ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁ရက္တြင္ နိုင္ငံေတာ္စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေကာင္စီမွ အာဏာသိမ္းမႈသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ကမာၻအႏွံ႔တြင္ ဆႏၵျပမႈမ်ား ႏွင့္ ရႈပ္ေထြးမႈမ်ားကိုျဖစ္ေပၚေစခဲ့သည္။ ဤသံုးသပ္ခ်က္တြင္ ေက်ာ္လင္းသည္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာတြင္ ဒီမိုကေရစီ တိုးတက္မႈအတြက္ ခက္ခဲေသာအခ်ိန္အတြင္း စစ္တပ္အာဏာသိမ္းမႈမတိုင္မီ ပုဂၢိဳလ္ေရးဆိုင္ရာနွင့္ အဖြဲ့အစည္း ဆိုင္ရာ ရႈပ္ေထြးေသာအေၾကာင္းအရာမ်ားကို ဆက္စပ္ေဖာ္ျပထားသည္။ ထို႔ေနာက္ ၄င္းသည္ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ အေရးႀကီး ေသာ အေျခအေနကို ျကည့္ရွုကာ ႏိုင္ငံေရးေခတ္ေရစီးေၾကာင္းသည္ အဘယ့္ေျကာင့္ အျခားျပည္နယ္မ်ား၊ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ား ႏွင့္ ကြဲျပားျခားနားမႈမ်ားရွိသည္ကို သံုးသပ္ေဖာ္ျပထားသည္။
ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁ ရက္ေန႔မွာ က်ေနာ္ စစ္ကိုင္းတိုင္းကို ခရီးသြားဖို႔ စီစဥ္ခဲ့ပါသည္။ သို႔ေပမယ့္ ယင္းေန႔ မနက္ ၃ နာရီခန႔္တြင္ ရင္းႏွီးသည့္ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က က်ေနာ့္ကို ဖုန္းဆက္ၿပီး ‘စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းၿပီး၊ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ႏွင့္သမၼတကို ဖမ္းသြားၿပီ…’ လို႔ ေျပာသည္။ က်ေနာ္ လန႔္ျဖန႔္သြားသလို၊ က်ေနာ့္ ခရီးစဥ္ကိုလည္း ခ်က္ခ်င္းဖ်က္လိုက္ရပါသည္။ စစ္အာဏာသိမ္းမႈသည္ လြန္ခဲ့ေသာ ၃ ပတ္က ျဖစ္ခဲ့ၿပီး၊ ၿမိဳ႕ေပၚဆႏၵထုတ္ေဖာ္မႈေတြကလည္း ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚ ေနဆဲျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတစ္ဝွမ္းလုံးမွ လူေတြအေနႏွင့္ လည္း ဘာေတြ၊ ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့သည္ ဆိုသည္ကို နားလည္ဖို႔ႀကိဳးစားေနၾကဆဲျဖစ္သည္။
တခ်ိဳ႕ေသာ ေလ့လာသုံးသပ္သူမ်ားက စစ္အာဏာသိမ္းမႈ၏ အေၾကာင္းအရင္းကို လူပုဂၢိဳလ္ဆိုင္ရာႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာ ရႈေထာင့္မ်ားမွ ေဖာ္ထုတ္ၾကသည္။ လူပုဂၢိဳလ္ဆိုင္ရာ ရႈေထာင့္မွဆိုလွ်င္ လက္ရွိကာခ်ဳပ္သည္ ဒီႏွစ္မွာပဲ တာဝန္က အနားယူရမွာျဖစ္ၿပီး၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာအသိုင္းအဝိုင္းကို ႀကီးမားသည့္ ရာဇဝတ္မႈကို က်ဴးလြန္ခဲ့သည့္ အတြက္ သူအေနႏွင့္အာဏာမရွိဘဲ အနားယူရမွာကို ေၾကာက္ေနရသည္။ ေနာက္အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာရႈေထာင့္မွ ဆိုလွ်င္ေတာ့ တပ္မေတာ္အေနႏွင့္ လူႀကိဳက္မ်ားသည့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ အမ်ုိးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ပါတီကို ႏိုင္သူအကုန္ယူေ႐ြးေကာက္ပြဲစနစ္ (First Pass The Post-FPTP) ေအာက္မွာယွဥ္ၿပိဳင္ဖို႔ မလြယ္ကူေတာ့ေၾကာင္း သိရွိလာျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဒီခ်ဳပ္၏ ေ႐ြးေကာက္ပြဲေအာင္ႏိုင္မႈအင္အားကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ အတြက္ အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳစနစ္ (Proportional Representation- PR) ကဲ့သို႔ ကစားပြဲစည္းမ်ဥ္းကို အေျပာင္းအလဲ လုပ္ဖို႔ စဥ္းစားလာျခင္းျဖစ္သည္။
ထိုကဲ့သို႔ အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာ ရႈေထာင့္အျပင္ ပိုမိုေယဘုယ်ဆန္သည့္ ဦးတည္ခ်က္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ ေတြကလည္း စစ္အာဏာသိမ္းမႈမတိုင္ခင္ တပ္မေတာ္၏ စဥ္းစားခ်က္ကို လႊမ္းမိုးႏိုင္သည္ ဟု ေျပာၾကသည့္ သူမ်ားလည္း ရွိပါသည္။ ထိုအထဲက တစ္ခုကေတာ့ ဒီမိုကေရစီေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္စဥ္ကိုယ္တိုင္ပဲျဖစ္သည္။ ပညာရွင္ လယ္ရီ ဒိုင္းယားမြန္း (Larry Diamond) ကေတာ့ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ကတည္းက ကမာၻတြင္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ အေရအတြက္သည္ တျဖည္းျဖည္းက်ဆင္းလာသည္ဟု ေထာက္ျပထားသည္။ ထိုနည္းတူစြာပင္ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ အေျပာင္းအလဲသည္လည္း ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ ဆန္ျမဴရယ္ဟန္တင္တန္ (Samuel Huntington) ေျပာသည့္ အာဏာရွိသူေတြက ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲကို ဆုံးျဖတ္အစျပဳသည့္ ႀကိဳးကိုင္အေျပာင္းအလဲပုံစံ (transformative transition) ႏွင့္ပဲ ၂၀၁၀ မွာ စတင္ေျပာင္းလဲခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ စင္စစ္အားျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီ အေျပာင္းလဲသည္ ထိလြယ္ရွလြယ္ေသာအဆင့္တြင္သာ ရွိေနေသးသည္။
ဤမတည္မၿငိမ္မႈမ်ားကို ျပန္လည္သုံးသပ္ၾကည့္လွ်င္ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္း ႏိုင္ငံတကာအသိုင္း အဝိုင္းတြင္ျဖစ္ေနသည့္ အေရးႀကီးေသာ အေျပာင္းအလဲမ်ားကလည္း ျမန္မာ့စစ္အာဏာသိမ္းမႈကို သက္ေရာက္မႈ ရွိခဲ့ပုံ ရပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ ဖရန္စစ္ဖူကူယားမား (Francis Fukuyuma) ၏ အဆိုအရ ႏိုင္ငံတကာ အခင္းအက်င္းသည္ ၂၁ ရာစု၏ ဒုတိယ ဆယ္စုႏွစ္အတြင္းတြင္ အေရးႀကီးသည့္ အေျပာင္းအလဲႀကီး ၂ ခု ျဖစ္ခဲ့သည္ဟု ဆိုပါသည္။ ယင္းတို႔မွာ လစ္ဘရယ္ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားမွာ ေပၚျပဴလစ္ဝါဒႏွင့္ အလစ္ဘရယ္ဝါဒ ျမင့္တက္လာျခင္းႏွင့္ ကမာၻတစ္ဝွမ္းလုံးတြင္ အာဏာပိုင္ႏိုင္ငံမ်ား ျပန္လည္ေခါင္းေထာင္လာျခင္းမ်ားျဖစ္သည္။ ပထမျဖစ္စဥ္ကို အေမရိကန္၊ ယူေက၊ အိႏၵိယႏွင့္ ဘရာဇီးလို ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီမ်ား ျပန္ေခါင္းေထာင္လာျခင္းႏွင့္ ေပၚျပဴလစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား ေ႐ြးေကာက္ပြဲႏိုင္လာၾကျခင္းတို႔ျဖင့္ ေဖာ္ျပထားၿပီး၊ ဒုတိယျဖစ္စဥ္ကိုေတာ့ ႏိုင္ငံတကာစင္ျမင့္ထက္တြင္ တ႐ုတ္ႏွင့္ ရွရွားတို႔လို ႏိုင္ငံေတြက အာဏာျဖန႔္က်က္လာ ၾကျခင္းျဖင့္ ေဖာ္ျပထားသည္။
ထိုကဲ့သို႔ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေရး ေရစီးေၾကာင္းေျပာင္းလဲလာျခင္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚကိုလည္း သက္ေရာက္မႈ ရွိသည္။ တ႐ုတ္ႏွင့္ ရွရွားသည္ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ကုလသမဂၢလုံၿခဳံေရးေကာင္စီထဲတြင္ စစ္ေကာင္စီအား ေဝဖန္မွုမ်ားကို ကာကြယ္ရာတြင္ အထိေရာက္ဆုံး ဗီဒိုအာဏာပိုင္ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္သည္။ တစ္ခ်ိန္ထဲမွာပင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံေရး၏ အာဏာရွင္သဘာဝသည္လည္း က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီ အေျပာင္းအလဲျဖစ္စဥ္ေပၚတြင္ သိသာသည့္ စိန္ေခၚမႈကိုျဖစ္ေစပါသည္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို မွီတည္ေနသည့္ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ အက်ိဳးဆက္ အမ်ားအျပားရွိသည္။ ပထမဆုံးအေနျဖင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဆိုသည္မွာ ေနာက္ဆယ္စုႏွစ္ ၂ ခုတြင္ေတာင္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ဒီမိုကေရစီ (electoral democracy) ကို ကူးေျပာင္းဖို႔ အလားအလာမရွိေသးသည့္ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံ တစ္ခုျဖစ္သည္။ ဒုတိယအခ်က္မွာ တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား အေနျဖင့္ ၎တို႔ႏိုင္ငံသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ေခါင္းေဆာင္မႈရွိသည့္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈေအာက္တြင္ စီးပြါးေရးအရွင္းရွင္ ဝါဒႏွင့္ တစ္ပါတီအုပ္ခ်ဳပ္မႈကို ေပါင္းစပ္ၿပီး လူမွု-ႏိုင္ငံေရးဖြံၿဖိဳးမႈကို ရႏိုင္သည္ဆိုသည့္ တျခားပုံစံတစ္ခုလိုမ်ိဳး ညြွန္းဆိုေလ့ရွိေနျခင္းမ်ား ျဖစ္သည္။
ဤေရစီးေၾကာင္းအေျပာင္းအလဲအတြင္းတြင္ ႏိုင္ငံေရးဖိအားဒဏ္မ်ား ခံစားေနရသည္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ တည္းမဟုတ္ျပန္ေပ။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားကို ၾကည့္ပါကလည္း လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္အနည္းငယ္ႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္လွ်င္ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အနည္းအက်ဥ္းကိုသာ ေတြ႕ရပါလိမ့္မည္။ အိမ္နီးနားခ်င္း ႏိုင္ငံ ငယ္ေလးတစ္ခုျဖစ္သည့္ လာအိုႏိုင္ငံသည္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာသည္အထိ တစ္ပါတီအာဏာရွင္စနစ္ေအာက္ မွာပဲ ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ ထိုနည္းအတူ ထိုင္းႏိုင္ငံသည္လည္း ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို လုံးလုံးလ်ားလ်ား ေျပာင္းလဲစရာ မလိုဘဲ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနျဖင့္ အာဏာကို မည္ကဲ့သို႔ထိန္းသိမ္းထားလို႔ရႏိုင္သလဲ ဆိုသည္ကို ျမန္မာစစ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ဥပမာအမ်ားႀကီး ျပသေနသည္။
ထိုနည္းတူ ျမန္မာ့ ေျမာက္ႏွင့္အေနာက္ အိမ္နီးခ်င္း ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ ၂ ခုျဖစ္သည့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏွင့္ အိႏၵိယ မွာလည္း ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲတြင္ ေနာက္ျပန္ဆုတ္မႈကို ေတြ႕ေနရပါသည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္တြင္ က်င္းပခဲ့ သည့္ ၂၀၁၈ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲကို အဓိက အတိုက္အခံပါတီ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အမ်ိဳးသားပါတီ (Bangladesh Nationalist Party- BNP) က သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ၿပီး၊ လြတ္လပ္ၿပီး၊ တရားမွ်တသည့္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲျဖစ္သည္ဟု သတ္မွတ္ဖို႔ ခက္ခဲေပသည္။ ထို႔အျပင္ အိႏၵိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ နရိန္ဒရာ မိုဒီ ၏ အာဏာရ ဘာရာတီယ ဂ်နတပါတီ (Bharatiya Janata Party- BJP) ကို ဒီမိုကရက္တစ္ စံတန္ဖိုးမ်ားထက္ ဟင္ဒူအမ်ိဳးသားေရးဝါဒကိုသာ စြဲကိုင္ထားသည့္ လက္ယာစြန္းေပၚျပဴလစ္အစိုးရအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၾကသည္။ အိႏၵိယသည္ အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ လြတ္လပ္ၿပီး၊ ပါတီစုံေ႐ြးေကာက္ပြဲရွိသည့္ ကမာၻ႔အႀကီးဆုံး ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္ေသာ္လည္း ဒီမိုကရက္ တစ္ဆန႔္က်င္သည့္ အမ်ားႀကိဳက္ဝါဒသည္ ႏိုင္ငံ၏ အစိတ္အပိုင္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား တြင္ ပ်ံႏွံ႔လ်က္ရွိသည္။
အတိုခ်ဳပ္ေျပာရလွ်င္ လြန္ခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏွစ္သည္ တစ္ကမာၻလုံးရွိ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္ထြန္းမႈ အတြက္ စိန္ေခၚမႈအမ်ိဳးမ်ိဳးရင္ဆိုင္ၾကရသည့္အခ်ိန္တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ စစ္အာဏာသိမ္းမႈ၏ အရိပ္
ႏိုင္ငံတကာ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈမ်ားက ျမန္မာႏိုင္ငံထဲက အျဖစ္အပ်က္မ်ားကို မည္ကဲ့သို႔ လြမ္းမိုးမူရွိႏိုင္မွာလဲဆို သည္မွာ လက္တေလာအခိုက္အတံ့တြင္ မွန္းဆဖို႔ခက္လွပါသည္။ သို႔ေပမယ့္ သမိုင္းအရေျပာရလွ်င္ ေဒသတြင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာအေျပာင္းအလဲမ်ားသည္ အတိတ္က ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနႏွင့္ လူထုေ႐ြးေကာက္ တင္ေျမႇာက္ထားသည့္ အစိုးရအာဏာကို သိမ္းယူမႈျဖစ္ေစခဲ့ၿပီး၊ ၎တို႔ အစျပဳသည့့္ ႏိုင္ငံေရးစနစ္အေပၚမွာလည္း ခိုင္မာစြာ လႊမ္းမိုးမႈရွိခဲ့ပါသည္။ ထိုကဲ့သို႔ ေ႐ြးေကာက္ခံလႊတ္ေတာ္ကို ဆန႔္က်င္ၿပီး စစ္တပ္မွ ထိမ္းကြတ္မႈသည္ သမိုင္းတြင္ ယခင္က ၁၉၅၈၊ ၁၉၆၂ ႏွင့္ ၁၉၉၀ တို႔တြင္ ၃ ႀကိမ္ခန႔္ ရွိခဲ့သည္။
အသိသာဆုံးကေတာ့ ၁၉၆၂ မွာ စစ္အာဏာသိမ္းေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းသည္ ျမန္မာအမ်ိဳးသားေရး ဝါဒအေျချပဳ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကို ေ႐ြးခ်ယ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဆန္ျမဴရယ္ဟန္တင္တန္ ေထာက္ျပခဲ့သလို ၁၉၆၂ သည္ ဒုတိယကမာၻစစ္အဆုံး ၁၉၄၅ ကတည္းက တစ္ကမာၻလုံးတြင္ စတင္လာခဲ့သည့္ ဒီမိုကေရစီလႈိင္းကို ဆန႔္က်င္လႈိင္းစခဲ့သည့္ ႏွစ္လည္းျဖစ္တယ္။ ထို႔အျပင္ ဆိုရွယ္လစ္အိုင္ဒီအိုလိုဂ်ီသည္လည္း စစ္ေအးၿပီးမွ အဆုံးသတ္သြားၿပီး၊ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ႏွစ္မ်ားအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားကို ႐ိုက္ခတ္ခဲ့သလို၊ ၁၉၆၀ ႏွင့္ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း ကိုလိုနီလြန္ႏွင့္ ဖြံၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ နာမည္ႀကီးခဲ့သည္။
သီအိုရီအရေျပာရလွ်င္ ၁၉၈၈ တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္း၏ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လွစ္လမ္းစဥ္စနစ္ ၿပိဳကြဲျခင္းသည္ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီျဖစ္ေပၚတိုးတက္မွုအစ တခါးေပါက္ျဖစ္သင့္ပါသည္။ ယေန႔လိုပင္ ဒီမိုကေရစီ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲအတြက္ ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္ဝမ္ ပိျပားေရးေကာင္စီ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ၁၉၉၀ ေ႐ြးေကာက္ပြဲအလြန္တြင္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ပါတီကို အာဏာျပန္လႊဲေပးဖို႔ ျငင္းဆန္ခဲ့ၾကပါသည္။ သို႔ေပမယ့္ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ၎တို႔အဆိုအရ ဒီမိုကရက္တစ္မူေတြအေပၚအေျခခံမည့္ ဖြဲ႕စည္းပုံသစ္ေ႐ြးဆြဲေရးအတြက္ ၁၉၉၃ မွာ စတင္ခဲသည့္ အမ်ိဳးသား ညီလာခံတစ္ခုျဖင့္ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲအတြက္ ေရရွည္အစီစဥ္တစ္ခုကို ခ်မွတ္ခဲ့ၾကသည္။
ေနာက္ဆုံး ထြက္ေပၚလာသည့္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒသည္ ယေန႔ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္း၏ ဇစ္ျမစ္ျဖစ္သည္။ ယင္းဖြဲ႕စည္းပုံသည္ မည္မွ်အတိုင္းအတာထိ ဒီမိုကေရစီဆန္သည္၊ မဆန္သည္ဆိုကေတာ့ အမ်ားႀကီး အျငင္းပြါးစရာရွိပါသည္။ သို႔ေပမယ့္ ၁၉၉၃-၂၀၀၈ ခုႏွစ္ၾကား ဖြဲ႕စည္းပုံေရးဆြဲျပင္ဆင္ေရး ႏွစ္ရွည္ႀကီးသည္ ဖရန္စစ္ဖူကူယားမား၏ ေဈးကြက္စီးပြါးေရးႏွင့္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ဒီမိုကေရစီေပါင္း ႏိုင္ငံေရးစနစ္ ‘သမိုင္းနိဂုံး’ ဂလိုဘယ္အိုင္ဒီယာႀကီးသည္ ကမာၻေပၚရွိ ႏိုင္ငံအားလုံးအတြက္ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ျဖစ္သင့္သည္ဆိုၿပီး ေရပန္းစားေနခ်ိန္လည္းျဖစ္သည္။
ယင္းကိစၥသည္ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕လွသည္။ ျမန္မာစစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္လည္း ျပည္တြင္း ႏိုင္ငံေရးဦးတည္ခ်က္ ကို ပိုအာ႐ုံစိုက္ၾကပုံရပါသည္။ သို႔ေသာ္ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ေဒသတြင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာအေျပာင္းအလဲမ်ားက သူတို႔၏ ေ႐ြးခ်ယ္မူကို ဆက္လက္ ပုံသြင္းသြားမည့္ပုံရွိပါသည္။ ဒီအေျခခံေပၚက ေျပာရလွ်င္ လက္ရွိစစ္ေကာင္စီ သည္ ၾကားျဖတ္အစိုးရအျဖစ္သာ လုပ္ေဆာင္ၿပီး အာဏာကို ယခင္ႏိုင္ငံေရး တည္ေဆာက္မႈ ပုံစံအတိုင္း ျပန္အပ္ႏိုင္ေျခမွာလည္း လြန္စြာ သံသယျဖစ္ဖြယ္ရွိပါသည္။ သို႔ေပမယ့္ ယခု ၂၀၂၁ အတြင္းမွာပင္ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္း အမ်ားစုႀကီး၏ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းမ်ားသည္ မေသခ်ာ၊ မေရရာမႈမ်ားႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ေနပါသည္။
စစ္အာဏာသိမ္းမူအတြက္ မတူညီေသာ ဆင္ေျခ
လက္ရွိ စစ္အာဏာသိမ္းမႈသည္ ယခင္ ၁၉၅၈၊ ၁၉၆၂ ႏွင့္ ၁၉၈၈-၉၀ ၾကားျဖစ္ခဲ့သည့္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈႏွင့္ ကြာျခားမႈရွိပါသည္။ ပထမဆုံးအႀကိမ္အာဏာသိမ္းမႈသည္ ယေန႔ထိ ပညာရွင္မ်ားအတြင္းတြင္ အျငင္းပြားေနရဆဲ အိမ္ေစာင့္အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္မႈ ပဲျဖစ္ပါသည္။ တည့္တည့္ေျပာရလွ်င္ ၎မွာ ႐ိုး႐ိုးရွင္းရွင္း စစ္အာဏာသိမ္းမႈလား၊ အစိုးရအဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္သင့္သည့္ ေ႐ြးေကာက္ခံႏိုင္ငံေရးသမားကပဲ ဖြဲ႕စည္းပုံအရ စစ္တပ္ကို အာဏာလႊဲေပးလိုက္တာလား ဆိုသည္ကို အျငင္းပြါးေနဆဲလည္းျဖစ္ပါသည္။
၂၀၂၁ အာဏာသိမ္းမႈႏွင့္ ပတ္သက္လွ်င္လည္း ထိုသေဘာတရားအတိုင္းပဲ ေတြ႕ေနရပါသည္။ ၁၉၅၈ အိမ္ေစာင့္ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္မႈႏွင့္ ထပ္တူက်ေသာ အခ်က္မ်ားစြာေတြလည္း ရွိေနျပန္ပါသည္။ မတူညီသည့္ အင္အားစု အသီးသီးက အျမင္အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ေျပာၾကသည္။ ျဖဳတ္ခ်ခံလိုက္ရသည့္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုက ၎အေနျဖင့္ တိုင္းျပည္ တြင္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈျဖစ္သည္ ဆိုသည့္ သမိုင္းကို မလိုခ်င္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ဒီအတိုင္းပဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းကို အာဏာလႊဲေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေရးသားခဲ့သည္။ သို႔ေပမယ့္ စစ္တပ္ႏွင့္ နီးစပ္သည့္ အရင္းအျမစ္ တစ္ခုကေတာ့ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး လုပ္ေဆာင္ဖို႔အတြက္ ဦးႏုက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းကို ဖြဲ႕စည္းပုံအရ အာဏာ လႊဲေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ ဟုဆိုျပန္သည္။ အကယ္၍ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္း၏ အာဏာယူမႈသည္ ဦးႏုေျပာသလို ျဖစ္ခဲ့မည္ဆိုလွ်င္ အိမ္ေစာင့္အစိုးရသည္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထမဆုံး စစ္အာဏာသိမ္းမႈပဲ ျဖစ္ပါသည္။
သို႔ေပမယ့္ ယင္းမွာ ႏိုင္ငံေရးထဲ စစ္တပ္ပါဝင္မႈ၏ ေနာက္ဆုံးအႀကိမ္မဟုတ္ျပန္ေပ။ ၁၉၆၀ ေဖေဖာ္ဝါရီအတြင္း ပါလီမန္ေ႐ြးေကာက္ပြဲေနာက္တြင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုကို အာဏာျပန္လႊဲေပးခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ မတ္လ ၂ ရက္၊ ဖက္ဒရယ္မူကို လူမ်ိဳးစုတိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားက မေဆြးေႏြးခင္မွာပဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းသည္ ဦးႏုႏွင့္ တျခား အစိုးရအႀကီးအကဲမ်ား၊ လူမ်ိဳးစုေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ဖမ္းၿပီး၊ စစ္အာဏာသိမ္းလိုက္ပါေတာ့သည္။ ထိုတစ္ႀကိမ္ တြင္ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္ႏွင့္ မတူသည္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းမွ တိုင္းျပည္ ‘စည္းလုံးမႈႏွင့္ တည္ၿငိမ္မႈ’ ကို ျခမ္းေျခာက္ခံေနရတာ ေၾကာင့္ စစ္တပ္မွ အာဏာကို သိမ္းယူလိုက္ရပါသည္ဟု ဆင္ေျခေပးခဲ့ၿပီး၊ ကရင္၊ ကရင္နီ၊ မြန္၊ ႏွင့္ ရွမ္း လူမ်ိဳးစုလႈပ္ရွားမႈမ်ားက အဓိက လူဆိုးမ်ား ျဖစ္သြားရေပသည္။
ထိုစနစ္၏ ေနဝင္ခ်ိန္ေရာက္လာၿပီး ၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွ စတင္ကာ စစ္အစိုးရအသြင္အျပင္တစ္ခုကို ေျပာင္းလဲ လာခဲ့သည္။ ၎ႏွစ္အတြင္း ဦးေနဝင္း၏ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ ၿပိဳကြဲအၿပီးတြင္ စစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ႏိုင္ငံေတာ္ ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားေရးေကာင္စီက အာဏာရယူရန္အတြက္ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို တဖန္ျပန္ အေၾကာင္းျပလာေတာ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွာေတာ့ ဒီမိုကေရစီေထာက္ခံသူမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးတက္ႂကြ လႈပ္ရွားသူမ်ားသည္ အၾကမ္းဖက္မႈ က်ဳးလြန္သည့္ အဓိက လူဆိုးဇာတ္ေကာင္မ်ားအျဖစ္ ပုံေဖာ္ခံခဲ့ၾကရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ န.ဝ.တ ေခါင္းေဆာင္မ်ားမွ ၎တို႔အေနျဖင့္ လုံၿခဳံေရး တာဝန္အေလ်ာက္ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနကို ထိန္းသိမ္းဖို႔ တာဝန္ရွိသည္ ဟု ဆိုလာပါသည္။
ေနာက္ ၂ ႏွစ္ အၾကာတြင္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္က ေတာင္ၿပိဳကမ္းၿပိဳ အႏိုင္ရသည့္ အေထြေထြ ေ႐ြးေကာက္ပြဲႀကီးကို ႏွစ္ ၃၀ အတြင္း ပထမဆုံးအႀကိမ္အျဖစ္ က်င္းပခဲ့သည္။ သို႔ေပမယ့္ ဒီခ်ဳပ္ကို အစိုးရျဖစ္ခြင့္ မေပးခဲ့ေပ။ ၎အစား န.ဝ.တ ႏွင့္ န.အ.ဖ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ၎တို႔ တင္းက်ပ္စြာ ထိမ္းခ်ဳပ္ၿပီး စိတ္ႀကိဳက္စီမံထားသည့္ အမ်ိဳးသားညီလာခံမွတဆင့္ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္ကိုသာ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကတယ္။ ထိုမွတဆင့္ စစ္အစိုးရသည္ ေနာက္ထပ္ ဆယ္စုႏွစ္ ၂ ခုၾကာ ၂၀၁၀ အေထြေထြ ေ႐ြးေကာက္ပြဲတစ္ခု က်င္းပသည့္အထိ အုပ္ခ်ဳပ္ထားခဲ့သည္။ ထိုတစ္ႀကိမ္မွာ ေ႐ြးေကာက္ပြဲကို ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒေအာက္တြင္ က်င္းပရျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ ၂၀၁၁ မတ္လမွာ ဦးသိန္းစိန္ဦးေဆာင္သည့္ စည္းကမ္းျပည့္ဝေသာ ဒီမိုကေရစီႏွင့္အရပ္သားတစ္ပိုင္းအစိုးရ တက္လာျခင္းပဲျဖစ္သည္။ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေဟာင္း တစ္ေယာက္ျဖစ္သည့္ ဦးသိန္းစိန္သည္လည္း ယခင္ န.အ.ဖ အစိုးရလက္ထက္က ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ၿပီး၊ စစ္တပ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈ၏ အက်ိဳးဆက္ကို ဆက္လက္ထင္ဟပ္ေနဆဲပဲျဖစ္သည္။
ထိုအေၾကာင္းတရားမ်ားေၾကာင့္ အခုတစ္ေခါက္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈသည္ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းသည့္ အျငင္းပြါးစရာျဖစ္ေနျပန္သည္။ စစ္အာဏာသိမ္းမႈသည္ စစ္တပ္ကိုယ္တိုင္ေရးဆြဲခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ကို ဆန႔္က်င္လုပ္ေဆာင္သည့္သေဘာလည္း သက္ေရာက္ေနျပန္သည္။ ၎တို႔၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို ကာကြယ္ရန္ စစ္ေကာင္စီသည္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို အဓမၼနည္းလမ္းႏွင့္ ရယူရန္ႀကိဳးစားျခင္းေၾကာင့္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ၏ ပုဒ္မ (၄၁၇) အရ အာဏာကို ရယူရသည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ပါတီ ေတာင္ၿပိဳကမ္းၿပိဳအႏိုင္ရခဲ့ေသာ ၂၀၂၀ အေထြေထြ ေ႐ြးေကာက္ပြဲသည္လည္း စစ္ေကာင္စီ၏ အဓိကစြပ္စြဲခ်က္ျဖစ္ပါသည္။ ယခုတစ္ေခါက္ အဓိက လူဆိုးႀကီးမ်ားအျဖစ္ ပုံေဖာ္ခံရသူမ်ားကေတာ့ ျပည္ေထာင္စုေ႐ြးေကာက္ပြဲေကာင္မရွင္၊ ဒီခ်ဳပ္ေခါင္းေဆာင္ႏွင့္ တျခားေသာ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြပဲ ျဖစ္သည္။ ယခုလိုစြပ္စြဲခ်က္ေတြေနာက္ပိုင္းတြင္ တရားစြဲဆိုမႈမ်ားပါလာခဲ့ၿပီး၊ သမၼတ ဦးဝင္းျမင့္၊ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ႏွင့္ တျခားေသာ ေျမာက္မ်ားစြာေသာ ဒီမိုကေရစီ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူႏွင့္ေထာက္ခံသူမ်ားလည္း ဖမ္းဆီးျခင္းခံၾကရပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ လက္ရွိရလဒ္မ်ားသည္ ရႈပ္ေထြးမႈမ်ားႏွင့္ ကန႔္ကြတ္ဆႏၵျပမႈမ်ားပဲျဖစ္လာရသည္။ တပ္မေတာ္ေျပာေရး ဆိုခြင့္ရွိသူ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဇာ္မင္းထြန္းကေတာ့ ယခုကိစၥသည္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈမဟုတ္ဘဲ ဖြဲ႕စည္းပုံအရ အာဏာ လႊဲေပးတာပဲျဖစ္သည္ ဟု ဆိုျပန္သည္။ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဴပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးမင္းေအာင္လႈိင္ ကလည္း စစ္တပ္အေနႏွင့္ ၁ ႏွစ္ၿပီးလို႔ ေ႐ြးေကာက္ပြဲသစ္က်င္းပၿပီးေနာက္တြင္ ေ႐ြးေကာက္ခံ အရပ္သား အစိုးရကို အာဏာျပန္လႊဲအပ္ေပးမည္ ဟု ဆိုပါသည္။ ထိုကဲ့သို႔ ဆင္ေျခဆင္လက္မ်ား ေပးေနေသာ္လည္း ဒီမိုကေရစီတက္ႂကြလႈပ္ရွားမႈႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္း (အထူးသျဖင့္ ကမာၻ႔ကုလသမဂၢႏွင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံ မ်ား) မွ အင္အားစုမ်ားစြာကေတာ့ လက္ရွိစစ္တပ္မွ အာဏာယူမႈကို စစ္အာဏာသိမ္းမွုအျဖစ္ သတ္မွတ္ လိုက္ၾကသည္။
သို႔ေပမယ့္ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ယခုလို က်ယ္ျပန႔္လွသည့္ ႏိုင္ငံေရးအကြဲအၿပဲကို အမ်ားသေဘာတူေျဖရွင္းႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းေတာ့ မေပၚေပါက္ေသးေပ။ ျမန္မာျပည္သူေတြအတြက္ေတာ့ အမွန္တကယ္ကို အခက္ေတြ႕ ေစပါသည္။ ၁၉၅၈ ႏွင့္ ၁၉၈၈ တုန္းကကဲ့သို႔ပင္ စစ္တပ္ႏွင့္ အရပ္သားေခါင္းေဆာင္မ်ားအၾကား အာဏာၿပိဳင္ဆိုင္မႈသည္ ဆက္လက္က်ယ္ျပန႔္လာႏိုင္ေျခလည္း ရွိေနျပန္ပါသည္။
အာဏာသိမ္းမွုအား ျပည္တြင္း တုန႔္ျပန္မွု ႏွင့္ ဘာေၾကာင့္ ရကၡိဳင္ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြက ကြဲျပားၾကသလဲ
စစ္တပ္မွ အာဏာသိမ္းယူၿပီး ရက္ပိုင္းေလးအတြင္းမွာတြင္ ျပည္တြင္း ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုအသီးသီးက ပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ တုန႔္ျပန္ၾကသည္။ အာဏာသိမ္းမႈကို ဒီမိုကေရစီအင္အားစုေတြက တုန႔္ျပန္ၾကေပမယ့္ ဗမာလူမ်ိဳးမဟုတ္သည့္ အသိုင္းအဝိုင္းၾကားမွာေတာ့ ပုံစံတမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ကြဲျပားၾကပါသည္။ ယေန႔အထိ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုႏိုင္ငံေရး၏ တုန႔္ျပမႈကို ဂ႐ုထားမႈ အနည္းအက်ဥ္းသာရွိၾကေသးသည္။ သို႔ေပမယ့္ ယခုလိုအခင္းအက်င္း မ်ိဳးျဖစ္လာလွ်င္ လူမ်ိဳးစု ႏိုင္ငံေရးတုန႔္ျပန္မႈမ်ားသည္ ေခတ္အဆက္ဆက္တြင္ သိသိသာသာ စင္တင္ခံၾကရသည္။ လူမ်ိဳးစုအမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားအတြက္ ဖိအားကေတာ့ လက္ရွိမွာ ျပင္းထန္လွသလို၊ ယင္းမွာ ႏိုင္ငံတစ္ဝွမ္းလုံးမွာရွိသည့္ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ အေတြ႕အႀကဳံအသီးသီးကို အေျခခံေပၚေပါက္ လာတာလည္း ျဖစ္သည္။
လူမ်ိဳးစုလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕မ်ားထဲတြင္ဆိုလွ်င္ ၎တို႔၏ တုန႔္ျပန္မွုကို ၎တို႔အေနႏွင့္ အဖြဲ႕ ၁၀ ဖြဲ႕ ထိုးထားသည့္ ၂၀၁၅ က စတင္ခဲ့ေသာ တစ္ႏိုင္ငံလုံးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ ကို လက္မွတ္ထိုးထားလား၊ မထိုးထားဘူးလား ဆိုသည့္ အခ်က္ေပၚ အေျချပဳၿပီး ကြဲျပားသည္ဟု သတ္မွတ္ႏိုင္ပါသည္။ စစ္အာဏာသိမ္းၿပီး ရက္ပိုင္းေလာက္အတြင္းမွာပင္ သိသာသည့္ အန္စီေအထိုးအဖြဲ႕ေတြျဖစ္ေသာ ကရင္အမ်ိဳးသားအစည္းအ႐ုံး၊ ရွမ္းျပည္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးေကာင္စီႏွင့္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားတပ္ဦး တို႔က စစ္အာဏာသိမ္းမူကို ဆန႔္က်င္ခဲ့ၾက သည္။ ဆက္တိုက္ဆိုသလိုပင္ ၂၀ ရက္ေန႔တြင္ လက္မွတ္ထိုး လူမ်ိဳးစုလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ ထိမ္းသိန္းေရးအဖြဲ႕ (Peace Process Steering Team- PPST) က ျပည္သူ႔အာဏာဖီဆန္ေရး လႈပ္ရွားမႈကို ေထာက္ခံေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့ၾကတယ္။ ဆန႔္က်င္ဖက္ ဆိုသလိုပင္ အန္စီေအလက္မွတ္မထိုးထား၊ အစိုးရနဲ႔ အပစ္ရပ္စဲေရးလည္း မလုပ္ထားသည့္ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕အမ်ားစုကေတာ့ စစ္ေကာင္စီအေနႏွင့္ ျပည္သူလူထုကို အင္အားသုံး မတိုက္ခိုက္ဖို႔ သတိေပးေပမယ့္ စစ္အာဏာသိမ္းမူႏွင့္ ပတ္သတ္လို႔ တိတ္ဆိတ္ေနျခင္း (သို႔) ၾကားေနသေဘာမ်ိဳးကို ျပသၾကသည္။ ယခင္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈ ကာလအတြင္းလို၊ လူမ်ိဳးစုလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕ေတြအေနႏွင့္ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မူေတြကို နီးနီးကပ္ကပ္ေစာင့္ၾကည့္ခ်င္ေနပုံရပါသည္။
၂၀၂၀ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ အနည္းဆုံး တစ္ေနရာစီ အႏိုင္ရခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြၾကားမွာလည္း ယခုလိုပုံစံမ်ိဳး သိသာသည့္ ကြဲျပားမႈေတြကို ေတြ႕ရျပန္ပါသည္။ အဆိုပါ အႏိုင္ရ ႏိုင္ငံေရးပါတီအမ်ားစုမွာ စစ္အာဏာသိမ္းမႈၿပီးေနာက္ လူသိရွင္ၾကား ေၾကညာခ်က္ေတြမထုတ္ျပန္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း အႀကီးဆုံးေသာ ျပည္နယ္လူမ်ိဴးစုပါတီျဖစ္ေသာ ရွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကသာ စစ္အာဏာသိမ္းမႈကို ေလာေလာ လတ္လတ္ ဆန႔္က်င္ေၾကာင္းထုတ္ျပန္ခဲ့ပါသည္။ အေပၚယံအားျဖင့္ၾကည့္လွ်င္ အံၾသစရာေကာင္းပါသည္။ သို႔ေသာ္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈကို ဆန႔္က်င္ေသာ လူထုလႈပ္ရွားမူမ်ားသည္ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီးတိုင္းတြင္ ပ်ံႏွံ့လ်က္ရွိပါသည္။ သို႔ေပမယ့္ လူမ်ိဳးစုပါတီေတြအေနႏွင့္ ၎တို႔သည္ စစ္တပ္ႏွင့္ ဒီခ်ဳပ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ အေျဖရွာဖို႔ခက္သည့္ အစိုးရသစ္ဖြဲ႕စည္းမႈအေပၚ အာဏာလြန္ဆြဲပြဲၾကားတြင္ ပိတ္မိေနသည္ ဟု ယူဆၾကပုံရ ပါသည္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာၿပီးေနာက္မွာေတာ့ လူမ်ိဳးစုေခါင္းေဆာင္ေတြ အေနႏွင့္ ၎တို႔လုပ္လိုက္သည့္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္တိုင္းသည္ ယခုလို အကြဲအၿပဲမ်ားလြန္းသည့္ ႏိုင္ငံေရးအခင္း အက်င္းေအာက္ မွာ ရွည္ၾကာေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရွိလိမ့္မယ္ဆိုတာကို သိထားၾကပုံရပါသည္။
လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္းတြင္ ယခုလို မတည္မၿငိမ္မႈမ်ားက ရခိုင္ျပည္တြင္ အမွန္တကယ္ပဲ သက္ေရာက္မႈရွိခဲ့ပါသည္။ ၂၀၂၀ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ အမ်ားစုအႏိုင္ရခဲ့ေသာ ရခိုင္အမ်ိဳးသား ပါတီသည္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈအေပၚ ၾကားေနသေဘာ ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ေပမယ့္ စစ္အာဏာသိမ္းေကာင္စီ ထဲတြင္ ၎တို႔ပါတီ အဖြဲ႕ဝင္တစ္ေယာက္ ပါဝင္ေနျခင္းေၾကာင့္ ရခိုင္လူထုမ်ားစြာ၏ ေမးခြန္းထုတ္မႈကိုလည္း ခံရသည္။ တဖက္တြင္ အဓိက လူမ်ိဳးစုလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ျဖစ္ၿပီး၊ အစိုးရနွင့္ တရားဝင္အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး လက္မွတ္ မထိုးထားေသာ ရကၡိဳင့္တပ္ေတာ္၊ ရကၡိဳင္အမ်ိဳးသားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ သည္လည္း စစ္အာဏာသိမ္းမႈအေပၚ တရားဝင္ မွတ္ခ်က္ေပးျခင္းမရွိေပ။ စစ္အာဏာသိမ္းမႈေနာက္ပိုင္းတြင္ အရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားစြာကေတာ့ စစ္အာဏာ သိမ္းမႈကို ဆန႔္က်င္ၾကေပမယ့္ ရကၡိဳင့္ႏိုင္ငံေရး အင္အားစုအမ်ားစုႀကီးကေတာ့ ၾကားေန (သို႔) သီးျခားေနရပ္တည္မႈ ကို က်င့္သုံးေနဟန္ရွိပါသည္။
သို႔ေပမယ့္ စစ္အာဏာသိမ္းၿပီးကတည္းက ယခုလို ရကၡိဳင္အေျချပဳ အင္အားစုေတြက ယခင္ႏွင့္ မတူဘဲ ထူးျခားစြာရပ္တည္ေနျခင္းသည္ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြၾကားထဲတြင္ေတာ့ ေျပာစရာေတြျဖစ္ လာခဲ့ သည္။ ၁၇၈၄ ေျမာက္ဦးဘုရင့္ႏိုင္ငံကို တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ခံရကတည္းက ရခိုင္ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ ယေန႔ ဗမာျပည္မဟု ေခၚတြင္မည့္ ဗမာ့ႏိုင္ငံေရးမွာ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ပါဝင္လာခဲ့ၾကတယ္။ ရခိုင္အမ်ိဳးသားေရးဆိုင္ရာ လႈပ္ရွားမူမ်ားရွိေနလင့္ကစား ရခိုင္ေဒသမွ ေခါင္းေဆာင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္မွသည္ ဦးသိန္းစိန္စတင္ခဲ့ေသာ ၂၀၁၁ ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲကာလထိ ျပည္မႏိုင္ငံေရး၏ ဗ်ဳ႐ိုကေရစီႏွင့္ လူမႈ-ႏိုင္ငံေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအတြင္းတြင္ ပါဝင္ခဲ့ၾကတယ္။
သို႔ေသာ္ လြန္ခဲ့ေသာ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစိအဖြဲ႕ခ်ဳပ္အစိုးရေအာက္တြင္ ရခိုင္ျပည္ကို ႐ိုက္ခတ္ခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံေရးမိုးသက္မုန္တိုင္းေၾကာင့္ ခံယူခ်က္မ်ား စတင္ေျပာင္းလဲလာၿပီး၊ ရခိုင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားကိုလည္း ယခုကိစၥမွာ ၾကားေနႏွင့္ သီးၾကားေနဝါဒကို က်င့္သုံးဖို႔ျဖစ္ေစခဲ့တယ္။ တျခားလူမ်ိဳးစုျပည္နယ္မ်ားကဲ့သို႔ပင္ ရခိုင္ျပည္သူလူထုသည္လည္း ၂၀၁၅ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ ဒီခ်ဳပ္အႏိုင္ရၿပီးေနာက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ႀကီး ထားခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ဒီခ်ဳပ္အစိုးရလက္ထက္မွာ ပဋိပကၡႏွင့္ ေရြွ႕ေျပာင္းေနရာခ်ထားခံရမႈမ်ားေၾကာင့္ ရလဒ္မွာ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ပထမကိစၥမွာ ၂၀၁၇ ႐ိုဟင္ဂ်ာအက်ပ္အတည္းအတြင္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္သို႔ လူေပါင္းမ်ားစြာ ထြက္ေျပးသြားရမႈ ႏွင့္ ဒုတိယကိစၥမွာ ၂၀၁၈ ေနာက္ပိုင္းမွ စစ္တပ္၏ နယ္ေျမရွင္းလင္းမႈအတြင္း၊ အပစ္အခတ္ရပ္စဲ ေရးေၾကညာရာမွာ ရခိုင္ေဒသအား ခ်န္လွစ္ထားခဲ့ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
ယခုလိုအျဖစ္အပ်က္ေတြအတြင္းမွာ အစိုးရအေနႏွင့္ ရခိုင္ျပည္ကို နိင္ငံ့တျခားေဒသေတြႏွင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံခဲ့သည္ ဟု ေဒသခံေတြက ယုံၾကည္ခဲ့ၾကတယ္။ ေဒသခံေတြ၏ ယခုလိုမေက်နပ္မႈေတြၾကားမွာ ဒီခ်ဳပ္၏ႏိုင္ငံေရး ရပ္တည္ ခ်က္သည္ စစ္တပ္အားေပးသလိုျဖစ္ခဲ့ၿပီး၊ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡကိုလည္း အစိုးရႏွင့္ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕ၾကားထက္ ဗမာႏွင့္ ရခိုင္ မ်ားၾကားျဖစ္သည့္ ဝိေသသအမွတ္အသား ပဋိပကၡအသြင္သို႔သာ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ ရလဒ္အေနႏွင့္ ရခိုင္လူထုအမ်ားစုသည္ ယေန႔စစ္အာဏာသိမ္းမွုကို လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္မ်ားတြင္ ရခိုင္လူထုကို အတူတူဖိႏွိပ္ခဲ့ၾကေသာ စစ္ဗမာႏွင့္ ဒီမိုဗမာေတြၾကားထဲမွာျဖစ္သည့္ အာဏာလြန္ဆြဲပြဲအျဖစ္သာ သတ္မွတ္ထား ၾကသည္။
ထိုအျမင္မ်ိဳးဟာလည္း ဒီခ်ဳပ္ႏွင့္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြၾကား ဆက္ဆံေရးကို သက္ေရာက္မႈရွိလာသည္။ ရခိုင္အမ်ိဳးသားပါတီသည္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ႏွင့္ တျခား ဒီမိုကရက္တစ္အင္အားစုမ်ား သပိတ္ေမွာက္ ကန႔္ကြတ္ခဲ့ေသာ ၂၀၁၀ ေ႐ြးေကာက္ပြဲကို ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့သည့္ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ပါတီ၏ ဆက္ခံသူျဖစ္သည္။ ထိုအျမင္ေပၚက ေျပာရလွ်င္ ရခိုင္အမ်ိဳးသားပါတီသည္ ၂၀၁၀ ေ႐ြးေကာက္ပြဲကို ဒီခ်ဳပ္ႏွင့္အတူ သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ေသာ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ပါတီႏွင့္ မတူကြဲျပားၿပီး၊ ၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဒီခ်ဳပ္မွ ရခိုင္အမ်ိဳးသားပါတီကို အာဏာမွ်ေဝမွု မရွိခဲ့သည့္အတြက္ တင္းမာေသာ ဆက္ဆံေရးကို ပိုျဖစ္ေစခဲ့သည္။ ရခိုင္အမ်ိဳးသားပါတီဟာ ၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္း အမ်ားစုအႏိုင္ရခဲ့သည့္ ပါတီလည္း ျဖစ္ပါသည္။
လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္း ရကၡိဳင္အမ်ိဳးသားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္/ ရကၡိဳင့္တပ္ေတာ္ ႏွင့္ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ တို႔ၾကားတြင္လည္း သင့္ျမတ္ဖို႔ခက္ခဲေသာ ဆက္ဆံေရးမ်ိဳး စတင္ျဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္။ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအားျဖင့္ ဒီလိုျဖစ္လာျခင္းသည္ ဒီခ်ဳပ္ အာဏာရၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ရကၡိဳင့္တပ္ေတာ္မွ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္မႈ က်ယ္ျပန႔္လာျခင္းေၾကာင့္ပဲျဖစ္သည္။ ၎တို႔ၾကား သိပ္မေကာင္းလွေသာ ဆက္ဆံေရး ကို အခု စစ္အာဏာ သိမ္းမူအေပၚ ရကၡိဳင့္တပ္ေတာ္၏ သတိထားရပ္တည္ေနမွုက ျပသေနပါသည္။ သို႔ေသာ္ အျခားတဖက္မွာ ရကၡိဳင့္တပ္ေတာ္အေနႏွင့္လည္း ရွမ္းျပည္ထဲက ‘ဝ’ အမ်ိဳးသားလႈပ္ရွားမွုကဲ့သို႔ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္း ခြင့္ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ပိုင္ ခြင့္အတိုင္း ရခိုင္ျပည္၏ အနာဂတ္ႏိုင္ငံေရးျမင္ကြင္းကို ခံယူထားသည္။
ထိုေနရာတြင္ သတိျပဳသင့္သည္က ႏိုင္ငံ၏ အႀကီးဆုံးလူမ်ိဳးစုလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ျဖစ္သည့္ ‘ဝ’ ျပည္ ေသြးစည္း ညီၫြတ္ေရးပါတီသည္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ ၃၀ ကာလအတြင္း ႏိုင္ငံေရးအေ႐ြ႕တစ္ခုကို တစ္စိုက္မက္မက္ ထူေထာင္ ႏိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္တယ္။ ဒီလိုျဖစ္လာမႈသည္ ၁) သူတို႔အေနႏွင့္ ပထဝီႏိုင္ငံေရးအရ တ႐ုတ္နယ္စပ္မွာရွိသည့္အတြက္ ‘ဝ’ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ၾသဇာလြမ္းမိုးမႈရွိသည့္ အိမ္နီးနားခ်င္းႏိုင္ငံႏွင့္ ဆက္ဆံေရးေကာင္းကို တည္ေဆာက္ ႏိုင္ျခင္း ႏွင့္ ၂) ၁၉၈၉ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးလုပ္ၿပီးကတည္းက ‘ဝ’ ေခါင္းေဆာင္ေတြသည္ ျမန္မာအစိုးရ စစ္ေခါင္းေဆာင္ ေတြႏွင့္ တည္ၿငိမ္သည့္ နည္းလည္မႈႏွင့္ အျပန္အလွန္ဆက္သြယ္မွုကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း တို႔ေၾကာင့္ အဓိက ျဖစ္ပါသည္။ ယေန႔အခ်ိန္ထိ ထိုသေဘာတူညီခ်က္မ်ားသည္လည္း ခိုင္မာေနဆဲျဖစ္သည္။
လက္ရွိအခ်ိန္ ရခိုင္ျပည္ထဲတြင္ တ႐ုတ္၏ အခန္းက႑ႏွင့္ပတ္သတ္၍ သိပ္မရွင္းလင္းလွေသးပါ။ သို႔ေပမယ့္ လာမည့္ႏွစ္ေတြအတြင္းမွာေတာ့ တ႐ုတ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အစိတ္အပိုင္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ လႊမ္းမိုးမႈ ရွိလာႏိုင္ၿပီး၊ ရခိုင္ျပည္သည္လည္း သမၼတ ခ်ီက်င္ဖ်င္း၏ ခါးပတ္ႏွင့္လမ္းစီမံကိန္းထဲတြင္ အဓိက က်သည့္ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခု ျဖစ္လာဖို႔ရွိေနသည္။ ထိုကဲ့သို႔အေၾကာင္းအရာေတြေၾကာင့္ပဲ ရကၡိဳင္အမ်ိဳးသား အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ႏွင့္ ရကၡိဳင့္တပ္ေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကလည္း လက္ရွိအက်ပ္အတည္းအတြင္းတြင္ ၎တို႔၏ အာဏာ ႏွင့္ အင္အားကို တည္ေဆာက္ရင္း ျမန္မာစစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြႏွင့္ေကာင္းမြန္ေသာ ဆက္ဆံေရးကို ထိန္းသိမ္း ထားျခင္းသည္ ရခိုင္ျပည္လႈပ္ရွားမူအတြက္ ထိခိုက္မွုအနည္းဆုံးႏွင့္ အက်ိဳးအျမတ္အမ်ားဆုံး ျဖစ္ႏိုင္ေသာ လမ္းေၾကာင္း ဟုယူဆၾကဟန္တူပါသည္။
အတိုခ်ဳပ္ရလွ်င္ ႏိုင္ငံေရးအရ ဆက္ႏြယ္ခ်က္ (political relationships)၊ အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာ ဖြဲ႕စည္းပုံ (organizational structures) ႏွင့္ အနာဂတ္ရည္မွန္းခ်က္ (visionary goals) စသည့္ အေၾကာင္းတရား သုံးခုသည္ ရခိုင္ျပည္ထဲက ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြကို အနာဂတ္အေျပာင္းအလဲႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး မတူညီေသာ လမ္းေၾကာင္းတစ္ခုကို ေ႐ြးခ်ယ္ဖို႔ တြန္းအားေပးခဲ့ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဆက္လက္ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ လိုအပ္ပါ ေသးသည္။ ႏိုင္ငံ့တျခား ေဒသေတြမွာေတာ့ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁ ရက္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈသည္ မခန႔္မွန္းႏိုင္ေသာ ေရရွည္အက်ိဳးဆက္ ေတြျဖစ္ႏိုင္သည့္ ႏိုင္ငံေရး႐ိုက္ခတ္မူႀကီးတစ္ခုကို ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ အခုအခ်ိန္သည္ ျမန္မာလူထုအတြက္လည္း မေသခ်ာ မေရရာမႈေတြႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ေနသည့္ ကာလျဖစ္သလို၊ စိန္ေခၚမႈမ်ားစြာလည္း ေစာင့္ဆိုင္းေနဆဲျဖစ္ပါသည္။
* ယခုလို ေျပာင္းလဲေနဆဲ အခင္းအက်င္းတစ္ခုကို ေယဘုယ်ၿခဳံေျပာဖို႔ရာ ခက္ခဲဆဲျဖစ္သည္။ အဓိက အင္အားစုမ်ားထဲတြင္ ရခိုင္အမ်ိဳးသားပါတီသည္ ၎၏ေၾကညာခ်က္မွာ ၾကားေနသေဘာေဆာင္ေပမယ့္ စစ္ေကာင္စီထဲတြင္ ပါဝင္ခဲ့သည္။ အစိုးရႏွင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္မရွိေသးေပမယ့္ ရကၡိဳင္အမ်ိဳးသားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္/ ရကၡိဳင့္တပ္ေတာ္သည္ ၾကားေန (သို႔) သီးျခားေနပုံစံမ်ိဳးကို ဆြဲကိုင္ထားပုံရသည္။ တျခားေသာ အင္အားစုေတြၾကားထဲမွာေတာ့ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္သည္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈကို ဆန႔္က်င္ၿပီး၊ ေဒါက္တာေအးေမာင္ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာမႈေၾကာင့္ နာမည္ႀကီးေနသည့္ ရခိုင့္ေရွ႕ေဆာင္ပါတီကေတာ့ ၾကားေနသေဘာ ရပ္တည္ခဲ့သည္။ တျခားတဖက္တြင္ အန္စီေအထိုးထားသည့္ ရခိုင္ျပည္လြတ္ေျမာက္ေရးပါတီကေတာ့ စစ္အာဏာသိမ္းမႈကို ၾကားေနသေဘာမ်ိဳးထုတ္ျပန္ၿပီး၊ အာဏာသိမ္းမႈကို ဆန႔္က်င္သည့့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္အေထာက္အကူျပဳအဖြဲ႕၏ ေၾကညာခ်က္ထဲမွာေတာ့ ပါဝင္ခဲ့သည္။
ေက်ာ္လင္းသည္ ဘြဲ႕လြန္ေက်ာင္းသားတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး၊ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္၌ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ၊ မဟာတန္း တက္ေရာက္ေနသူတစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူသည္ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရပ္အသင္း (ရန္ကုန္တကၠသိုလ္) ၏ ဥကၠ႒ ျဖစ္သလို၊ အာရကန္လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသားခြင့္အဖြဲ႕၏ ထူေထာင္သူ တစ္ဦးလည္းျဖစ္သည္။
Si deseas apoyar nuestro trabajo, considera realizar una donación. Nos comprometemos a que nuestra valiosa investigación esté accesible sin costo, pero para eso necesitamos de tu ayuda. Si todas las personas que leen nuestro contenido realizan una donación de tan solo €12 podremos apoyar nuestro trabajo durante tres años.
