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏံွမႈ ေတာင္းဆိုခြင့္ေတြ ဟန္႔တားခံရပါတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး စည္းမ်ဥ္းေတြ စုေပါင္းလိုက္တဲ့အခါ ႏိုင္ငံအဆင့္ ဒါမွမဟုတ္ တိုင္းနဲ႔ျပည္နယ္အဆင့္ ဖြ႔ံၿဖိဳးမႈေတြကို အေထာက္အပံ့ေပးတဲ့ အခန္းက႑ေတြဆီ စီးဆင္းတဲ့ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏံွမႈအေပၚ အစိုးရရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ သက္ေရာက္မႈေတြကို ကန္႔သတ္လိုက္ပါတယ္။

ဒီလိုုမ်ိဳး ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ေတြရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အထူးထိခိုက္ေစပါတယ္။ လက္ရွိမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအတြက္ တြန္းအားအျဖစ္ သဘာဝသယံဇာတက ရရွိတဲ့ အက်ိဳးအျမတ္နဲ႔ တင္ပို႔မႈေတြအေပၚမွာ အလြန္အကၽြံ မွီခိုေနရပါတယ္။ သတၳဳနဲ႔ သယံဇာတ တူးေဖာ္ ထုတ္လုပ္ေရး နယ္ပယ္ေတြမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြဟာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူႏွင့္ ႏိုင္ငံၾကား အျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းျခင္းစနစ္ကို အမ်ားဆံုး အသံုးခ်သူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သဘာဝ သယံဇာတေတြကို ႏိုုင္ငံသားေတြအတြက္ ပိုမို အက်ိဳးရွိရွိနဲ႔ သာတူညီမွ်ျဖစ္ေအာင္ စည္းမ်ဥ္းေတြ ျပန္ခ်မွတ္ဖို႔ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈေတြဟာ ဒီ “ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူႏွင့္ ႏိုင္ငံၾကား အျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းစနစ္” ကေနတဆင့္ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြရဲ႕ စိန္ေခၚမႈကို ခံရလာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို စိန္ေခၚမႈေတြဟာ ေရရွည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို အေထာက္အကူျဖစ္ေစတဲ့ သယံဇာတ ထုတ္ယူသံုးစြဲျခင္းဆိုင္ရာ စီမံခန္႔ခြဲမႈေတြ ဒါမွမဟုတ္ ျမန္မာ့တြင္းထြက္ပစၥည္းေတြကို အၾကမ္းထည္အတိုင္း မတင္ပို႔ေစဘဲ တန္ဖိုးတက္ေအာင္ ျပည္တြင္းမွာ အရင္ ေဆာင္ရြက္ေစတာမ်ိဳး စတဲ့ ေျခလွမ္းေတြကို ရပ္တန္႔ေစႏိုင္ပါတယ္။

သတၳဳတူးေဖာ္ျခင္း သာဓက ကိစၥရပ္မ်ား

သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ထိခိုက္ေစတဲ့အတြက္ သတၳဳတူးေဖာ္ေရး လုပ္ငန္းပါမစ္ကို ရပ္ဆိုင္းလိုက္တဲ့ အစိုးရရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေၾကာင့္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ ခံုရုံးကိစၥေတြ ျဖစ္သြားခဲ့တဲ့ သတၳဳတူးေဖာ္ေရး ကိစၥေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။

အင္ဖီနီတိုးဂိုး ကုမၺဏီ ႏွင့္ ေကာ္စတာရီကာႏိုင္ငံ (ေရႊတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္း) ေကာ္စတာရီကာ အစိုးရဟာ သမပိုင္း သစ္ေတာေတြ ျပဳန္းတီးမႈေၾကာင့္ ေရႊတူးေဖာ္ေရး လုပ္ငန္းလိုင္စင္ေတြကို ဖ်က္သိမ္းပစ္ခဲ့တယ္။ တူးေဖာ္ေရး ခြင့္ျပဳခ်က္ေတြကို တရားမဝင္ ထုတ္ေပးခဲ့တယ္လို႔လည္း စြပ္စြဲမႈေတြ ရွိပါတယ္။ ေကာ္စတာရီကာ တရားရုံးခ်ဳပ္နဲ႔ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းေတြကို ကန္႔ကြက္သူ ၇၅% ဟာ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ေထာက္ခံေပးခဲ့တယ္။ အင္ဖီနီတိုး ကုမၺဏီဟာ ေလ်ာ္ေၾကးအျဖစ္ ေဒၚလာ တစ္ဘီလီယ်ံ ေတာင္းဆိုခဲ့တယ္။ ဒီအမႈဟာ အခုထိ ေဆာင္ရြက္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဂါဘရီရယ္ သယံဇာတ ကုမၺဏီႏွင့္ ရိုေမးနီးယားႏိုင္ငံ (ေရႊနဲ႔ေငြ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္း)

ရိုေမးနီးယားႏိုင္ငံဟာ အခုေတာ့ UNESCO ရဲ႕ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ေဒသ စာရင္းဝင္အျဖစ္ ေလွ်ာက္ထားတဲ့ ေရွးေဟာင္းေနရာ ရိုစီယာမြန္တားနားကို ပ်က္စီးေစႏိုင္တယ္ ဆိုတာရယ္၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြနဲ႔ ဂါဘရီရယ္ သယံဇာတ ကုမၺဏီရဲ႕ ဥေရာပမွာ အႀကီးဆံုး ေရႊတူးေဖာ္ေရးတြင္း ေဆာက္လုပ္ဖို႔ အဆိုျပဳခ်က္ကို ပယ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ ဒီပေရာဂ်က္ကို ၁၅ ႏွစ္ၾကာ ဆန္႔က်င္ခဲ့တဲ့ ကမ္ပိန္းက ဒီတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းဟာ ဆိုင္ယာႏိုက္အဆိပ္ေတြရွိတဲ့ ေရကန္ႀကီးတခု ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္လို႔ သတိေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီအဆိပ္ေရကန္ႀကီးက ေရာမအင္ပါယာ လက္ထက္ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ေနရာကို ဖ်က္ဆီးပစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ကုမၺဏီကေတာ့ ေလ်ာ္ေၾကးအျဖစ္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၄ ဘီလီယ်ံ ေတာင္းထားပါတယ္။ ဒီအမႈကလည္း ေဆာင္ရြက္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ပစိဖိတ္ရင္းမ္ ကုမၺဏီႏွင့္ အယ္လ္ဆယ္လ္ဗေဒါႏိုင္ငံ (ေရႊတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္း)

ကေနဒါ သတၳဳတူးေဖာ္ေရး ကုမၺဏီ (ယခု အိုရွန္းနားဂိုးလ္) ဟာ သူ႔ကုမၺဏီရဲ႕ ေရႊတူးေဖာ္ေရး ခြင့္ျပဳခ်က္ေတြကို အယ္လ္ဆယ္လ္ဗေဒါ အစိုးရက ပယ္ခ်လိုက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ အစိုးရကို တရားစြဲခဲ့ပါတယ္။ ကုမၺဏီဟာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခဆိုင္ရာ ေလ့လာမႈေတြနဲ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မႈ ခ်င့္ခ်ိန္အကဲျဖတ္ျခင္း (EIA) ေတြကို မလုပ္ခဲ့တဲ့အတြက္ ဘဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ခြင့္ျပဳခ်က္ မရခဲ့ပါဘူး။ ဆယ္လ္ဗေဒါႏိုင္ငံသား အမ်ားစုဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ေရသန္႔ အၾကပ္အတည္းကို သိနားလည္ထားၿပီး တူးေဖာ္ေရး လုပ္ငန္းကို ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ (တိုင္းျပည္ရဲ႕ ၉၀% ေသာ ေရေတြဟာ ဆိုးဆိုးရြားရြားကို ညစ္ညမ္းေနတာ ျဖစ္ပါတယ္) ကုမၺဏီဟာ ေလ်ာ္ေၾကးအျဖစ္ ႏိုင္ငံရဲ႕ ပညာေရးဘတ္ဂ်က္ ၃၀% နဲ႔ ညီမွ်တဲ့ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၁၅ သန္းကို ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ ခံုရုံးလုပ္ငန္းစဥ္ေတြကကိုပဲ အစိုးရကို အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၂ သန္း ကုန္က်ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒီေငြေၾကးပမာဏဟာ ေသးငယ္ၿပီး ဆင္းရဲတဲ့ ႏိုင္ငံအတြက္ေတာ့ သိသာတဲ့ ပမာဏတခု ျဖစ္ပါတယ္။

ဂလန္းမစ္ဂိုး ကုမၺဏီနဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ (ေရႊတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္း)

ကေနဒါကုမၺဏီ ဂလန္းမစ္ (ယခု ဂိုးေကာ့ပ္စ္) ဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ကြမ္ခ်န္း အင္ဒီးယန္း အမ်ိဳးအႏြယ္ေတြ အထြတ္အျမတ္ထားတဲ့ ေနရာတခုမွာ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္း ပေရာဂ်က္တခု လုပ္ဖို႔ စီစဥ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ေနရာမွာရွိတဲ့ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးနဲ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္အေပၚ ထိခိုက္မႈေတြ ရွိမွာစိုးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဆန္႔က်င္မႈေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရပါတယ္။ အစိုးရက ပေရာဂ်က္ကို ခြင့္ျပဳေပးခဲ့ေပမယ့္ ေျမေနရာကို ျပန္ထိန္းသိမ္းၿပီး သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈကို ျပဳျပင္ဖို႔အတြက္ ဂလန္းမစ္ အပါအဝင္ ေနာက္ထပ္ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းေတြ အကုန္လံုးကို တူးေဖာ္မယ့္က်င္းေတြ ျပန္ျဖည့္ခိုင္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီစီမံခ်က္ဟာ ကုမၺဏီအတြက္ ေငြေၾကးအကုန္အက် မ်ားေစခဲ့တဲ့အတြက္ “သြယ္ဝိုက္ေသာ ေျမေနရာသိမ္းယူမႈ” ဆိုၿပီး ေလ်ာ္ေၾကးအျဖစ္ အစိုးရဆီကေန အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း ၅၀ ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုမ်ိဳး ႏိုင္ငံတကာ သာဓကေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ သတၳဳတူးေဖာ္ေရး ကုမၺဏီေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ “ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူနဲ႔ ႏိုင္ငံၾကား အျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း” ေတြနဲ႔ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံကို စြဲခ်က္ေတြ တင္ခဲ့ပါတယ္။ တိုင္းျပည္အတြက္ ပိုအက်ိဳးအျမတ္ရေအာင္နဲ႔ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းေတြ ပိုရလာေအာင္ ဆိုၿပီး အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံဟာ ကုမၺဏီေတြ တူးေဖာ္ရရွိလာတဲ့ သတၳဳပစၥည္းေတြကို ျပည္တြင္းမွာ အရင္ အေခ်ာထည္ျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ Downstream Production စနစ္ကို သတၳဳတူးေဖာ္ေရး ဥပေဒမွာ ထည့္ၿပီး ျပဌာန္းခဲ့တဲ့အခ်ိန္မွာ စြဲခ်က္တင္ခံခဲ့ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ နယူးေမာင့္ တူးေဖာ္ေရး ကုမၺဏီဟာ နယ္သာလန္-အင္ဒိုနီးရွား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏံွေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ကို အသံုးခ်ၿပီး အင္ဒိုနီးရွားအစိုးရကို စြဲခ်က္တင္ခဲ့ပါတယ္။ ကုမၺဏီဟာ အသစ္ျပဌာန္းလိုက္တဲ့ သတၳဳတူးေဖာ္ေရး ဥပေဒကေန အထူး ကင္းလြတ္ခြင့္ေတြ ရဖို႔ သေဘာတူညီခ်က္ ရတဲ့အခ်ိန္က်မွသာ အင္ဒိုနီးရွား အစိုးရကို တင္ထားတဲ့ စြဲခ်က္ကို ရုတ္သိမ္းခဲ့ပါတယ္။

ဒါဟာ အဆိုျပဳလိုက္တဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို စိန္ေခၚဖို႔အတြက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြ ပိုပိုၿပီး အသံုးျပဳလာၾကတဲ့ နည္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သက္ေရာက္မႈဟာ ခ်က္ခ်င္း ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္၊ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ၾကီးမားတဲ့ ေငြေၾကးဖိအားေတြေအာက္မွာ ရွိလာမယ့္ အမ်ားျပည္သူ ဘ႑ာေငြ ထိခိုက္မႈအႏၱရာယ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေငြေၾကး ေဒၚလာသန္းေပါင္းမ်ားစြာ ကုန္က်ႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ခံုရုံးကိစၥေတြရဲ႕ ၿခိမ္းေျခာက္မႈဟာ အစိုးရေတြကို ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြအေပၚ အဟန္႔ ျဖစ္သြားေစႏိုင္တဲ့ လူမႈနဲ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ စီမံခ်က္ေတြကို ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ ဝန္ေလးသြားေစပါတယ္။ ဥပမာ ေျပာရရင္ နယူးဇီလန္အစိုးရဟာ စီးကရက္ထုပ္ပိုးမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တင္းက်ပ္တဲ့ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ လုပ္ဖို႔ အစီအစဥ္ကို ေရႊ႕ဆိုင္းခဲ့ရပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ စီးကရက္ထုပ္ပိုးမႈဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို ေျပာင္းလဲဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္တဲ့အတြက္ ဥရုေဂြးနဲ႔ ၾသစေၾတးလ် အစိုးရေတြကို ဖိလစ္ေမာရစ္ ကုမၺဏီက ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ ခံုရုံးဆံုးျဖတ္ခ်က္အတြက္ စြဲခ်က္တင္လိုက္တာကို နယူးဇီလန္အစိုးရက သိသြားတဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။

အစိုးရအတြက္ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္ေတြက ဒီမွာ မၿပီးေသးပါဘူး။ တခါတေလမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြဟာ သူတို႔ တကယ္ရင္းႏွီး ျမွဳပ္ႏွံခဲ့တဲ့ ပမာဏအတြက္တြင္ မဟုတ္ဘဲ ေနာင္အနာဂါတ္မွာ ရမယ့္အက်ိဳးအျမတ္ေတြ ဆံုးရႈံးသြားတဲ့အတြက္ပါ ေလ်ာ္ေၾကးေတာင္းတတ္တာ ရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကိစၥမွာဆိုရင္ ျမစ္ဆံုဆည္ကို လံုးဝဖ်က္သိမ္းလိုက္မႈဟာ ေဒၚလာသန္းေပါင္း ရာခ်ီကေန ဘီလီယ်ံအထိ ကုန္က်ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေပးရမယ္ဆိုရင္လည္း အမ်ားျပည္သူ ဘ႑ာေငြကေနပဲ ေပးေခ်ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ တရုတ္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြဟာ ဒီကိစၥကို စီမံဖို႔ မၿခိမ္းေျခာက္ေသးဘဲ သံတမန္နည္းလမ္းနဲ႔ပဲ ေျဖရွင္းဖို႔ ႀကိဳးစားေနပါေသးတယ္။ အကယ္၍မ်ား လံုးဝ ဖ်က္သိမ္းျဖစ္မယ္ ဆုိရင္ ဒါဟာ ေျပာင္းလဲသြားႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ ဆြီဒင္စြမ္းအင္ကုမၺဏီ ဗန္တန္ေဖာဟာ ဖူကိုရွီမား ေပါက္ကြဲမႈေၾကာင့္ နယူကလီးယားစြမ္းအင္ ထုတ္လုပ္မႈ မျပဳေတာ့ဖို႔ ဂ်ာမနီလႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ထြက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ “ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူနဲ႔ ႏိုင္ငံၾကား အျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းျခင္း” စနစ္ကို သံုးၿပီး ဂ်ာမနီႏိုင္ငံဆီကေန ယူရို ၄.၆ ဘီလီယ်ံ ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒီပမာဏဟာ ဗန္တန္ေဖာကုမၺဏီ တကယ္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံခဲ့တဲ့ အရင္းအႏွီးထက္ အမ်ားႀကီး ပိုမ်ားေနပါတယ္။

ဒီလိုကိစၥေတြအေပၚ စိုးရိမ္မႈေတြ ရွိလာတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈကို တိုးျမင့္ေစတယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာအေပၚ ဒီႏွစ္ပိုင္းေတြမွာ လူေတြ အယံုအၾကည္ ကင္းမဲ့လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း သဘာဝသယံဇာတ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ မွီခိုေနရတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရဲ႕ အသိုင္းအဝိုင္းေတြ ၾကားမွာေတာ့ အသိအမွတ္ျပဳ ခံေနရပါေသးတယ္။

ဒီလုပ္ငန္းေတြရဲ႕ လူမႈပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ဆိုးက်ိဳး၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မႈေတြကို ကန္႔သတ္ဖို႔နဲ႔ ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး ဖြ႔ံၿဖိဳးမႈအေပၚ ေကာင္းက်ိဳး အာမခံေပးႏိုင္ေအာင္ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြနဲ႔ အထူးသျဖင့္ သယံဇာတ ထုတ္ေဖာ္ေရး စီးပြားေရး နယ္ပယ္ေတြဟာ သိပ္အေရးပါပါတယ္။ သယံဇာတ ထုတ္လုပ္မႈ နယ္ပယ္အေပၚ အစိုးရရဲ႕ ပိုမိုလႊမ္းမိုးႏိုင္မႈဟာ သယံဇာတ ၾကြယ္ဝတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ လက္ရွိ ေခတ္စားေနပါတယ္။

ဥပမာေျပာရရင္ အာဖရိကန္ႏိုင္ငံေတြဟာ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းဆိုင္ရာ မူေဘာင္တခု ေရးဆြဲၿပီးသြားပါၿပီ။ “အာဖရိက တြင္းထြက္တူးေဖာ္ေရး ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္” ဟာ သဘာဝသယံဇာတ ဆိုင္ရာ စက္မႈလုပ္ငန္းကို ေထာက္ခံအားေပးၿပီး ဖြ႔ံၿဖိဳးမႈကို ျမွင့္တင္ဖို႔ ရည္ရြယ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူမ်ားကို အကာအကြယ္ေပးေရး စနစ္ေတြရဲ႕ ေငြေၾကး၊ လူမႈပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ကုန္က်စရိတ္ေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက သေဘာေပါက္စ ျပဳလာၾကပါၿပီ။ ၾသစေၾတးလ်၊ ေဗာ္လီဗီယာ၊ အိႏၵိယ၊ အင္ဒိုနီးရွားနဲ႔ ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ သေဘာတူညီမႈစာခ်ဳပ္ မူဝါဒေတြကို ျပန္ျပင္ေနၾကပါၿပီ။ သူတို႔ရဲ႕ မူဝါဒဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ တရားဝင္ အရာေရာက္မႈကို ႏိုင္ငံရပ္ျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြက စိန္ေခၚေနတဲ့အတြက္၊ အမ်ားျပည္သူ ဘ႑ာေငြကို ၿခိမ္းေျခာက္တဲ့အတြက္ စတာေတြေၾကာင့္ သိပ္မေက်နပ္ၾကဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္းေတြကို လတ္တေလာကမွ ဖြင့္လိုက္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ တျခားႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အေတြ႔အႀကံဳေတြကေန သင္ယူႏိုင္ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ စီးပြားေရးေတြ ဖြင့္လိုက္ၿပီ ျဖစ္တာေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ဟာ လတ္တေလာမွာ ႏိုင္ငံျခားသား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံတြင္း အခြင့္အေရးနဲ႔ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြကို ကာကြယ္ေပးထားၿပီး သိပ္ကို လြတ္လပ္တဲ့ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒကို ေရးဆြဲေနပါတယ္။ သိပ္ကိုရက္ေရာတဲ့ အခြန္အခ မက္လံုးေတြလည္း ပါပါေသးတယ္။

ဒါေတြရဲ႕ ထိပ္ဆံုးမွာ RCEP နဲ႔ ဥေရာပ-ျမန္မာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ သေဘာတူညီမႈေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဥေရာပရဲ႕ စီးပြားေရးသမားေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ မ်ားျပားလွတဲ့ စြမ္းအင္၊ ကုန္သြယ္ေထာက္ပံ့ပို႔ေဆာင္ေရး၊ အေျခခံအေဆာက္အအံု၊ ေဆာက္လုပ္ေရး၊ က်န္းမာေရး၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႔ စားေသာက္ကုန္ စတဲ့ က႑ေတြကို သိပ္စိတ္ဝင္စားၾကပါတယ္။

တျခားႏိုင္ငံေတြ အတြက္ေတာင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏံွသူ အခြင့္အေရးေတြက ထပ္ၿပီးေတာ့ က်ယ္ျပန္႔လာပါလိမ့္မယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒါေတြဟာ ေရရွည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အက်ိဳးကို ေမွ်ာ္ကိုးတဲ့ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို အဟန္႔အတားျဖစ္မယ့္ အႏၱရာယ္မ်ားတဲ့ ေျခလွမ္းတခု ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလက္ရွိ တရုတ္၊ အိႏၵိယ၊ ဂ်ပန္တို႔နဲ႔ ခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ့ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏံွမႈ သေဘာတူညီမႈ စာခ်ဳပ္ေတြနဲ႔မတူဘဲ ပိုဆိုးတာက ျမန္မာႏိုင္ငံကို အနာဂါတ္မွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ မူဝါဒေတြကို ျပန္ျပင္ရာမွာ အရမ္းကို ခက္ခဲသြားေစပါလိမ့္မယ္။ RCEP လိုမ်ိဳး ေဒသတြင္း ကုန္သြယ္မႈ သေဘာတူညီမႈ စာခ်ဳပ္ေတြဟာ သက္တမ္းကုန္ဆံုးရက္ မရွိပါဘူး။

ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အသြင္ကူးေျပာင္းတဲ့ ကာလမွာ ရွိေနပါတယ္။ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာၿပီးမွ ပထမဆံုး အႀကိမ္အျဖစ္ ဒီမိုကေရစီနည္းနဲ႔ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္လိုက္တဲ့ အစိုးရကို ရရွိလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ တပ္မေတာ္ဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းမွာ အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑ကေန ပါဝင္ေနပါေသးတယ္။ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈကလည္း အခုမွ စတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္မွာ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲဖို႔ လိုအပ္တဲ့ ေခတ္ေနာက္က်ေနတဲ့ ဥပေဒေတြနဲ႔ မူဝါဒေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနပါတယ္။

တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ကလည္း စတင္ၿပီးေတာ့ ႏွစ္ေပါင္း ၆၅ ႏွစ္တိုင္ ၾကာခဲ့တဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ကို အဆံုးသတ္လိုက္ၿပီး တိုင္းျပည္ရဲ႕ လူမ်ိဳးေရး အျငင္းပြားမႈေတြကို ေဆြးေႏြးညွိႏႈိင္းမႈ စားပြဲေပၚမွာတင္ၿပီး အေျဖရွာေနပါၿပီ။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ မူဝါဒနဲ႔ ဥပေဒအသစ္ေတြ ေရးဆြဲဖိုု႔ လိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို တည္ၿငိမ္မႈ မရွိေသးဘဲ အထိအခိုက္လြယ္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အကာအကြယ္ေပးေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ေတြဟာ ႏိုင္ငံကို ပိုၿငိမ္းခ်မ္းၿပီး ဒီမိုကေရစီ ဆန္ေစမယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြအေပၚ အပ်က္သေဘာ သက္ေရာက္မႈေတြ ရွိမေနေစဖို႔ လိုပါတယ္။