ရာစုႏွစ္ တစ္ဝက္ေက်ာ္ၾကာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေအာက္မွ ျမန္မာႏိုင္ငံ အသြင္ကူးေျပာင္းခ်ိန္ အက်ပ္အတည္းကာလတစ္ခုတြင္ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ အေထြေထြ ေ႐ြးေကာက္ပြဲကို လုပ္ေဆာင္ရန္ စီစဥ္ထား လ်က္ရွိသည္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္မွ အစိုးရတစ္ရပ္အျဖစ္ စတင္ခဲ့ျခင္းသည့္ စစ္မွန္ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ရန္ အခြင့္အေရးတစ္ရပ္ အေနျဖင့္ တစ္ႏိုင္ငံလုံးရွိ ျပည္သူတစ္ရပ္လုံးမွ ႀကိဳဆိုခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ တိုင္းရင္းသားၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျဖစ္စဥ္မွာ ယိမ္းယိုင္တုံ႔ဆိုင္းလာျခင္း၊ ဖြဲ႕စည္းပုံျပန္လည္ျပင္ဆင္မႈ မစတင္ႏိုင္ျခင္း၊ ႏိုင္ငံတြင္း ေနရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား၌ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားမႈမ်ား ျမင့္တက္လာျခင္း ႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ၏ အေရးေပၚ အာ႐ုံစိုက္မႈမ်ား ခံလာရျခင္း တို႔ ျဖစ္လာခဲ့သည္။
ကိုဗစ္-၁၉ ကပ္ေရာဂါသည္ လြတ္လပ္ၿပီး မွ်တသည့္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ားအား ေဖာ္ေဆာင္ ႏိုင္ရန္ (အေလးအနက္ထားရမည့္) စိန္ေခၚမႈအသစ္တစ္ရပ္ အျဖစ္ တည္ရွိေနသည္။ ေ႐ြ႕ဆိုင္းမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာ ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ဖြဲ႕စည္းပုံအရ သတ္မွတ္ထားသည့္ အခ်ိန္ကာလမ်ားအတိုင္း ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ သြားေနစဥ္တစ္ေလွ်ာက္တြင္ ကပ္ေရာဂါ ပ်ံ႕ပြားမႈအေျခအေနမွာလည္း ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ရလဒ္အေပၚ ထူးျခား သည့္ သက္ေရာက္မႈရွိလာရန္ မေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ေပ။ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ အေနျဖင့္ ခန႔္မွန္း ထားသည္ထက္မဲအေရအတြက္ ေလ်ာ့ႏိုင္ေသာ္လည္း က်ယ္ျပန႔္စြာဆက္လက္အႏိုင္ရရွိရန္ ခန႔္မွန္းၾက လ်က္ရွိသည္။ သို႔ေသာ္က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အက်ပ္အတည္းႏွင့္ မႀကဳံဖူးသည့္ တားျမစ္ခ်က္မ်ား ရွိေနသည့္ အခ်ိန္ကာလအတြင္း ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ားအေပၚ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရမႈဆိုင္ရာ ေမးခြန္းမ်ားမွာ ဆက္လက္ တည္ရွိေနသည္။
အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ေအာင္ႏိုင္မည္ဟု ခန႔္မွန္းႏိုင္ေသာ အဓိကအေၾကာင္းျပခ်က္ ၃ ခု ရွိသည္။ တိုင္းျပည္၏ ရႈပ္ေထြးေသာ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေအာက္တြင္ ဗမာလူမ်ိဳးအမ်ားစုၾကား အဓိကပါတီႀကီး မွာ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ အၿမဲႏိုင္ေလ့ရွိသည္။ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၏ ေအာင္ပြဲမွာ တစ္ဖန္ျပန္ လာမည့္ စစ္အစိုးရအား ကာကြယ္ရန္ နည္းလမ္းတစ္ခုအျဖစ္ လူအမ်ားစုမွာ မွတ္ယူထားသည္။ ကိုဗစ္-၁၉ ကပ္ေရာဂါအက်ပ္အတည္း ႏွင့္ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးေရးကန႔္သတ္ခ်က္မ်ားသည္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ႏွင့္ လက္ရွိအာဏာရွိသူမ်ားအား ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးအျမတ္အရ အသာစီးရေစသည္။
ေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ ထိေရာက္စြာ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ရန္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုပါတီမ်ား အေနျဖင့္ “ပါတီမ်ားေပါင္းစည္းျခင္း” ႏွင့္ “မယွဥ္ၿပိဳင္ေရး” သေဘာတူညီခ်က္မ်ားအပါအဝင္ ပုံစံသစ္အစီအမံမ်ား အားစတင္လ်က္ရွိသည္။ “မဲကြဲျခင္း”မွာ အတိတ္ကာလ၌ ေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္း အားနည္းေစေသာ အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုျဖစ္ခဲ့သည္ကို ႀကီးစြာသတိမူခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ပိုမိုစနစ္တက်ရွိေသာပါတီမ်ား အတြက္ ထိုအေျခအေနအား ေကာင္းမြန္လာေအာင္ လုပ္ေဆာင္သင့္ေသာ္လည္း ျပည္နယ္လြတ္ေတာ္မ်ား အတြက္သာ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး အမ်ိဳးသားအဆင့္ ဥပေဒျပဳလြတ္ေတာ္မ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေရးတန္း တူညီမွ်ရွိေစရန္ ေျပာင္းလဲႏိုင္သည့္ အလားအလာသိပ္မရွိေပ။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရး ရသည့္ အခ်ိန္မွ စ၍ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု ပါတီမ်ား အေနျဖင့္ အေထြေထြ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ သိသာထင္ရွားသည့္ မွတ္တိုင္တစ္ခု မွ် လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့ေပ။
လက္ရွိႏိုင္ငံေရးေခတ္တြင္ ဗမာလူမ်ိဳးမဟုတ္သည့္ လူနည္းစုတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား သည္ ႏိုင္ငံ၏ “အႏိုင္ရသူအကုန္ယူ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ စနစ္” ေအာက္တြင္ ရွိရင္းစြဲ အသားက် ေနသည္။ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစု ႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္လကၡဏာဆိုင္ရာအသိအမွတ္ျပဳမႈအခ်ိဳ႕အား ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံေအာက္တြင္ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပထားေသာ္လည္း အခြင့္အေရးမ်ားအား ရွင္းလင္းစြာ ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိေပ။ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူမ်ားသည္ “ႏိုင္ငံ” အား ကိုယ္စားျပဳလ်က္ရွိျခင္း၊ “ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ (စီရင္စုမ်ား) ေဒသမ်ား”၊ “တိုင္းရင္းသားေရးရာဝန္ႀကီးမ်ား”၊ ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား မွ မဲဆႏၵနယ္မ်ားတြင္ အႏိုင္ရခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အဓိပၸာယ္ျပည့္ဝေသာ ကိုယ္ပိုင္စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ အနည္းငယ္သာရွိၿပီး တိုင္းျပည္၏ ႏိုင္ငံေရးအခင္း အက်င္းတြင္ ဗမာလူမ်ိဳး အမ်ားစုရွိသည့္ ပါတီမ်ားသာ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ထားသည္။ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ား၏ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားအား ျမန္မာႏိုင္ငံသမၼတမွ အဓိကခန႔္အပ္ၿပီး လက္နက္ကိုင္ အင္အားစု (တပ္မေတာ္)က ဥပေဒျပဳလြတ္ေတာ္မ်ားတြင္ ကိုယ္စားလွယ္ေနရာအားလုံး၏ ေလးပုံတစ္ပုံအား ဆက္ လက္ထိန္းသိမ္းေနရာယူထားသည္။ လာမည့္ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ားအတြက္ ပိုမိုက်ယ္ျပန႔္ေသာ ကိုယ္စားျပဳမႈ မ်ားရွိေစရန္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္လူငယ္ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားကို ပိုမိုအားေပးျမႇင့္တင္မႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ လ်က္ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ မည္သည့္ ႀကီးမားေသာ ေျပာင္းလဲမႈမွ် ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္မရွိေပ။
ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ားအား တိုင္းရင္းသားၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ မွ ခြဲထုတ္၍ မရႏိုင္ေပ။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အာရွတြင္ ပဋိပကၡအမ်ားဆုံးႏိုင္ငံမ်ားထဲ၌ တစ္ႏိုင္ငံအျဖစ္ ဆက္လက္တည္ရွိေနသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ တိုင္းရင္းသားနယ္ေျမမ်ားရွိ မဲဆႏၵနယ္မ်ားတြင္ လုံး၀ သို႔မဟုတ္ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္း ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ဖ်က္သိမ္းမႈမ်ား ေပၚေပါက္လာမည္ျဖစ္ၿပီး ႀကိဳးကိုင္ျခယ္လွယ္မႈမ်ား၊ မသာမာမႈမ်ား ႏွင့္ စည္းကမ္း မညီၫြတ္သည့္ မဲေပးမႈမ်ားအေပၚ စိုးရိမ္မႈ ျမင့္တက္လ်က္ ရွိသည္။ ျပည္တြင္းေနရပ္စြန႔္ခြာစစ္ေဘး တိမ္းေရွာင္သူမ်ား၊ ဒုကၡသည္မ်ား ႏွင့္ ေ႐ြ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားမ်ားမွာ အဓိကအားျဖင့္ ခ်န္လွပ္ထားျခင္း ခံရမည္ျဖစ္ၿပီး မဲဆႏၵရွင္မွတ္ပုံတင္ျခင္းကိစၥရပ္မွာအေရးႀကီးေသာကိစၥရပ္တစ္ခုျဖစ္လာသည္။ ကိုဗစ္-၁၉ ကပ္ေရာဂါ အေရးေပၚအေျခအေနမွာ ထိုစိုးရိမ္ခက္ခဲမႈမ်ားအားလုံးကို ပိုမိုဆိုးဝါးအက်ပ္႐ိုက္ေစမည္ ျဖစ္ သည္။
ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ားမွာ ေရွ႕ဆက္သြားမည့္ တစ္ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလမ္းေၾကာင္း သာမက လက္ရွိႏိုင္ငံေရးစနစ္တြင္း အားနည္းခ်က္မ်ားအားလည္း ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္မည္ မဟုတ္ေပ။ ေ႐ြး ေကာက္ပြဲအလြန္တြင္ သိသာထင္ရွားသည့္ ျပန္လည္ဆင္ျခင္သုံးသပ္မႈႏွင့္ ျပန္လည္အသားက်ေအာင္ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားမွာ မရွိမျဖစ္လိုအပ္လိမ့္မည္။ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ားအား ေအာင္ျမင္စြာ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္းမွာ ႏိုင္ငံေရးဦးတည္ခ်က္လမ္းေၾကာင္းတြင္ ေရွ႕ေျခလွမ္း တစ္ဆင့္ တက္လွမ္းႏိုင္မႈ အျဖစ္ မွတ္ယူသင့္သည္ဟု အာရွ ႏွင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံ အစိုးရမ်ား အုပ္စုႏွစ္စုလုံးမွ ယုံၾကည္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ အေရးႀကီးဆုံးရလဒ္မွာ ျပည္သူျပည္သားမ်ားအားလုံး စစ္မွန္စြာပူးေပါင္းပါဝင္မႈႏွင့္ တန္းတူညီမွ်ရွိသည့္ ျပည္ေထာင္စုတစ္ခု တည္ေဆာက္ရာတြင္ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းတစ္က် ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုၿငိမ္းခ်မ္းေရး အတြက္ မည္သို႔ လမ္းဖြင့္လုပ္ေဆာင္ခဲ့သနည္း ဆိုသည့္အခ်က္၊ ႏွင့္ ျဖစ္စဥ္အေပၚတြင္ သင္ခန္းစာ ယူႏိုင္မႈတို႔ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရးေျပာင္းလဲမႈအတြက္ စတင္ျခင္းအဆင့္၌သာရွိၿပီး အဆုံးသတ္ မဟုတ္ေပ။
