ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တိုးတက္မႈဆိတ္သုဥ္းလ်က္ရွိသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ တည္ေဆာက္ေရး ျခြင္းခ်က္စာပိုဒ္တစ္ခုက ၂၁ ရာစု ပင္လံုညီလာခံအေပၚ ယံုၾကည္စိတ္ခ်မႈ ျပန္ရလာေစ ႏိုင္မလား။ စိုင္း၀မ္းစိုင္း

နိဒါန္း

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အမ်ိဳးသားအဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမႈလုပ္ငန္းစဥ္သည္ ေရွ႕ဆက္မေရြ႕ဘဲ တိုးတက္မႈဆိတ္သုဥ္း ေနဆဲျဖစ္သည္။ ၁၄ လခန္႔ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႔ၾကာသြားၿပီးေနာက္ အနည္းငယ္အျပဳသေဘာေဆာင္သည့္ အေရြ႕ကို ေဆာင္ က်ဥ္းမည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ “ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရး ညီလာခံ- ၂၁ ရာစုပင္လံု(UPC-21CP)” ကို ယခုႏွစ္ ဇူလိုင္လလယ္၌ ေနျပည္ေတာ္တြင္ စီစဥ္က်င္းပခဲ့သည္။ ထိုသို႔ က်င္းပခဲ့လင့္ကစား အဓိကက်သည့္ ႏိုင္ငံေရး ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈ၊ လံုျခံဳေရးက႑ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၊ သယံဇာတအရင္းအျမစ္ခြဲေ၀သံုးစြဲေရးႏွင့္ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးကဲ့သို႔ေသာ ကိစၥရပ္မ်ားပါ၀င္မႈမရွိခဲ့ေပ။ တကယ္တမ္း၌ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒအတြင္း ထည့္သြင္းျပ႒ာန္းထားၿပီးျဖစ္ သည့္ သာမေညာင္ညကိစၥ(၁၄)ရပ္ကိုသာ ေဆြးေႏြးသေဘာတူႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါအခ်က္မ်ားကို ယမန္ႏွစ္ UPC-21CP အစည္းအေ၀း၌ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္း သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကသည့္ “ျပည္ေထာင္စု သေဘာတူညီခ်က္”အတြင္း ထည့္သြင္းေပါင္းစပ္ခဲ့ၾကသည္။ 

၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကဲ့သို႔ပင္ ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူညီခ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အေသးစိတ္ အခ်က္အ လက္မ်ားသည္လည္း အလြန္ရႈပ္ေထြး၍ ၀ိေရာဓိျဖစ္ေနဆဲျဖစ္သည္။ နယ္စပ္ေဒသတစ္လႊား၌ အာရွေဒသ၏ အရွည္ၾကာ ဆံုးေသာ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡမ်ား ဆက္လက္ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသျဖင့္ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ ျမန္မာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ႀကီး မည္သည့္အရပ္သို႔ အမွန္တကယ္ဦးတည္လ်က္ရွိေၾကာင္း သတ္မွတ္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ရန္ အလြန္ခက္ခဲေနဆဲ ျဖစ္သည္။

ဤကဲ့သို႔ေသာ အတိတ္၏ အရိပ္ဆိုးသက္ေရာက္မႈမ်ားက ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ေရွ႕အနာဂတ္အတြက္ အတားအဆီးေပါင္းမ်ားစြာ ေပၚေပါက္လာေစခဲ့သည္။ ယင္းတို႔အနက္ ႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရရွိခဲ့ သည့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္မွစ၍ ျဖစ္ပြားလာခဲ့သည့္ ခါးသီးသည့္ျပည္တြင္းစစ္ကာလမ်ားအတြင္း စစ္မွန္၍ တစ္ႏိုင္ငံလံုးကို လႊမ္းျခံဳ မႈရွိသည့္ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲတစ္ရပ္ေဖာ္ေဆာင္ရန္ အစဥ္အဆက္ ပ်က္ကြက္ခဲ့ျခင္းသည္ အႀကီးမားဆံုးစိန္ေခၚမႈ တစ္ရပ္ျဖစ္လာခဲ့သည္။   

၀မ္းနည္းဖြယ္ေကာင္းသည့္အခ်က္မွာ ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံေရးမ်က္ႏွာစာ၌လည္း အလားတူပ်က္ကြက္မႈမ်ိဳး ဆက္လက္ျဖစ္ပြား ေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ယခုတစ္ႀကိမ္ ပ်က္ကြက္မႈသည္ ေရွ႕တန္းနယ္ေျမမ်ား၌ ပဋိပကၡခ်ဳပ္ ၿငိမ္းေအာင္ မစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ ျခင္း၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစကား၀ိုင္းမ်ား၌ “အားလံုးကို ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေစမႈ”မရွိျခင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံကို အတူထုဆစ္ပံုေဖာ္ႏိုင္ေစမည့္ “ဘံုရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္မ်ား” ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ရာ၌ ေအာင္ျမင္မႈမရွိျခင္းေၾကာင့္ ပိုမိုဆိုးရြားလာခဲ့သည္။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ ဘံုရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္မ်ား ေပ်ာက္ဆံုးေနပါက “အမ်ားအက်ိဳးကိုေရွးရႈသည့္၀ါဒ”ေပၚ အေျခခံထားသည့္ “သူမသာ ကိုယ္ မနာ”ရလဒ္မ်ိဳး ေပၚထြက္လာေစရန္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္လိုသည့္ “ႏိုင္ငံေရးဆႏၵ” ခိုင္မာအားေကာင္းလာေအာင္ ေဆာင္ ရြက္ႏိုင္လိမ့္မည္မဟုတ္ပါ။ ယေန႔အခ်ိန္ထိ မတူကြဲျပားသည့္ ပါတီမ်ားႏွင့္ လူထုလူတန္းစားမ်ားအၾကား ႏိုင္ငံေရးအျမင္ သေဘာထားမ်ားႏွင့္ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္မ်ားအေပၚ ရႈျမင္သည့္သေဘာထား အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားေနဆဲျဖစ္သည္။

ၿငိမ္းခ်မ္းသည့္ ေျဖရွင္းေရးနည္းလမ္းမ်ားအတိုင္း ေဖာ္ေဆာင္ရာ၌ စိန္ေခၚမႈအခက္အခဲေပါင္းမ်ားစြာကို ရင္ဆိုင္ႀကံဳေတြ႔ရ လ်က္ရွိသည့္ ပဋိပကၡဒဏ္သင့္ႏိုင္ငံမ်ား၌ ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္ခုတည္းသာ ထူးကဲေနျခင္းမဟုတ္ေၾကာင္း ဂရုျပဳသင့္ပါသည္။ အျခားကမာၻ႔တိုင္းႏိုင္ငံ အေျမာက္အမ်ား၌လည္း ပဋိပကၡဖ်န္ေျဖေရးဆိုင္ရာ အက်ပ္အတည္းမ်ားကို ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ တစ္ေန႔တစ္ျခားတိုးပြားလာလ်က္ရွိသည္။ အထူးသျဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသုေတသနျပဳမႈ သေဘာတရားပိုင္းဆိုင္ရာ ကၽြမ္းက်င္ ပညာရွင္မ်ားက “ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသေဘာတူညီခ်က္မ်ား”ႏွင့္ “ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒတည္ေဆာက္ျခင္း”တို႔ အတူေပါင္းစပ္ လည္ပတ္သည့္ ရႈေထာင့္မွတစ္ဆင့္ တိုင္းျပည္၏ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ရာ၌ ေပၚထြက္လာသည့္ စိန္ေခၚမႈမ်ားကို ဦးတည္ခ်ဥ္းကပ္မႈျမင့္တက္လာေနသည္။ တစ္နည္းဆိုရေသာ္ ပဋိပကၡဖ်န္ေျဖေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ လက္ရွိအခ်ိန္၌ “ၿငိမ္း ခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္မႈကိရိယာ” တစ္ခုအျဖစ္ “ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမူၾကမ္း” ေရးဆြဲျပဳစုသည့္လုပ္ငန္းစဥ္ကို အသံုးျပဳ၍ ရရွိလာသည့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို “ၿငိမ္းခ်မ္းေရးပဋိဉာဥ္မူ”အျဖစ္ ခ်ဥ္းကပ္ေဖာ္ေဆာင္သည့္ အခင္းအက်င္းသို႔ ဦး တည္လာေနသည္။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ မဟာဗ်ဴဟာသာဓကမ်ားအေနျဖင့္ အီရတ္၊ အာဖဂန္နစၥတန္ႏွင့္ နိေပါႏိုင္ငံတို႔ကို ၾကည့္ ရႈႏိုင္ပါသည္။

ဤသံုးသပ္ခ်က္အတြင္း “ျခြင္းခ်က္အပိုဒ္ငယ္”တစ္ခု အသံုးျပဳျခင္းအပါအ၀င္ “ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသေဘာတူညီခ်က္မ်ား”ႏွင့္ “ဖြဲ႔ စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတည္ေဆာက္ေရး” ကဲ့သို႔ေသာအေတြ႔အႀကံဳမ်ားကို နားလည္သေဘာေပါက္မႈရွိေအာင္ ေလ့လာသံုး သပ္ျခင္းအားျဖင့္ ျမန္မာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ကို ျပန္လည္အသက္သြင္းရာ၌ မ်ားစြာအက်ိဳးျပဳလိမ့္မည္ဟု ကၽြႏ္ုပ္အေန ျဖင့္ အခိုင္အမာေဆြးေႏြးတင္ျပလိုပါသည္။ ဤနည္းအားျဖင့္ လက္ရွိရင္ဆိုင္ ႀကံဳေတြ႔ေနရသည့္ အတားအဆီးေပါင္းမ်ား စြာကို ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းလာႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ ထိုသို႔ျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္အတြက္ လက္ရွိၿငိမ္းခ်မ္းေရးအစီအစဥ္သည္ အဘယ္ေၾကာင့္ တိုးတက္မႈဆိတ္သုဥ္းသည့္အဆင့္သို႔ ေရာက္ရွိသြားရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း သိျမင္နားလည္ေစရန္ ေနာက္ကြယ္မွ ေမာင္းႏွင္ အားမ်ားကို ဦးစြာၾကည့္ရႈသံုးသပ္ရန္ လိုအပ္ပါလိမ့္မည္။ ဤစၾကၤန္မွေန၍ ေနာက္တစ္ဆင့္အေနျဖင့္ တစ္ႏိုင္ငံလံုးအတိုင္း အတာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရရွိေအာင္ ေဖာ္ေဆာင္ရာ၌ ႀကံဳေတြ႔လာရမည့္ စိန္ေခၚမႈမ်ားကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္သည့္ နည္းလမ္း မ်ားကို ထဲထဲ၀င္၀င္ သံုးသပ္ျပင္ဆင္လာႏိုင္ပါလိမ့္မည္။          

 

ေနာက္ခံႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္း

 

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တိုင္းရင္းသားၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္သည္ ေခတ္သစ္ကမာၻ႔မ်က္ႏွာစာ၌ အရႈပ္ေထြးဆံုးလုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္ ျဖစ္သည္။ ကာလယႏၱရားအရ ၾကည့္မည္ဆိုပါက သမၼတသိန္းစိန္၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ အစိုးရျဖစ္လာသည့္ အရပ္သားတစ္ ပိုင္းစစ္အစိုးရ စတင္အာဏာရလာသည့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ မတ္လမွ စတင္ခဲ့သည္ဟုဆိုရပါလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံ၏ နယ္ေျမေဒသအမ်ားအျပား၌ ယခင္စစ္အစိုးရေဟာင္းႏွင့္ တိုင္းရင္းသာလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ား (EAOs)အၾကား ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကသည့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ား ရွိႏွင့္ၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း ဂရုျပဳမိရန္ အေရးႀကီး ပါသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာသေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းေဒသတစ္လႊားရွိ ကိုးကန္႔၊ ‘၀’၊ ရွမ္းႏွင့္ ကခ်င္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးတပ္ဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားေရးႏွင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး ေကာင္စီ(န၀တ)တို႔အၾကား ၁၉၈၉ ခုႏွစ္၀န္းက်င္ခန္႔က ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္မ်ားျဖစ္သည္။ ေနာက္ ပိုင္းႏွစ္မ်ား၌ အပစ္ရပ္ထားသည့္ EAOs မ်ားသည္ ႏိုင္ငံ၏ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲျပင္ဆင္မည့္ အမ်ိဳးသားညီ လာခံသို႔ တက္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ဤလုပ္ငန္းစဥ္ကို န၀တအစိုးရက ၁၉၉၃ ခုႏွစ္၌ စတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္း ၎ကို ဆက္ခံသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးေကာင္စီ(နအဖ)က ေနာင္(၁၅)ႏွစ္အၾကာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ေရာက္ခါမွ အဆံုးသတ္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

သို႔ရာတြင္ အေရးႀကီးသည့္အခ်က္အေနျဖင့္ အသစ္ရလာသည့္ ပဋိဉာဥ္မူသစ္အေပၚ အပစ္ရပ္ထားသည့္ EAOs အမ်ားအ ျပားက ေက်နပ္အားရျခင္းမရွိခဲ့ဘဲ နအဖအစိုးရက အပစ္ရပ္ထားသည့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအားလံုး တပ္မေတာ္၏ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ ေအာက္တြင္ထားရွိမည့္ နယ္ျခားေစာင့္တပ္ဖြဲ႔မ်ား(BGFs)အျဖစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းရန္ တစ္ဖက္သတ္ေတာင္းဆိုခဲ့သည့္ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ဧၿပီလမွစ၍ အေျခအေနပိုမိုဆိုးရြားလာေတာ့သည္။ ဤကဲ့သို႔ တပ္မေတာ္၏ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္ တရား၀င္ ထားရွိရန္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္မႈသည္ ႏိုင္ငံေရးေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ားႏွင့္ ဆံုးရႈံးနစ္နာမႈမ်ားကို ေျပလည္သြားေစျခင္းမရွိဘဲ EAOs မ်ားကို ပိုမိုေသးငယ္သည့္ အဖြဲ႔ငယ္ေလးမ်ားအျဖစ္ ၿပိဳကြဲေျပာင္းလဲသြားေစသည့္ သက္ေရာက္မႈကိုသာ ျဖစ္ေပၚလာ ေစခဲ့သည္။ သို႔ျဖစ္၍ အင္အားႀကီးမားသည့္ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက အဆိုပါအဆိုကို ျငင္းဆန္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ရွမ္း ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း ကိုးကန္႔ေဒသအေျခစိုက္ အပစ္ရပ္အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔ျဖစ္သည့္ ျမန္မာအမ်ိဳးသားဒီမိုကရက္တစ္မဟာမိတ္ တပ္မေတာ္(MNDAA)အား တပ္မေတာ္၏ ထိုးစစ္ဆင္တိုက္ခိုက္မႈအၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းေဒသတစ္လႊား လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡတစ္ေက်ာ့ျပန္ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ေတာ့သည္။

တိုင္းရင္းသားႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုေပၚ၌ ထင္သာျမင္သာရွိသည့္ အခက္အခဲမ်ား၌ ေဖာ္ျပပါကိစၥမ်ားခ်ည္း သက္သက္သာပါ၀င္ သည္ေတာ့မဟုတ္ေပ။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလအတြင္း န၀တ/နအဖအစိုးရႏွင့္ အပစ္အ ခတ္ရပ္စဲခဲ့ျခင္းမရွိသည့္ ခ်င္း၊ ကရင္၊ ကရင္နီ၊ ရခိုင္၊ ရွမ္းႏွင့္ အျခားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား အေျခစိုက္သည့္ နယ္ စပ္ေဒသအမ်ားအျပား၌ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡမ်ား ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနခဲ့သည္။ ထိုကဲ့သို႔ အျငင္းပြားရသည့္ အထူးကိစၥ ရပ္သည္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္အရ တပ္မေတာ္ဟု အမ်ားသိၾကသည့္ အစိုးရစစ္တပ္၏ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံု၌ “ဦးေဆာင္အခန္းက႑”မွ အၿမဲတမ္းပါ၀င္ႏိုင္ေစရန္ ျပင္ဆင္ထားသည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္ေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။      

သို႔ပါေသာေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္းစနစ္အေျပာင္းအလဲအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္သည့္အေနျဖင့္ အပစ္ရပ္သူေရာ အပစ္မရပ္သူ ေရာ ပါ၀င္လ်က္ရွိသည့္ အင္အားစုႏွစ္ဖက္စလံုးမွ မူလတိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔အစည္း ေပါင္း(၁၁) ဖြဲ႔သည္ စည္းလံုးညီညြတ္ေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား ဖက္ဒရယ္ေကာင္စီ(UNFC)ကို ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ရန္အတြက္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ၌ ေတြ႔ဆံုစည္းေ၀းခဲ့ၾကၿပီး အစိုးရသစ္ႏွင့္ ထိေတြ႔ဆက္ဆံမည့္ ဘံုမဟာဗ်ဴဟာတစ္ရပ္ကို ေရး ဆြဲျပင္ဆင္ခဲ့ၾကသည္။ 

ရလဒ္အေနျဖင့္ ဦးသိန္းစိန္ အာဏာရခဲ့သည့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ မတ္လ၌ စစ္ေရးအရေရာ ႏိုင္ငံေရးအသြင္ကူးေျပာင္းမႈအရေရာ စိန္ေခၚမႈေပါင္း ဒုႏွင့္ေဒးရွိေနခဲ့ေၾကာင္း ျမင္သာခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္လိုလားသည့္ ျပည္ေထာင္စုႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပါ တီ(USDP)ႏွင့္ တပ္မေတာ္ေပါင္းစပ္ထားသည့္ ဟိုမေရာက္ဒီမေရာက္အစိုးရတစ္ရပ္ျဖစ္လာသျဖင့္ ၎၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသည္ ယခင္စနစ္၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ားႏွင့္ အေျပာင္းအလဲတစ္ခ်ိဳ႕ေရာေထြးေနခဲ့သည္။ အနာဂတ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ စိုးရိမ္ဖြယ္ ရာအေကာင္းဆံုး ကိစၥရပ္မွာ တပ္မေတာ္၏ BGF အမိန္႔ ဆိုးဆိုးရြားရြား ျငင္းပယ္ခံလိုက္ရသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရွ႕ေျမာက္ ပိုင္းေဒသတစ္လႊား ႏိုင္ငံေရးတင္းမာမႈ ပိုမိုဆိုးရြားလာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဂၽြန္လအေရာက္တြင္ တပ္မေတာ္၏ စစ္ ေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ား တစ္ေက်ာ့ျပန္အသက္၀င္လာၿပီးေနာက္ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔အစည္း(KIO)ႏွင့္ ခ်ဳပ္ဆိုထားသည့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး က်ိဳးေပါက္သြားခဲ့သည္။ တိုက္ပြဲနယ္က်ယ္ျပန္႔လာသည္ႏွင့္အမွ် တအာန္းအမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ ေရးတပ္မေတာ္(TNLA)သည္လည္း လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲ၀င္လာခဲ့ျပန္သျဖင့္ ရွမ္းျပည္တိုးတက္ေရးပါတီ/ရွမ္းျပည္တပ္မ ေတာ္(SSPP/SSA)ႏွင့္ ခ်ဳပ္ဆိုထားခဲ့သည့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးသည္သာ ဆက္လက္တည္တံ့ရံု ရွင္က်န္ရစ္ခဲ့သည္။ ထို႔ အျပင္ တိုင္းျပည္တြင္းရွိ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအတြက္ အဓိပၸာယ္ျပည့္၀သည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ရွာေဖြသည့္အေန ျဖင့္ KIO၊ MNDAA ႏွင့္ TNLA တို႔၏ မဟာမိတ္အျဖစ္ ေျမာက္ပိုင္းနယ္စပ္ေဒသ၌ တပ္ဖြဲ႔သစ္တစ္ခုျဖစ္သည့္ ရကၡိဳင့္အမ်ိဳး သားတပ္မေတာ္(AA) ထြက္ေပၚလာခဲ့သည္။

ဤအေျခအေနမ်ားက ဦးသိန္းစိန္၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေျခလွမ္းသစ္ကို ေနာက္ျပန္ဆြဲ၍ အဆိုးဖက္သို႔ ဦးတည္သြားေစခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံ၏ေျမာက္ပိုင္းေဒသတစ္လႊား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးၿပိဳကြဲမႈႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္အေနျဖင့္ န၀တ/နအဖေခတ္တစ္ေလွ်ာက္ ႀကံ့ႀကံ့ ခံရပ္တည္ခဲ့ၾကသည့္ အစိုးရဆန္႔က်င့္ေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲထားျခင္းမရွိသည့္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္းေပါင္းစံုရွိေနသည့္ ႏိုင္ငံ၏ အေရွ႕ေတာင္ပိုင္းေဒသသည္ ဦးသိန္းစိန္၏ အထူးအေလးထား အာရံုစိုက္သည့္ ေဒသျဖစ္လာခဲ့သည္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ၌ ဦးသိန္းစိန္သည္ BGF အဆိုကို လက္ခံစရာမလိုဘဲ အစိုး ရႏွင့္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအားလံုး ေတြ႔ဆံုစကားေျပာၾကရန္ ကမ္းလွမ္းျခင္းျဖင့္ “တိုင္းရင္းသားပဋိပကၡကို ႏိုင္ငံ၏ ဦးစားေပးလုပ္ငန္းတစ္ရပ္”အျဖစ္ ေၾကညာေမာင္းခတ္၍ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္သစ္ကို စတင္အသက္သြင္းခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းႏွစ္မ်ား၌ ႏိုင္ငံတကာ၏ အားေပးေထာက္ခံမႈႏွင့္အတူ ကရင္အမ်ိဳးသားအစည္း အရံုး(KNU)၊ ကရင္နီအမ်ိဳးသား တိုးတက္ေရးပါတီ(KNPP)ႏွင့္ ရွမ္းျပည္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးေကာင္စီ/ရွမ္းျပည္တပ္မ ေတာ္(RCSS/SSA)တို႔၏ အပစ္အခတ္ရပ္စဲမႈအပါအ၀င္ နယ္စပ္ေဒသအမ်ားအျပားမွ ဤကမ္းလွမ္းခ်က္ကို အျပဳသေဘာ ဆန္ဆန္ တုန္႔ျပန္ခဲ့ၾကသည္။ 

သံုးႏွစ္အၾကာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၁၅ ရက္၌ တစ္ႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူ စာခ်ဳပ္(NCA)၌ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္းေပါင္း(၈)ဖြဲ႔၏ သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးမႈႏွင့္ အတူ ဦးသိန္းစိန္၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေျခလွမ္းသစ္သည္ အျမင့္ဆံုးေရခ်ိန္သို႔ေရာက္ရွိလာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ျပည္နယ္အ ဆင့္အပစ္အခတ္ရပ္စဲထားသည့္ KNPP၊ SSPP/SSA ႏွင့္ ၀ျပည္ေသြးစည္းညီညြတ္ေရးတပ္မေတာ္(UWSA)ကဲ့သို႔ေသာ အ ဖြဲ႔အစည္းမ်ားအပါအ၀င္ အေရးပါသည့္တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔အစည္းအမ်ားစု သေဘာတူလက္ မွတ္ေရးထိုးခဲ့ျခင္းမရွိသျဖင့္ နယ္စပ္ေဒသအမ်ားအျပား၌ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡမ်ား ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနခဲ့သည္။ ဤအ ခ်က္သည္ NCA ၏ အမ်ားယံုၾကည္လက္ခံမႈကို အရိႈက္ထိုးခံလိုက္ရျခင္းျဖစ္သည္။ အလားတူအေရးပါသည့္ ကိစၥရပ္အေန ျဖင့္ သမၼတဦးသိန္းစိန္ႏွင့္ ၎၏ ႀကံ့ခိုင္ေရးပါတီသည္ ေနာက္တစ္လအၾကာ၌ က်င္းပခဲ့သည့္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ၌ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္(NLD)၏ အလဲထိုးခံလိုက္ရျခင္းျဖစ္သည္။ ရလဒ္အေနျဖင့္ ဦးသိန္းစိန္၏ ႏႈတ္ဆက္ထြက္ခြာ မႈအတြက္ သံေခ်ာင္းေခါက္သံႏွင့္အတူ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္သည္လည္း ေျပလည္မႈမရွိဘဲ တစ္ခန္းရပ္သြားခဲ့သည္။  

 

NCA ႏွင့္ UPC-21CP ပေဟဠိ

 

ဤကဲ့သို႔ေသာ ေရွ႕မတိုးသာေနာက္မဆုတ္သာ အေျခအေနမ်ိဳးေၾကာင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အေပၚ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း နားလည္သေဘာေပါက္ႏိုင္ရန္ အလြန္ခက္ခဲလာသည္။ အမွန္တကယ္လည္း ႏိုင္ငံအတြင္းရွိ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ နယ္ျခားေစာင့္တပ္ဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ အေရာင္စံုျပည္သူ႔စစ္တပ္ဖြဲ႔မ်ားျဖင့္ သပြတ္အူကဲ့သို႔ ရႈပ္ေထြး လ်က္ရွိသျဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစကား၀ိုင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈအတြင္း ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သည့္ “EAOs”မ်ားအျဖစ္ စာရင္း၀င္ရန္ မည္သည့္အဖြဲ႔၌ မည္မွ်အင္အားရွိရမည္/ရွိသင့္သည္ဟု သတ္မွတ္ဆံုးျဖတ္ရန္ အလြန္ခက္ခဲသည္။  ဥပမာ အားျဖင့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွစတင္ခဲ့သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား၌ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သည့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအ ျဖစ္ အဓိကဇာတ္ေကာင္မ်ားက ေယဘုယ်အားျဖင့္ သေဘာတူလက္ခံခဲ့သည့္ သို႔မဟုတ္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းေပါင္း(၂၁)ဖြဲ႔ရွိခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးကိစၥရပ္မ်ား၌ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္လိုၾကသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ တိုင္းရင္းသားႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား(EPPs)အေနျဖင့္ မည္သည့္အခန္းက႑မွ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ရမည္နည္း ဟူသည့္ေမးခြန္းကို ေမးစရာရွိလာျပန္သည္။ မည္သို႔ဆိုေစ ယေန႔အခ်ိန္ထိ အားလံုးပါ၀င္မႈရွိသည့္ သို႔မဟုတ္ စုေပါင္းလုပ္ ေဆာင္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ိဳးမရွိခဲ့ဖူးေခ်။

NLD ႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔သည္ ေရြးေကာက္ပြဲမဲဆြယ္ကာလတြင္း ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေစျခင္းႏွင့္ ကိုယ္စားျပဳပါ၀င္ မႈဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းသြားမည္ဟု ၎တို႔ဖက္မွ ေၾကညာေမာင္းခတ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ပါတီမွ အာဏာလႊဲေျပာင္းရယူခဲ့သည့္ ၂၀၁၆ မတ္လေနာက္ပိုင္း၌ အေျခအေနအရပ္ရပ္သည္ ယခင္အတိုင္း အျငင္းပြားဖြယ္ရာျဖစ္ ေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆက္တြဲသက္ေရာက္မႈအေနျဖင့္ အစဥ္အဆက္အာဏာဆက္ခံခဲ့ၾကသည့္ အစိုးရမ်ား၏ အက်ိဳး သက္ဆိုင္ပါ၀င္သူအားလံုး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္၌ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္လာေအာင္ မစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းက အႀကီးမားဆံုး ေသာ အဟန္႔အတားတစ္ခုျဖစ္လာခဲ့သည္။ MNDAA ႏွင့္ UWSA တို႔ ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲခဲ့သည့္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္မွစ၍ အာဏာဆက္ခံခဲ့ၾကသည့္ ေနာက္ပိုင္းအစိုးရအဆက္ဆက္၏ ပ်က္ကြက္မႈေၾကာင့္ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ပဋိပကၡအခင္းအက်င္းသည္ မတူကြဲျပားသည့္ တည္ေနရာအေနအထားအလိုက္ အစိတ္စိတ္အမႊာမႊာ ဆက္လက္ျပန္႔က်ဲ ေနဆဲျဖစ္သည္။

ေရွာင္လႊဲမရသည့္ ဤ၀ိေရာဓိသည္ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို အားေပးျမွင့္တင္သည့္ ေျခလွမ္းမ်ားကို ယိုင္ႏွဲ႔သြားေစလ်က္ ရွိသည္။ လတ္တေလာအျဖစ္ဆံုးဥပမာမွာ ဦးသိန္းစိန္၏ NCA ႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ “၂၁ရာစု ပင္လံုညီလာခံ”တို႔ အေမဘုတ္ခ်ည္ငင္သကဲ့သို႔ လံုးေထြးခ်ိတ္ဆက္ေနသည့္ ကိစၥရပ္ျဖစ္သည္။ ပင္လံုေနာက္ဆက္“21CP” ပါ၀င္ျခင္းမရွိ သည့္ ပထမဦးဆံုးေသာ တကယ့္“ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရး ညီလာခံ”ကို အာဏာလႊဲေျပာင္းေပးအပ္မႈမျပဳမီ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလအတြင္း ဦးသိန္းစိန္အစိုးရက ႀကီးမွဴးက်င္းပခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲအတြက္ ကတိျပဳ ထားသည့္အတိုင္း သစ္လြင္သည့္တာထြက္စမွတ္တစ္ရပ္အေနျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ NLD ပါတီသည္ တစ္ဆစ္ ခ်ိဳးအလွည့္အေျပာင္းတစ္ခုကို ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး NCA လမ္းေၾကာင္းအတိုင္း “UPC-21CP”အစည္းအေ၀းမ်ားကို ၂၀၁၆ ၾသဂုတ္ လတြင္တစ္ႀကိမ္၊ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ေမလတြင္ တစ္ႀကိမ္ႏွင့္ ၂၀၁၈ ဇူလိုင္လအတြင္းတစ္ႀကိမ္ျဖင့္ စုစုေပါင္းသံုးႀကိမ္တိတိ စီစဥ္ က်င္းပခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ NLD သည္ မိမိတို႔၏ မူ၀ါဒအေျပာင္းအလဲအတြက္ ေရေရရာရာရွင္းလင္းေျပာဆိုခဲ့ျခင္းမရွိေသာ္ လည္း ဤဆံုးျဖတ္ခ်က္သည္ အစိုးရအသြင္ကူးေျပာင္းရာ၌ တပ္မေတာ္ႏွင့္ အလုပ္သေဘာဆက္ဆံေရး ဆက္လက္ထိန္း သိမ္းထားရွိႏိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းသည့္အေနျဖင့္ ခ်မွတ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု သံုးသပ္ရသည္။

အေစာပိုင္း NCA ကို အရွိန္တင္တြန္းအားေပးသည့္အေနျဖင့္ ၂၀၁၈ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလအတြင္း မြန္ျပည္သစ္ပါတီ (NMSP) အပါအ၀င္ အျခား EAOs ႏွစ္ဖြဲ႔ NCA ကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ျပန္သျဖင့္ သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့သည့္ အဖြဲ႔အစည္း ေပါင္း(၁၀)ဖြဲ႔ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ သို႔ရာတြင္ နာမည္ႏွစ္ခုတိုးလာရံုမွ်ျဖင့္ အားလံုးပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မႈရွိေရး ကိစၥရပ္အျပင္ ၿငိမ္း ခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အတြင္းရွိ အဓိကအခက္အခဲတစ္ခုျဖစ္သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ေမာင္းႏွင္သည့္ ယႏၱရားတစ္ခုအေနျဖင့္ NCA ကို သေဘာထားသည့္ အားနည္းခ်က္တို႔ကို ေျပလည္သြားေစျခင္းမရွိခဲ့ေပ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေရွ႕အနာဂတ္အတြက္ အလြန္အေရးႀကီးသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္ျဖစ္သည့္ NCA ေပၚေပါက္လာခဲ့ေသာ သံုးႏွစ္တာကာ လအတြင္း နယ္စပ္ေဒသအမ်ားအျပား၌ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡ၊ ေနရပ္စြန္႔ခြာစစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္မႈႏွင့္ အသက္အိုးအိမ္ စည္းစိမ္ ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈမ်ား ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနသည့္ ကိစၥရပ္ကို မ်က္ကြယ္ျပဳထား၍ မရစေကာင္းေပ။ ေနာက္ဆက္ တြဲရိုက္ခတ္မႈအေနျဖင့္ လူထုလူတန္းစားႏွင့္ အဖြဲ႔အစည္းအမ်ားအျပားသည္ မိမိတို႔အား အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုမွ ခြဲျခား ဖယ္ထုတ္ထားၾကသည္ဟု ခံစားေနရသည့္အျပင္ လက္ေတြ႔တြင္လည္း ေဘးထြက္ထိုင္ေနရဆဲျဖစ္သည္။ ကခ်င္ႏွင့္ ရွမ္း ျပည္နယ္အတြင္း စစ္ေဘးဒုကၡသည္မ်ားႏွင့္ ျပည္တြင္းေနရပ္စြန္႔ခြာစစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္သူဦးေရ တိုးပြားလာရသည့္အထဲ ၂၀၁၇ ႏွစ္ကုန္ပိုင္း၌ ေခတ္သစ္ကမာၻ႔စာမ်က္ႏွာထက္ အႀကီးမားဆံုးေသာ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားေရးဆိုင္ရာ အ ေရးေပၚအေျခအေနတစ္ရပ္ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ နယ္စပ္တစ္ေလွ်ာက္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္လူဦးေရ ၇၀၀,၀၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံသို႔ ထြက္ေျပးခိုလႈံသြားခဲ့သည္။ နယ္ခံမ်ားအၾကား ေထာက္ခံမႈရရွိထားသည္ဟုဆို သည့္ ရခိုင္ရိုဟင္ဂ်ာကယ္တင္ျခင္းတပ္ဟုေခၚသည့္ စစ္ေသြးၾကြတပ္ဖြဲ႔သစ္၏ တိုက္ခိုက္မႈအေပၚ တပ္မေတာ္၏ နယ္ေျမ ရွင္းလင္းေရး ေဆာင္ရြက္ရာမွ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အက်ိဳးဆက္ျဖစ္သည္။

ဤကဲ့သို႔ေသာ ေနာက္ျပန္ဆြဲသည့္ အခင္းအက်င္းမ်ိဳးေၾကာင့္ NCA ႏွင့္ UPC-21CP လုပ္ငန္းစဥ္ႏွစ္ခုစလံုးရွိ ပ်က္ကြက္မႈ မ်ားကို သာဓကအျဖစ္ အျမာက္အမ်ားေထာက္ျပစရာရွိလာသည္။ ထင္သာျမင္သာအရွိဆံုးေသာ အားနည္းခ်က္တစ္ရပ္အ ေနျဖင့္ လတ္တေလာ၌ပင္ NCA ေနာက္တိုးလက္မွတ္ေရးထိုးမႈရွိခဲ့လင့္ကစား ႏိုင္ငံအတြင္းရွိ အင္အားအႀကီးဆံုးႏွင့္ အေရ အတြက္အမ်ားဆံုး တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ား NCA ကို သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ ျခင္းမရွိသည့္ ကိစၥရပ္ကို သာဓကအျဖစ္ၾကည့္ရႈႏိုင္ပါသည္။ စိတ္ပ်က္စရာအတိၿပီးသည့္ အတိတ္ကာလ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအ က်င္းအလြန္ KIO၊ KNPP၊ SSPP/SSA ႏွင့္ UWSA ကဲ့သို႔ေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားသည္ အဓိပၸာယ္ျပည့္၀သည့္ ေတြ႔ဆံုေဆြး ေႏြးမႈအတြက္ ျပတ္ျပတ္သားသားအာမခံခ်က္ေပးရန္ ဆက္လက္ေတာင္းဆိုေနဆဲျဖစ္သည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးပဋိဉာဥ္မူသည္ ခ်ည္ၿပီးတုပ္ၿပီးေခ်ာင္ပိတ္ရိုက္ျခင္းမ်ိဳးထက္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ တံခါးဖြင့္ျခင္းမ်ိဳးသာျဖစ္သင့္ပါသည္။

စစ္ေရးအရၾကည့္မည္ဆိုပါကလည္း ႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ခန္႔မွန္းတိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ဦးေရ ၁၀၀,၀၀၀ ရွိခဲ့လွ်င္ လက္ မွတ္ေရးထိုးထားသည့္ EAOs ဆယ္ဖြဲ႔၏   စစ္ေျမျပင္သို႔ ေစလႊတ္ႏိုင္သည့္ တပ္သားရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ယင္း၏ ၂၀% ခန္႔သာ ရွိသည္ဟုဆိုႏိုင္ပါသည္။ ဆန္႔က်င္ဘက္အေနျဖင့္ NCA သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးထားျခင္းမရွိသည့္ UWSA၊ SSPP/ SSA ႏွင့္ KIO တို႔ဦးေဆာင္သည့္ဖက္၌ အပစ္ရပ္ႏွင့္ အပစ္မရပ္ထားသည့္ အုပ္စုအားလံုးေပါင္း တပ္သားအင္အား၏ ၈၀% ခန္႔ကို ကိုယ္စားျပဳလ်က္ရွိသည္။ ၎တို႔အမ်ားစုသည္ ယမန္ႏွစ္က ႏိုင္ငံ၏ အေရွ႕ေျမာက္ေဒသ၌ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ခဲ့ သည့္ ဖက္ဒရယ္ႏိုင္ငံေရးညွိႏိႈင္းေဆြးေႏြးမႈ အတိုင္ပင္ခံေကာ္မတီ(FPNCC)ပါ မဟာမိတ္အဖြဲ႔မ်ားျဖစ္ေနသည္။ အလားတူ ထူးဆန္းသည့္ ကိစၥရပ္တစ္ခုအေနျဖင့္ NCA သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးထားသူမ်ားအၾကား KNU ႏွင့္ RCSS/SSA တို႔ သည္သာ ေလာက္ေလာက္လားလားအင္အားရွိသည့္ တပ္ဖြဲ႔မ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ထားၾကျခင္းျဖစ္သည္။ မြန္ျပည္သစ္ပါတီမွလြဲ ၍ က်န္အဖြဲ႔မ်ားသည္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အဖြဲ႔ငယ္ေလးမ်ားသာျဖစ္ၿပီး အခ်ိဳ႕သည္ ခြဲထြက္လာသည့္ တပ္ဖြဲ႕ေလးမွ်သာျဖစ္ ၿပီး လက္ခ်ိဳးေရႏိုင္သည့္ စစ္သည္အင္အားမ်ိဳးကိုသာ ပိုင္ဆိုုင္ထားၾကသျဖင့္ အစိုးရမဟုတ္သည့္အရပ္ဖက္အဖြဲ႔အစည္းကဲ့ သို႔သာ လည္ပတ္လ်က္ရွိရာမွ NCA ၌ ပါ၀င္လက္မွတ္ေရးထိုးျခင္းျဖင့္ တူတူတန္တန္အသိအမွတ္ျပဳခံရသည့္ အဆင့္သို႔ ေရာက္ရွိလာၾကျခင္းျဖစ္သည္။

ႏိုင္ငံေရးအရ ကိုယ္စားျပဳႏွင့္ပတ္သက္၍ အခက္အခဲရွိသည့္အထဲ ပအိုး၀္အမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ ခ်င္း အမ်ိဳးသားတပ္ဦးေနရာမွ လက္မွတ္ေရးထိုးထားသည့္ EAOs အားလံုးကိုယ္စား ေျပာေရးဆိုခြင့္ရေနရာမွ ကိုယ္စားေျပာဆို သည့္အခါ ေယဘုယ်အားျဖင့္ က်ယ္ျပန္႔သည့္တစ္ႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာ အခင္းအက်င္း၌ အံ၀င္ခြင္က်မျဖစ္ေတာ့ေပ။ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ျမန္မာ့သမိုင္းစာမ်က္ႏွာ၌ အင္အားစုမ်ားအားလံုး၏ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မႈႏွင့္ သေဘာတူခြင့္ျပဳခ်က္အရ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ရန္အတြက္ ျပင္းျပသည့္လံု႔လစိုက္ထုတ္ရန္ လိုအပ္ပါလိမ့္မည္။ NCA လက္မွတ္ေရးထိုးထားသည္ျဖစ္ေစ မေရးထိုးထားသည္ျဖစ္ေစ တစ္ဖက္ဖက္က EAOs အေနျဖင့္ တိုင္းရင္းသားေရးရာႏွင့္ပတ္သက္၍ ရွင္းလင္းတင္ဆက္ရာ၌ မိမိတို႔ကိုယ္ကို ေရြးခ်ယ္ထားသည့္ တစ္သီးပုဂၢလမ်ားျဖင့္စုဖြဲ႔ထားသည့္ အစုအဖြဲ႔တစ္ရပ္အေနျဖင့္ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုရ သည္မွာ အေတာ္လည္းဂြတီးဂြက်ႏိုင္သည့္ ကိစၥရပ္တစ္ခုျဖစ္ေနသလို ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္း (CSOs)အမ်ားအျပားသည္လည္း အားလံုး၏ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ အလားတူပင္ စိုးရိမ္ပူပန္ေနရဆဲျဖစ္သည္။

ဤအေၾကာင္းရင္းေၾကာင့္ ျပည္တြင္းအဖြဲ႔အစည္းအမ်ားအျပားက တပ္မေတာ္အေနျဖင့္ မိမိတို႔၏ အက်ိဳးစီးပြားႏွင့္ ကိုက္ညီ မႈရွိသည့္ “ေဆြးေႏြးဖက္မ်ား”ကို ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ရင္း အျခား EAOs မ်ားအား တိုက္ခိုက္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ခြဲျခားခ်န္လွပ္ ထားျခင္းအားျဖင့္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္က ပံုစံအတိုင္း ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အတြင္း “ေသြးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ေရး” ကစား ကြက္ကို ဆက္ကစားလ်က္ရွိသည္ဟု သံသယရွိေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အေပၚ ဆိုးက်ိဳးသက္ ေရာက္မႈမ်ား ပိုမိုျပင္းထန္လာခဲ့သည္။ လက္ရွိအခ်ိန္၌ ဥပမာအားျဖင့္ တပ္မေတာ္သည္ KIO ႏွင့္ လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲ၀င္ လ်က္ရွိၿပီး KIO ၏ မဟာမိတ္မ်ားျဖစ္သည့္ MNDAA၊ TNLA ႏွင့္ AA တို႔အား NCA ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား၌ အျပည့္အ၀ပူးေပါင္းပါ၀င္ႏိုင္ျခင္းမရွိေစရန္ ခ်န္လွပ္ထားခဲ့သည္။ ဤကဲ့သို႔ေသာ ခြဲျခားခ်န္လွပ္ထားမႈသည္ NCA ကိုခ်ိႏွဲ႔ သြားေစခဲ့ၿပီး လူထုလူတန္းစားအမ်ားအျပား၏ ယံုၾကည္စိတ္ခ်မႈအစား မေသခ်ာမေရရာျဖစ္ေစသည့္ ခံစားခ်က္ကိုသာရရွိ ေစခဲ့သည္။ အလားတူစိုးရိမ္ဖြယ္ရာေကာင္းသည့္ ကိစၥရပ္မွာ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္အတြင္း တပ္မေတာ္ႏွင့္ NCA လက္မွတ္ေရးထိုး ထားသည့္ အဖြဲ႔အစည္းအခ်ိဳ႕အၾကား ထိေတြ႔တိုက္ခိုက္မႈမ်ားရွိခဲ့ၿပီး လတ္တေလာ၌ပင္ KNUႏွင့္ RCSS/SSA တို႔ႏွင့္ ထိ ေတြ႔တိုက္ခိုက္မႈအခ်ိဳ႕ရွိခဲ့သည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကတိက၀တ္ျပဳေနစဥ္မွာပင္ တပ္မေတာ္သည္ နယ္စပ္တိုင္းရင္းသားေဒသအ မ်ားအျပားရွိ စစ္ဆင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို “လံုျခံဳေရးသည္ပထမ”ဟူသည့္ နည္းဗ်ဴဟာျဖင့္ ဆက္တိုက္အင္အားျဖည့္တင္း ေနခဲ့သည္။    

ရလဒ္တစ္ခုအေနျဖင့္ NCA ႏွင့္ UPC-21CP လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားရွိ EAOs မ်ား၏ အဆင့္အတန္းႏွင့္ ပါ၀င္ကိုယ္စားျပဳမႈသည္ တစ္ဖက္ေစာင္းနင္းျဖင့္ ခ်ိႏွဲ႔အားနည္းလာခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္၏ “ေဆြးေႏြးဖက္မ်ား”ကို ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ျခင္းႏွင့္ ခြဲျခား ခ်န္လွပ္ထားျခင္းသည္ အားလံုးပါ၀င္ေရးအတြက္ အတားအဆီးတစ္ခုျဖစ္ေနၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္လံုးအ တြက္လည္း အေထာက္အကူမျဖစ္ေပ။ ညီလာခံသို႔ တက္ေရာက္လာၾကသည့္ လူမ်ားႏွင့္ အဖြဲ႔အစည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးကလည္း ကိုယ္စားျပဳမႈပံုစံမ်ိဳးစံုျဖင့္ တက္ေရာက္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ လက္ရွိအခ်ိန္၌ EAOs မ်ားအၾကား အဓိကအက်ဆံုး ႏိုင္ငံေရး စၾကၤန္တစ္ခုအျဖစ္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ဖြဲ႔စည္းထူေထာင္ခဲ့သည့္ UNFC သည္လည္း အဖြဲ႔၀င္ေပါင္း(၁၄)ဖြဲ႔မွသည္ ေရေရရာ ရာမရွိသည့္ လက္တစ္ဆုပ္စာအင္အားစုအျဖစ္ ယုတ္ေလ်ာ့က်ဆင္းသြားခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ဤကဲ့သို႔ေသာ အကြဲအၿပဲသည္ EAOsမ်ား၏ ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈႏွင့္သာ သက္ဆိုင္ေနျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္၏ ေသာ့ခ်က္အခရာ အစုအ ဖြဲ႔မ်ား သို႔မဟုတ္ အင္အားစုႏွစ္ခုျဖစ္သည့္ “အစိုးရ-တပ္မေတာ္-လႊတ္ေတာ္”ႏွင့္ “ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား”၏ ကိုယ္စားျပဳမႈအေပၚ၌လည္း ပဲ့တင္ထပ္ရိုက္ခတ္လ်က္ရွိသည္။

လက္သင့္ရာစားေတာ္ေခၚထားသည့္ အက်ိဳးပတ္သက္ပါ၀င္သူမ်ားအၾကား ေရွ႕ေနာက္ညီညြတ္မႈမရွိသည့္ သံုးပြင့္ဆိုင္ေန ရာခ်ထားမႈပံုစံသည္ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈမ်ား ေရွ႕ဆက္ေရြ႕ႏိုင္ေစရန္ တြန္းအားေပးရာ၌ ေနာက္ထပ္အခက္အခဲတစ္ ခုျဖစ္လာျပန္သည္။ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးမႈပူးတြဲေကာ္မတီ(UPDJC) အတြင္းေရးမွဴးႏွင့္ သွ်မ္းတိုင္းရင္းသား မ်ားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ ဦးစိုင္းေက်ာ္ညႊန္႔က ေနာက္ဆံုးက်င္းပခဲ့သည့္ UPC-21CP ညီလာခံ၌ အခ်က္ေပါင္း(၁၄)ခ်က္ကို သာ ေဆြးေႏြးႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း မၾကာေသးမီက ရွင္းလင္းေျပာဆိုသြားခဲ့သည္။ မည္သို႔ဆိုေစ အဆိုပါေခါင္းစဥ္မ်ား၌ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲရန္ မျဖစ္မေနလိုအပ္လ်က္ရွိၿပီး အေျခခံက်သည့္ ႏိုင္ငံေရးကိစၥရပ္မ်ားကို ခ်န္လွပ္ထားခဲ့ၾကသည္။ ေစ့စပ္ေဆြး ေႏြးၾကမည့္ အင္အားစုသံုးခု၌ ေဆြးေႏြးမည့္ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ အဆံုးအျဖတ္ေပးႏိုင္သည့္ ယာယီဗီတိုအာဏာ အသီးသီးပိုင္ဆိုင္ထားၾကသျဖင့္ ေဆြးေႏြးရမည့္ေခါင္းစဥ္မ်ား က်ဥ္းေျမာင္းသြားခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္။ တစ္နည္းဆိုရေသာ္ အင္ အားစုတစ္ဖက္ဖက္မွ အဆိုျပဳေခါင္းစဥ္အေပၚ ေက်နပ္သေဘာက်ျခင္းမရွိပါက အဆိုပါကိစၥရပ္သည္ UPC-21CP ၌ ေဆြး ေႏြးညွိႏိႈင္းရမည့္ ေခါင္းစဥ္မ်ား၌ေသာ္လည္းေကာင္း ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူညီခ်က္၌ အတည္ျပဳရမည့္ ကိစၥရပ္မ်ား၌ ေသာ္လည္းေကာင္း ပါ၀င္လာေတာ့မည္မဟုတ္ေပ။ လက္ရွိအခ်ိန္၌ လူထုလူတန္းစားမ်ားႏွင့္ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္း ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအား UPC-21CP ညီလာခံသို႔ တက္ေရာက္ပါ၀င္ရန္ ဖိတ္ၾကားမႈရွိေသာ္လည္း တရား၀င္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား၌ ပါ၀င္ေဆြးေႏြးခြင့္ျပဳထားျခင္းမရွိေပ။ သို႔ျဖစ္၍ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ႀကီး လိပ္ခဲတည္းလည္းျဖင့္ ေရွ႕တိုးရခက္ေနာက္ ဆုတ္ရခက္ ျဖစ္ေနသည့္အေပၚ ထူးၿပီးအံ့ၾသစရာမရွိေတာ့ေပ။       

 

တစ္ႏိုင္ငံလံုးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္

 

ဤကဲ့သို႔ေသာ ရႈပ္ေထြးလြန္းလွသည့္ သမိုင္းေၾကာင္းေနာက္ခံကို ဂရုျပဳ၍ NCA ကို အေသးစိတ္ ၾကည့္ရႈသံုးသပ္ရမည့္ အ ခ်ိန္ေကာင္းေရာက္ရွိလာၿပီျဖစ္သည္။ အဓြန္႔ရွည္တည္တံ့ခိုင္ၿမဲသည့္ ႏိုင္ငံေရးအေျဖဆီသို႔ လမ္းေၾကာင္းေပးႏိုင္သည့္ အ ေခ်ာသတ္စာတမ္းတစ္ေစာင္ႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ အေျခခံေက်ာရိုးျဖစ္လာမည့္ ျပည္ ေထာင္စုသေဘာတူညီခ်က္အားျဖင့္ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔ျပည့္စံုသည့္ သေဘာတူညီခ်က္တစ္ရပ္ ထြက္ေပၚလာေစရန္ လမ္းခင္း ေပးႏိုင္သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္အျဖစ္ လိုလားေထာက္ခံသူမ်ားအၾကား လက္ခံယံုၾကည္ထားသည့္ စာတမ္း တစ္ခုျဖစ္သည္။ လက္ရွိအခ်ိန္၌ လြယ္ကူသည့္လုပ္ငန္းတစ္ရပ္ မဟုတ္ေၾကာင္း ယူဆထားၾကပါလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဤေျခလွမ္းမ်ားသည္သာလွ်င္ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိေစႏိုင္သည့္ လမ္းေၾကာင္းျဖစ္သည္ဟု ပဋိပကၡအေရး ကၽြမ္းက်င္သူ အမ်ားအျပားက ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကဆဲျဖစ္သည္။

ၾသဂုတ္လ ၆ ရက္ေန႔တြင္ သေဘာတူအတည္ျပဳခဲ့ၾကၿပီး ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၁၃ ရက္ေန႔တြင္ လက္မွတ္ေရး ထိုးခဲ့သည့္ NCA စာသားသည္ က်ယ္ျပန္႔လြန္းသည့္ စိတ္ကူးရည္မွန္းခ်က္တစ္ရပ္ျဖစ္ေနသည္။ ရာစုႏွစ္ထက္၀က္မက ဗ ဟိုဦးစီးစစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ေအာက္ ေနခဲ့ရၿပီးေနာက္ “ဖက္ဒရယ္ဒီမိုကေရစီ အေျခခံမူမ်ားအေပၚ အေျခတည္ထားသည့္” ျပည္ေထာင္စုတစ္ရပ္ ထူေထာင္ျခင္းအားျဖင့္ အဓြန္႔ရွည္တည္တံ့သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေဖာ္ေဆာင္သြားရန္ ကတိက၀တ္ျပဳ ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ NCA ၏ လက္ရွိပံုစံအတြင္း စကားခ်ီးႏွင့္ အခန္းေပါင္း(၇)ခန္း ပါ၀င္လ်က္ရွိရာ၀ယ္ အဓိကစာပိုဒ္ေပါင္း ၃၃ ခုႏွင့္ အပိုဒ္ခြဲေပါင္း ၈၆ ပိုဒ္ရွိၿပီး စုစုေပါင္းျပ႒ာန္းခ်က္ ၁၀၄ ခ်က္ျဖင့္ အဂၤလိပ္မူ၌ စုစုေပါင္းစာမ်က္ႏွာ ၁၂ မ်က္ႏွာရွိ သည္။ အဓိကက်သည့္ အဂၤါရပ္မ်ား၌ စကားခ်ီး၊ အေျခခံမူမ်ား၊ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား၊ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္ မ်ား၊ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို ထိန္းသိမ္းျခင္းႏွင့္ ခိုင္မာအားေကာင္းလာေစျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈကို အာမခံေပး ျခင္း၊ အနာဂတ္လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားႏွင့္ အေထြေထြတို႔ ပါ၀င္လ်က္ရွိသည္။

သေဘာတူစာခ်ဳပ္မူၾကမ္း ျပဳစုခဲ့ၾကသူမ်ားသည္ ထံုထိုင္းႏံုအသူမ်ားမဟုတ္ၾကသျဖင့္ NCA ၏ အေစာပိုင္းကတည္းက ဤ စာတမ္းသည္ တာထြက္စမွတ္တစ္ခုသာျဖစ္ေၾကာင္း အသိအမွတ္ျပဳထားၿပီးျဖစ္သည္။ NCA တစ္၀က္တစ္ပ်က္ လက္မွတ္ ေရးထိုးပြဲမတိုင္မီ တစ္လအလို ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလထုတ္ International Crisis Group ၏ အစီရင္ခံစာ၌ ေစ့စပ္ ညွိႏိႈင္းသူမ်ား ေတြ႔ႀကံဳလာရမည့္ စိန္ေခၚမႈမ်ားကို တိတိပပရွင္းလင္းေဖာ္ျပထားခဲ့သည္။ 

“NCA စာသားမူၾကမ္းကို အေခ်ာသတ္အတည္ျပဳျခင္းသည္ ႀကီးက်ယ္သည့္ေျခလွမ္းတစ္ရပ္ျဖစ္ေသာ္လည္း က်ယ္ျပန္႔ ျပည့္စံုသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္တစ္ခု ‘ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူစာခ်ဳပ္’ကို မရရွိမီစပ္ၾကား ခက္ခက္ခဲခဲ ျဖတ္သန္းရမည့္ ရွည္လ်ားသည့္ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈအတြက္ ပထမဦးဆံုးေလွ်ာက္လွမ္းရသည့္ တာထြက္လုပ္ ငန္းစဥ္မွ်သာျဖစ္သည္။ မည္ကဲ့သို႔ေသာ ဖက္ဒရယ္၀ါဒမ်ိဳးကို စိတ္ကူးပံုေဖာ္မည္နည္း၊ အခြန္ဘ႑ာမ်ားကို မည္ကဲ့သို႔ ခြဲေ၀သံုးစြဲမည္နည္း၊ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ အနာဂတ္အဆင့္အတန္း မည္သို႔ရွိမည္နည္း၊ အစိုးရစစ္တပ္အ တြင္းသို႔ ေပါင္းစည္းႏိုင္မည့္ အလားအလာမည္သို႔ရွိသနည္းဟူသည့္ စိန္ေခၚမႈအရွိဆံုးကိစၥရပ္မ်ားကို ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံု ေဆြးေႏြးမႈအတြက္ ေရႊ႕ဆိုင္းထားခဲ့ၾကသည္။ အလားတူပင္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာျခင္းႏွင့္ က်င့္၀တ္စည္းကမ္းပိုင္းဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားကိုလည္း စစ္ေရးအရ နည္းပညာဆန္သည့္ ကိစၥရပ္မ်ားအျဖစ္ ေန႔ေရႊ႕ည ေရႊ႕လုပ္ေနခဲ့ၾကသည္။”    

အစီရင္ခံစာအတြင္း ဤသို႔သံုးသပ္ နိဂံုးခ်ဳပ္ထားသည္။ 

“…စာသားမ်ားကို ၾကည့္ရႈသုံးသပ္ရပါက တပ္ဖြဲ႔ျဖန္႔က်က္ထားရွိမႈ၊ နယ္နိမိတ္သတ္မွတ္မႈႏွင့္ စိစစ္အတည္ျပဳမႈကဲ့သို႔ ေသာ စစ္ေရးဆိုင္ရာကိစၥရပ္အမ်ားအျပား ရွင္းလင္းသဲကြဲမႈမရွိ သို႔မဟုတ္ ထည့္သြင္းထားရွိမႈမရွိ၊ သို႔မဟုတ္ လက္ ေတြ႔အသက္၀င္ရန္ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးသေဘာတူရန္ လိုအပ္ေနဆဲျဖစ္သျဖင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာ ခ်ဳပ္စစ္စစ္ဟုမဆိုႏိုင္သလို ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္အမ်ားအျပားကို ရည္ညႊန္းကိုးကားထားေသာ္လည္း အေသးစိတ္ ေဆြးေႏြးညွိႏိႈင္းရန္ ေရႊ႕ဆိုင္းထားသျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ဟုဆိုရလည္း ခက္ေနျပန္သည္။ ဤကဲ့သို႔ေသာ ဟိုမေရာက္ဒီမေရာက္ အေနအထားက စာတမ္း၏ မူလဇစ္ျမစ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးထိန္းခ်ဳပ္ကန္႔သတ္မႈမ်ားအပါအ၀င္ ၿငိမ္း ခ်မ္းေရးစားပြဲေပၚရွိ မတူကြဲျပားသည့္ ဇာတ္ေကာင္မ်ားႏွင့္ ၎တို႔အသီးသီး၏ ဦးစားေပးနယ္ပယ္မ်ားကို ထင္ဟပ္ လ်က္ရွိသည္။”

ဤသတိေပးသံေခ်ာင္းေခါက္သံမ်ားသည္ ယေန႔အခ်ိန္ထိ အက်ံဳး၀င္ေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ NCA သည္ ဘုရားစူး အပစ္အ ခတ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ဟုဆိုရေလာက္ေအာင္ အလြန္အားနည္းလ်က္ရွိၿပီး ကိစၥရပ္ေပါင္းမ်ားစြာကို မတန္တဆလႊမ္းျခံဳႏိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းထားသည္။ ပဋိဉာဥ္မူ၌ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ကိစၥရပ္သက္သက္ကိုသာ ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးထားျခင္းမ်ိဳး မဟုတ္ ဘဲ အနာဂတ္ႏိုင္ငံေရးစနစ္တစ္ရပ္ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္မႈႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ေမးခြန္းမ်ားကိုပါ လႊမ္းျခံဳထင္ဟပ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ မည္သို႔ဆိုေစ စာသားမ်ား၌ က်ယ္ျပန္႔လြန္းသည့္ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္မ်ားကို မည္ကဲ့သို႔ျဖည့္ဆည္းေဆာင္ ရြက္သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း တိတိပပေျဖဆိုထားျခင္းမရွိေပ။ ယင္းအစား ႏိုင္ငံေရးအေျဖမ်ားကို ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး လုပ္ငန္း စဥ္တစ္ေလွ်ာက္ ေတြ႔ရွိလာမည္ဟူသည့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ျဖင့္ တစ္ဆင့္ၿပီးတစ္ဆင့္သြားမည့္ လမ္းျပေျမပံုကိုသာ သေဘာတူ ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ -       

• တစ္ႏိုင္ငံလံုးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ကို သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးရန္၊ 
• “ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈမူေဘာင္”ကို အစိုးရႏွင့္ EAOs ကိုယ္စားလွယ္မ်ား အတူတကြေရးဆြဲျပင္ဆင္၍ အတည္ ျပဳရန္၊ 
• အတည္ျပဳထားသည့္ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈမူေဘာင္ကို အေျခခံ၍ အမ်ိဳးသားအဆင့္ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြး ပြဲမ်ား စီစဥ္က်င္းပသြားရန္၊ လံုျခံဳေရးက႑ေပါင္းစည္းေရးကိစၥရပ္မ်ားကို ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးရန္ႏွင့္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ ႀကိဳ တင္ညွိႏိႈင္းသေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ အျခားလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို လိုအပ္သလို အေကာင္အထည္ေဖာ္သြားရန္၊   
• ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ ေခၚယူက်င္းပရန္၊ 
• ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူညီခ်က္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးရန္၊
• ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူညီခ်က္ကို အတည္ျပဳျပ႒ာန္းေပးရန္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္(အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္)သို႔ တင္သြင္းရန္၊ 
• ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူညီခ်က္ပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားအားလံုးကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ႏွင့္ လံုျခံဳေရးက႑ေပါင္း စည္းေရးကိစၥရပ္မ်ားကို ေဆာင္ရြက္သြားရန္၊ 

သံုးႏွစ္သားအစိုးရသစ္အေနျဖင့္ မည္သည့္ထင္သာျမင္သာရွိသည့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈ မ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း သတ္မွတ္ဆံုးျဖတ္ရန္ခက္ခဲလြန္းပါသည္။ မတူကြဲျပားသည့္ အဖြဲ႔အစည္းအလိုက္ သီးျခား အျမင္သေဘာထား အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားေနရသည့္အထဲ ၂၁ ရာစု ပင္လံုလုပ္ငန္းစဥ္ကို ထပ္ေပါင္းလိုက္သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပဋိပကၡအခင္းအက်င္းသည္ ယခင္အတိုင္း အေျပာင္းအလဲမရွိ ရႈပ္ခ်င္တိုင္းရႈပ္ေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။  

 

အက်ိဳးပတ္သက္ပါ၀င္သူမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးရပ္တည္ခ်က္မ်ား

 

NCA ႏွင့္ ၂၁ ရာစု ပင္လံုလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ေပါင္းစည္းႏိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ျခင္းျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတည္ ေဆာက္ေရးႏွင့္ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အဓိကအက်ိဳးပတ္သက္ ပါ၀င္သူမ်ားျဖစ္သည့္ NLD၊ တပ္မေတာ္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ား(EAOs ႏွင့္ EPPs အားလံုး)၏ ႏိုင္ငံေရးရပ္တည္ ခ်က္မ်ားကို တစ္စုတစ္စည္းတည္း ရုပ္လံုးေပၚလာေစခဲ့သည္။ လူမႈေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးဇတ္ေကာင္အမ်ိဳးမ်ိဳးသည္လည္း လက္ ရွိစကား၀ိုင္းမ်ား၌ ၀င္ေရာက္ေဆြးေႏြးအႀကံျပဳရန္ ဆႏၵရွိေနၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း အဆံုး၌ UPC-21CP ေျခလွမ္းသစ္၏ ေအာင္ျမင္မႈႏွင့္ ရႈံးနိမ့္မႈသည္ ဤအင္အားစုသံုးခု၏ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္မႈအေပၚတြင္သာ လံုးလံုးလ်ားလ်ားမွီတည္လ်က္ရွိ သည္။      

(က) NLD

NLD၏ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္အတြင္း ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ တည္ေဆာက္သြားမည့္ ကတိက၀တ္ကို လမ္းျပ ေျမပံု(၇)ခ်က္၌ ထည့္သြင္းျပင္ဆင္ထားသည့္အခ်က္ကို မီဒီယာအမ်ိဳးမ်ိဳး၌ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ေရးသားတင္ျပခဲ့ၾကသည္။ NCA ကဲ့သို႔ပင္ NLD ၏ အစီအစဥ္အတြင္း ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ရည္မွန္းသည့္ပန္းတိုင္ကို အားေပးေထာက္ခံ၍ တစ္ ႏိုင္ငံလံုး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေ၀ဆာလာေစရန္ တစ္ဆင့္ခ်င္းစီ ခ်ဥ္းကပ္ေဆာင္ရြက္သြားသင့္ေၾကာင္း အႀကံျပဳထားသည္။    

၁။ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈမူေဘာင္ကို ျပန္လည္သံုးသပ္ရန္(သမၼတဦးသိန္းစိန္ေခါင္းေဆာင္သည့္ ယခင္အစိုးရျပဳစု ခဲ့သည့္မူၾကမ္း) 

၂။ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈမူေဘာင္ကို ျပင္ဆင္ရန္၊ 

၃။ အတည္ျပဳ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈ မူေဘာင္ျပင္ဆင္ခ်က္ႏွင့္အညီ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ-၂၁ရာစု ပင္လံုကို ႀကီးမွဴးက်င္းပရန္၊ 

၄။ ၂၁ရာစု ပင္လံုညီလာခံရလဒ္မ်ားႏွင့္အညီ ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူညီခ်က္-၂၁ရာစု ပင္လံုညီလာခံသေဘာတူ စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးရန္၊ 

၅။ ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူညီခ်က္ႏွင့္အညီ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျဖည့္စြက္ျပင္ဆင္၍ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ ဆင္ခ်က္ကို အတည္ျပဳရန္၊ 

၆။ ျပင္ဆင္အတည္ျပဳထားသည့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္အညီ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ ေခၚယူ က်င္းပရန္၊ 

၇။ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီေရြးေကာက္ပြဲ ရလဒ္မ်ားႏွင့္အညီ ဒီမိုကေရစီ ထံုးနည္းစံက်ျဖစ္သည့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတစ္ ရပ္ တည္ေဆာက္သြားရန္၊ 

(ခ) တပ္မေတာ္

NLD ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အတြင္း ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသူအမ်ားစုႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္အေနျဖင့္ လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ မ်ားအတြင္း တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးမင္းေအာင္လိႈင္က မည္သည့္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ေဖာ္ ေဆာင္သည္ျဖစ္ေစ တပ္မေတာ္အေနျဖင့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကိုသာ စြဲကိုင္သြားရန္ သံဓိ႒ာန္ခ်ထားသည္ ဟု အႀကိမ္ႀကိမ္ ျပတ္ျပတ္သားသားေျပာဆိုထားၿပီးျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ မိမိတို႔၏ အ ခြင့္ထူးခံ ႏိုင္ငံေရးအဆင့္အတန္းကို ထိခိုက္လာေစႏိုင္သည့္ မည္သည့္အေျခခံပုဒ္မ ျပင္ဆင္ခ်က္ကိုမဆို ဆန္႔က်င္လ်က္ရွိ သည္။    

အဆိုပါရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားကို ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳထားသည့္ တပ္မေတာ္၏ အေျခခံမူ(၆)ခ်က္ကို အႀကိမ္ႀကိမ္မၾကာခ ဏ ကိုးကားေျပာဆိုထားသည္။  

၁။ ၿငိမ္ခ်မ္းေရးရယူရန္အတြက္ အမွန္တကယ္ ဆႏၵရွိရန္၊

၂။ သေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ားအတိုင္း ကတိတည္ရန္၊

၃။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသေဘာတူညီခ်က္မ်ားကို အျမတ္မထုတ္ရန္၊ 

၄။ ေဒသခံမ်ားအေပၚတြင္ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုး မျဖစ္ေစရန္၊ 

၅။ တည္ဆဲဥပေဒမ်ားကို တိတိက်က် လိုက္နာရန္၊ 

၆။ ဒို႔တာ၀န္အေရး(၃)ပါးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီက်င့္စဥ္အရ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကို လိုက္နာေဆာင္ရြက္ရန္။ 

ထို႔အျပင္ ယခင္န၀တ/နအဖ စစ္အစိုးရ လက္ထက္ကခ်မွတ္ခဲ့သည့္ “ဒို႔တာ၀န္အေရးသံုးပါး”ကို တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ မ်ား မၾကာခဏကိုးကားေျပာဆိုေလ့ရွိၿပီး ပံုႏွိပ္မွတ္တမ္းမ်ားႏွင့္ မီဒီယာမ်ား၌ မပါမျဖစ္ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။  

၁။ ျပည္ေထာင္စုမၿပိဳကြဲေရး၊

၂။ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္မႈမၿပိဳကြဲေရး၊

၃။ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ တည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရး။ 

ဤအေရးသံုးပါးကို ေစာင့္ထိန္းရန္ ႏိုင္ငံသားတိုင္း၌ တာ၀န္ရွိသျဖင့္ တပ္မေတာ္မွ အစဥ္ဦးထိပ္ထား၍ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ သြားရန္ လိုအပ္ၿပီး “တိုင္းရင္းသားျပည္သူူမ်ားအားလံုး”(ဗမာႏွင့္ ဗမာမဟုတ္သည့္ တိုင္းရင္းသားမ်ားအားလံုး) ဤတာ၀န္ ကို စည္းလံုးညီညႊတ္စြာ ထမ္းေဆာင္ၾကရမည္ဟု ေျပာဆိုထားသည္။ 

(ဂ) တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ တိုင္းရင္းသားႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား 

မတူကြဲျပားသည့္ ကြန္ရက္မ်ားႏွင့္ မဟာမိတ္အစုအဖြဲ႔အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေနသျဖင့္ တစ္ခါတစ္ရံ ႏိုင္ငံတြင္းရွိ EAO ႏွင့္ EPP တို႔၏ ရပ္တည္ခ်က္ကို ေယဘုယ်အေနျဖင့္ ဆ၀ါးႏိုင္ရန္ခက္ခဲေလ့ရွိသည္။ သို႔ေသာ္လည္း အျငင္းပြားဖြယ္ရာေကာင္းသည့္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္  ၾသဂုတ္လ၌ က်င္းပခဲ့သည့္ ၂၁ ရာစုပင္လံုညီလာခံအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္သည့္အေနျဖင့္ ဇူလိုင္လ ၂၆ ရက္မွ ၃၀ ရက္ေန႔အထိ KIO ထိန္းခ်ဳပ္နယ္ေျမျဖစ္သည့္ မိုင္ဂ်ာယန္ၿမိဳ႕၌ EAOs ႏွင့္ EPPs မ်ား မႀကံဳစဖူးေတြ႔ဆံုစည္းေ၀း ခဲ့ၾကသည္။ အစည္းအေ၀းတက္ေရာက္လာသည့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ေရာက္လာေတာ့မည့္ ညီလာခံ၌ တိုင္းရင္းသား မ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ားကို အေထာက္အကူျပဳမည့္ စၾကၤန္တစ္ရပ္ကို ခ်မွတ္ျပင္ဆင္ခဲ့သည္။ ၄ ရက္တာ ေတြ႔ဆံု စည္းေ၀းမႈအတြင္း “ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု” ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမူၾကမ္း ေရးသားျပဳစုမႈကို လမ္းညႊန္ေပးမည့္ အေျခ ခံမူ“၈ခ်က္”ကို ေဆြးေႏြးသေဘာတူခဲ့ၾကသည္။ အဓိကအက်ဆံုး မူ၀ါဒေရးရာနယ္ပယ္မ်ား၌ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ၊ တန္းတူ ညီမွ်မႈ၊ စစ္မွန္သည့္ဖက္ဒရယ္စနစ္၊ ကိုယ့္ၾကမၼာကိုယ္ဖန္တီးခြင့္၊ လူနည္းစုအခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈ၊ ဒီမိုကေရစီထံုးနည္းစံက်အခြင့္အေရးမ်ား၊ ကမာၻလံုးဆိုင္ရာလူ႔အခြင့္အေရး၊ က်ား/မေရးရာ တန္းတူညီမွ်မႈႏွင့္ ဘာသာေရး လႊမ္းမိုးမႈကင္းသည့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံေပၚ အေျခခံသည့္ ပါတီစံုစနစ္က်င့္သံုးေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားပါ၀င္သည္။ 

မိုင္ဂ်ာယန္အစည္းအေ၀းသည္ တိုင္းရင္းသားအင္အားစုမ်ားအတြက္ သမိုင္းတြင္သည့္ အခါသမယတစ္ခုျဖစ္သည္။ EAOs မ်ားကြန္ရက္ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံနယ္စပ္ေဒသမ်ား၌ အေျခစိုက္သည့္ ဒီမိုကေရစီအင္အားစုမ်ားျဖင့္ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္တြင္ ဖြဲ႔စည္း တည္ေထာင္ခဲ့သည့္ ဖက္ဒရယ္ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲျပင္ဆင္ေရးႏွင့္ ညွိႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ေရးေကာ္မတီမွ ၂၀၀၈ ခု ႏွစ္အတြင္း ေရးဆြဲျပင္ဆင္ခဲ့သည့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအေပၚ အေျခခံထားသည့္ ႏိုင္ငံေရးလမ္း ညႊန္းခ်က္မ်ားျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ စည္းလံုးညီညြတ္ေသာတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားဖက္ဒရယ္ေကာင္စီ၌ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္း သေဘာတူထားခဲ့သည့္ အဆိုျပဳလႊာမ်ားအတြင္းသို႔ အေျခခံမူ“၈ ခ်က္”ကို ထည့္သြင္းေပါင္းစပ္ခဲ့ၾကသည္။ မိုင္ဂ်ာယန္အ စည္းအေ၀းသည္ လြတ္လပ္ေရးရခဲ့သည့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ဘံုရပ္တည္ခ်က္တစ္ရပ္ခ်မွတ္ရန္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ တိုင္းရင္းသားအင္အားစုမ်ားအၾကား က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ျဖင့္ အႏွစ္သာရအျပည့္၀ဆံုး ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးႏိုင္ခဲ့သည့္ အစည္း အေ၀းတစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ တက္ေရာက္ပါ၀င္ခဲ့ၾကသူမ်ား၌ EAO အဖြဲ႔ေပါင္း(၁၇)ဖြဲ႔ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားစုဖြဲ႔ထားသည့္ မဟာ မိတ္အဖြဲ႔အစည္းႀကီးႏွစ္ရပ္ျဖစ္သည့္ စည္းလံုးညီညြတ္ေသာတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားမဟာမိတ္(UNA)ႏွင့္ ညီေနာင္တိုင္း ရင္းသားမ်ားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္(NBF)တို႔အျပင္ ကခ်င္ျပည္နယ္စပ္ေဒသသို႔ အေရာက္လွမ္းလာခဲ့ၾကသည့္ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အ စည္းမ်ားလည္း ပါ၀င္ခဲ့ၾကသည္။ ယင္းတို႔၌ ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ိဳးသမီးမ်ားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္လည္း အပါအ၀င္ျဖစ္ခဲ့သည္။ အဆိုပါအခါ သမယကို ျပန္ေျပာင္းစားၿမွံဳ႕ျပန္ရမည္ဆိုပါက အစည္းအေ၀းသို႔ အထင္ကရရွိသည့္ ႏိုင္ငံတကာေလ့လာသူမ်ားအျဖစ္ ကုလသမဂၢအေထြအေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္၏ အထူးအႀကံေပး ဗီေဂ်နမ္ဗီးယားႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံျခားေရးရာ၀န္ႀကီးဌာန၏ အာရွေရးရာအထူးသံတမန္ ဆြန္းေကာ့ရွန္တို႔ တက္ေရာက္ပါ၀င္ခဲ့ၾကသည္။ 

ေယဘုယ်အားျဖင့္ဆိုေသာ္ မိုင္ဂ်ာယန္အစည္းအေ၀း၌ ႏွစ္ရွည္လမ်ားစြဲကိုင္လာခဲ့သည့္ ရပ္တည္ခ်က္မ်ားကို ထပ္ေလာင္း ခိုင္မာေစခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဖက္ဒရယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အထူးျခားဆံုးေသာ ေဆြးေႏြးခ်က္မွာ ေရွ႕စစ္အစိုးရ အဆက္ဆက္ စိတ္တိုင္းက်ေရးဆြဲျပင္ဆင္ထားသည့္ ၁၉၇၄ ႏွင့္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမ်ားအတိုင္း “ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္း” ၁၄ ခုဆက္လက္ထားရွိမည့္အစား “တိုင္းရင္းသား” သို႔မဟုတ္ “တိုင္းရင္းသားမ်ား” ျပည္နယ္ဖြဲ႔စည္းမႈကို အေသး စိတ္အသစ္ျပန္လည္ေရးဆြဲသတ္မွတ္ရန္ အဆိုျပဳခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဤဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွစ္ရပ္စလံုးသည္ ဗမာမ်ား အမ်ားစုေနထိုင္ၾကသည့္ “တိုင္းေဒသႀကီးမ်ား”(ယခင္က “တိုင္း”)ႏွင့္ ဗမာမဟုတ္သူမ်ား အမ်ားစုေနထိုင္ၾကသည့္ တိုင္း ရင္းသား“ျပည္နယ္မ်ား” ဟူ၍ ႏိုင္ငံကို ႏိုင္ငံေရးအေဆာက္အအံုႏွစ္ခုျဖင့္ ခြဲျခားထားလိုသည္ဟု သံုးသပ္ယူဆရသည္။

မိုင္ဂ်ာယန္၌ သေဘာတူခဲ့သည့္ အႀကံျပဳခ်က္အသစ္မ်ား၌ နယ္နိမိတ္စည္းမ်ားကို မည္သို႔ေရးဆြဲသတ္မွတ္ရမည္ဟု ရွင္း လင္းေျပာဆိုမႈမျပဳခဲ့ေသာ္လည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းအာဏာမသိမ္းခင္ ေရွ႕တစ္ႏွစ္ေစာ၍ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္အတြင္း တိုင္းရင္းသား ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား “ဖက္ဒရယ္ညီလာခံ”၌ အဆိုျပဳခဲ့သည့္ အႀကံျပဳခ်က္မ်ားကို အနည္းႏွင့္အမ်ား ပဲ့တင္ထပ္ခဲ့သည္ဟု ယူ ဆရသည္။ ယင္း“ဖက္ဒရယ္ညီလာခံ”၌ အျခားတိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ားႏွင့္ တန္းတူညီမွ်သည့္ ျပည္ေထာင္စုတစ္ရပ္ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ရန္အတြက္ ဗမာျပည္နယ္တစ္ခု သတ္မွတ္ေပးသင့္သည္ဟု အဆိုျပဳခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ လက္ရွိေဆြးေႏြး မႈပံုစံသည္ ေရွးယခင္ကထက္ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔လြတ္လပ္သည္။ ဥပမာ သေဘာတရားအားျဖင့္ လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံေျမပံုမွ မႏၱေလး၊ မေကြးႏွင့္ ပဲခူးတိုင္းေဒသႀကီးမ်ားကို ျဖတ္ထုတ္၍ဗမာျပည္နယ္အျဖစ္ သတ္မွတ္၍ အမ်ိဳးသားအဆင့္ႏွင့္ ေဒ သႏၱရအဆင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို စိုးမိုးခ်ယ္လွယ္ထားသည့္ ဗမာမ်ားထက္ မတူကြဲျပားသည့္ တိုင္းရင္းသားလူထုလူတန္း စားဦးေရ ပိုမိုမ်ားျပားလ်က္ရွိသည့္ ရန္ကုန္၊ ဧရာ၀တီ၊ တနသၤာရီႏွင့္ စစ္ကိုင္းတိုင္းေဒသႀကီးမ်ားသည္ “တိုင္းရင္းသားမ်ား” ကို ကိုယ္စားျပဳသည့္ ျပည္နယ္မ်ားျဖစ္လာႏိုင္ပါသည္။     

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုေသာ္ မိုင္ဂ်ာယန္အစည္းအေ၀းေနာက္ပိုင္း  စိန္ေခၚမႈအမ်ားအျပား က်န္ရွိေနဆဲျဖစ္ေသာ္လည္း ပထမ အႀကိမ္ေျမာက္ ၂၁ရာစု ပင္လံုညီလာခံက်င္းပမည့္ရက္ နီးကပ္လာသည္ႏွင့္အမွ် ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကိုယ္စီ ဆုပ္ကိုင္၍ အားခဲ ခဲ့ၾကသည္။ NLD၊ တပ္မေတာ္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအားလံုး ေရွ႕ဆက္သြားမည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစကား ၀ိုင္းမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈအတြက္ မိမိတို႔လိုခ်င္သည့္အတိုင္း ျပင္ဆင္လာၾကသည့္ ၎တို႔၏ အေျခခံမူမ်ားႏွင့္ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ားကို တင္သြင္းခဲ့ၾကသည္။ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လြန္ခဲ့ၿပီးမွ ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္ စားပြဲေပၚသို႔ အ ေရးပါသည့္ ၀ွက္ဖဲမ်ားကိုယ္ထင္ျပလာျခင္းျဖစ္သည္။     

 

ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္

 

ဤစၾကၤန္မ်ားမွတစ္ဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ ရပ္တန္႔ေနခဲ့ရသည့္ အေၾကာင္းရင္းႏွင့္ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္မည့္ ကိစၥရပ္ မ်ားကို ဆက္လက္တီးေခါက္ေလ့လာၾကပါစို႔။ ဤအဆင့္၌ အလြန္အေရးႀကီးသည့္ “ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတည္ေဆာက္ ေရး”ဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ား ပါ၀င္လာၿပီျဖစ္သည္။

Christina Murray သည္ ေတာင္အာဖရိက၊ ကင္ညာ၊ ဖီဂ်ီႏွင့္ အျခားေခတ္ၿပိဳင္ႏိုင္ငံမ်ား၌ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမ်ား ေရး ဆြဲျပင္ဆင္ျခင္းႏွင့္ ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားကို အႀကံေပးခဲ့သည့္ ဥပေဒပါေမာကၡတစ္ဦးျဖစ္သည္။ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ၌ “အမ်ိဳးသားညီလာခံမ်ားႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတည္ေဆာက္ေရး”ဟူသည့္ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္ေရးသားျပဳစုခဲ့ၿပီး Berghof Foundation မွ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ ငန္းစဥ္အတြင္း မရွိမျဖစ္ပါ၀င္သင့္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ႀကီး(၉)ရပ္အနက္ ေအာက္တြင္ေဖာ္ျပထားသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္(၅)ရပ္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ ခ်ိန္ထိုး၍ ႏိႈင္းယွဥ္သံုးသပ္ႏိုင္ရန္ ေရြးခ်ယ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။  

• ေတာ္လွန္ေရးတစ္ခုအၿပီး သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံသစ္တစ္ရပ္ ဖြဲ႔စည္းထူေထာင္ရာ၌ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ရန္ သို႔မဟုတ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ စနစ္သစ္တစ္ခုကို မိတ္ဆက္ က်င့္သံုးရန္ သေဘာတူျခင္း၊ 

• ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အတြင္း ႏိုင္ငံကို က်ားကန္ေပးမည့္ အေျခခံစံတန္ဖိုးထားမႈမ်ားကို သေဘာတူညီခ်က္ ရယူ ျခင္း၊ ဥပမာအားျဖင့္ ဒီမိုကေရစီထံုးနည္းစံက်ျဖစ္ၿပီး တန္းတူညီမွ်ေရးမူကို လိုက္ေလ်ာနာခံ၍ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ ခြင့္ကို ေလးစားတန္ဖိုးထားရန္ သေဘာတူျခင္းမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ သေဘာတူညီခ်က္မ်ိဳးကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားႏွင့္ အမ်ိဳးသားညီလာခံမ်ားအပါအ၀င္ ေတြ႔ဆံုစည္းေ၀းမႈအႀကိမ္ႀကိမ္ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ ရရွိႏိုင္ပါ သည္။ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကဲ့သို႔ အသက္၀င္သည့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားကို ျဖစ္ေပၚလာေစသျဖင့္ ဤအ ခ်က္မ်ားအားလံုးကို ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္အစိတ္အပိုင္းအျဖစ္ ထည့္သြင္းစဥ္းစား ေလ့ရွိသည္။    

• ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမည့္ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္ ေရးဆြဲျပင္ဆင္၍ အမ်ားျပည္သူ၏ အခန္းက႑ အပါအ၀င္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္သင့္သူမ်ားႏွင့္ ေဖာ္ေဆာင္မည့္နည္းနာအေပၚ သေဘာတူညီခ်က္ရယူျခင္း၊ 

• အေရးပါသည့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားခ်မွတ္ျခင္း၊ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒမူၾကမ္းတစ္ခု သို႔မဟုတ္ တရား၀င္အသိအမွတ္ျပဳထားသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္အတြင္း ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပ ေဒဆိုင္ရာ ျပင္ဆင္ခ်က္မ်ားကို ေရးဆြဲျပင္ဆင္ျခင္း။ ဤေနရာ၌ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ျခင္းႏွင့္ မူ၀ါဒေရးရာ ကိစၥရပ္မ်ား အေပၚ အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးအေျဖရွာမႈ ပါ၀င္ႏိုင္သည္။  

• ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ကိစၥရပ္မ်ားကို အမ်ားျပည္သူအား အသိအျမင္ဖြင့္ေပးျခင္းအပါအ၀င္ စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျပန္လည္သံုးသပ္ရန္ အဆိုျပဳထားသည့္ ကိစၥရပ္ႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအတြင္း ထည့္သြင္း ျပ႒ာန္းသင့္သည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ လူထုမ်ားအၾကား က်ယ္ က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ခ်ိတ္ဆက္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊  

ပါေမာကၡေမာ္ေရး၏ “ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းမ်ားေဖာ္ေဆာင္ရန္ သေဘာတူညီျခင္း”ဟူသည့္ တာထြက္အစႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုေပၚ၌ သက္၀င္လႈပ္ရွားလ်က္ရွိသည့္ အက်ိဳးပတ္သက္ပါ၀င္သူမ်ား သို႔မဟုတ္ ဇာတ္ေကာင္ေပါင္းစံုႏွင့္ မည္မွ်ကြာျခားမႈရွိေၾကာင္း ႏႈန္းယွဥ္သံုးသပ္ၾကည့္ၾကပါစို႔။ အလြန္အေရးပါသည့္ ဤကိစၥ ရပ္ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ျပင္ဆင္ခ်က္မ်ား သို႔မဟုတ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ ရန္ NLD နည္းတူ EAOs မ်ားႏွင့္ EPPs မ်ားကလည္း ဆႏၵရွိေနၾကသည္။ ဆန္႔က်င္ဖက္အေနျဖင့္ လက္ရွိအခ်ိန္၌ တပ္မ ေတာ္ဖက္မွ ေ၀ခြဲရခက္သည့္ အရိပ္အေယာင္မ်ား ျပသလ်က္ရွိသည္။ ယခင္ဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္၌ တပ္မ ေတာ္အရာရွိမ်ားက “ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု”ကဲ့သို႔ေသာ အစိုးရမ်ိဳးကို ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္သြားရန္ သေဘာဆႏၵရွိသည္ ဟု ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခဲ့ျခင္းသည္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေခတ္ကို အေျပာင္းအလဲျပဳလုပ္ေတာ့မည့္ ေရွ႕ေျပးအရိပ္အေယာင္ျဖစ္ လာသည္။ သို႔ေသာ္လည္း သမၼတဦးသိန္းစိန္ ဆင္းသြားသည္ႏွင့္တစ္ၿပိဳင္နက္ အဆိုပါစိတ္သေဘာထားသည္လည္း လိုက္ ပါေျပာင္းလဲသြားခဲ့ၿပီး UPC-21CP ၌ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေနသေယာင္ ထင္ရေသာ္လည္း တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္မ်ား သည္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ဖက္ဒရယ္အႏွစ္သာရ ကင္းမဲ့ေနသည့္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို လိုက္နာေစာင့္ထိန္းမည့္ မိမိ တို႔၏ ကတိက၀တ္ကိုသာ ဆက္လက္စြဲကိုင္ထားလိုသည့္ ဆႏၵရွိေနၾကၿပီး အသက္ထက္ဆံုး ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္သြား ရန္ အဓိ႒ာန္ျပဳထားၾကသည္။ ဤကဲ့သို႔ေသာ သေဘာထားမ်ားသည္ လက္ရွိတည္ဆဲ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို အႏွစ္သာ ရရွိရွိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေနသည္။           

အႏွစ္ခ်ဳပ္ၾကည့္ပါက ႏိုင္ငံသားအမ်ားအျပားက တပ္မေတာ္၏ ေခါင္းေဆာင္မႈသည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအ ရ အပ္ႏွင္းေပးထားသည့္ ၎တို႔၏ အစိုးရယႏၱရားအေပၚ စိုးမိုးျခယ္လွယ္ႏိုင္စြမ္းကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းကာကြယ္၍ ၎ တို႔လက္ရွိ ခံစားခြင့္ရထားၾကသည့္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ အက်ိဳးစီးပြားမ်ားကို လက္ေလွ်ာ့လိုစိတ္မရွိဟု လက္ခံ ယံုၾကည္ထားၾကသည္။ ထင္သာျမင္သာအရွိဆံုးအျဖစ္ တပ္မေတာ္သည္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေအာက္ရွိ ျပည္ထဲ ေရး၊ ကာကြယ္ေရးႏွင့္ နယ္စပ္ေရးရာ၀န္ႀကီးဌာနမ်ားကို အုပ္ခ်ဳပ္စီမံလ်က္ရွိသလို လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေနရာ ၂၅ ရာ ခိုင္ႏႈန္းကိုလည္း ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္စရာမလိုဘဲ အပိုင္စားရရွိထားျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အစိုးရလုပ္ငန္းမ်ား ကို စီမံခန္႔ခြဲၿပီး အခြန္ဘ႑ာေကာက္ခံေရးမွသည္ ေျမယာမွတ္ပံုတင္ျခင္း၊ နယ္ေျမတြင္းရွိ ေငြေၾကးပိုင္းဆိုင္ရာ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ႏွင့္ NGO မ်ားအထိ တာ၀န္ယူထိန္းေက်ာင္းေနေသာ အလြန္ၾသဇာႀကီးမားသည့္ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနကိုပါ ထိန္းခ်ဳပ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။

ပါေမာကၡေမာ္ေရး၏ “အေျခခံတန္ဖိုးမ်ားအေပၚ သေဘာတူညီျခင္း”ဟူသည့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတည္ေဆာက္ေရးဆိုင္ ရာ ဒုတိယေျမာက္သံုးသပ္ခ်က္ကိုၾကည့္ပါကလည္း အလြန္ႀကီးမားသည့္ အတားအဆီးမ်ားရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ EAOs ႏွင့္ EPPs ဖက္ျခမ္း၌ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈလုပ္ငန္းစဥ္အားျဖင့္ ဒီမိုကေရစီက်သည့္ ဖက္ဒ ရယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္မ်ိဳး ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ႏိုင္ေစမည့္ နည္းလမ္းမ်ိဳးကိုရွာေဖြေဖာ္ထုတ္လိုသည့္ သေဘာထားအေပၚ အ ခိုင္အမာရပ္တည္လာခဲ့ၾကသည္။ အလားတူပင္ NLD သည္လည္း ဒီမိုကေရစီက်သည့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတစ္ရပ္ တည္ေထာင္သြားရန္ သံဓိ႒ာန္ခ်ထားၿပီး ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူညီခ်က္ႏွင့္အညီ စနစ္သစ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ အဆင္သင့္ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း NLD ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ အဆိုပါသံဓိ႒ာန္ကို ျဖည့္ဆည္းအေကာင္အ ထည္ေဖာ္သြားမည့္ပံုစံႏွင့္ပတ္သက္သည့္ မိမိတို႔ပါတီ၏ ရပ္တည္ခ်က္သေဘာထားကို ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိရွိျဖင့္ အေသး စိတ္က်က် ခ်ျပရွင္းလင္းေျပာဆိုရန္ ပ်က္ကြက္ေနဆဲျဖစ္သည္။ ဤပ်က္ကြက္မႈက တစ္ႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္သြားမည္ဟူသည့္ ကတိက၀တ္ျဖင့္ ေရြးေကာက္ခံအစိုးရတစ္ရပ္ျဖစ္လာခဲ့သည့္ ပါတီထံမွ ႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္မႈကို ေမွ်ာ္လင့္၍ မဲေပးခဲ့ၾကသည့္ မဲဆႏၵရွင္ျပည္သူမ်ားကို စိတ္ပ်က္ေစခဲ့သည္။   

ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္အေနျဖင့္ တပ္မေတာ္၏ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကို ခ်ဥ္းကပ္သည့္ပံုစံသည္ ပိုမိုက်ဥ္းေျမာင္းသည္ဟု သံုး သပ္ရသည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို လိုက္နာေစာင့္ထိန္းရန္ႏွင့္ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုေပၚရွိ ၎တို႔၏ “ဦး ေဆာင္မႈအခန္းက႑”ကို ယုတ္ေလ်ာ့အားနည္းသြားေစႏိုင္ျခင္းမရွိသည့္ အေသးစားပုဒ္မမ်ားကိုသာ ျပင္ဆင္ရန္ဆႏၵရွိၾက သည္။ SPDC အစိုးရမွ အသြင္ကူးေျပာင္း၍ ေနရာခ်ထားရန္ ရည္ရြယ္ထားသည့္အတိုင္း ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္မႈ မ်ားအတြက္ ၇၅% ႏွင့္အထက္ မဲအေရအတြက္ရမွသာ ျပင္ဆင္ႏိုင္သည့္ လက္ရွိႏိုင္ငံေရးစနစ္အားျဖင့္ တစ္ခုခုခၽြတ္ယြင္း သြားသည့္တိုင္ မိမိတို႔ကိုယ္ကို အကာအကြယ္ရေစရန္ ေနရာခ်ထားခဲ့သည္။ ဥပေဒျပဳေရးမ႑ိဳင္၌ ၂၅% ေသာ ကိုယ္စား လွယ္ေနရာကို အလိုအေလ်ာက္ရယူထားျခင္းေၾကာင့္ တပ္မေတာ္၏ သေဘာတူခြင့္ျပဳခ်က္မရဘဲ မည္သည့္အရာကိုမွ် ျပင္ ဆင္ႏိုင္ျခင္းမရွိေတာ့ေပ။ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ တပ္မေတာ္သည္ အရပ္သားတစ္ပိုင္း“ဖက္စပ္”စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပံုစံ ေနရာခ်ထား သည့္ တစ္ျပည္ေထာင္စနစ္ကို ဆက္လက္ကာကြယ္ေနဆဲျဖစ္သကဲ့သို႔ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရား၏ အေရးအႀကီးဆံုး က႑မ်ားကိုလည္း ခ်ဳပ္ကိုင္ထားဆဲျဖစ္သည္။ လက္ေတြ႔၌ တပ္မေတာ္သည္ “အစိုးရအတြင္းရွိ သီးျခားအစိုးရတစ္ရပ္”ကဲ့ သို႔ ဆက္လက္ရပ္တည္လ်က္ရွိၿပီး အမ်ိဳးသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရးအတြက္လည္း တပ္မေတာ္သည္သာလွ်င္ တစ္ဦးတည္း ေသာ ကယ္တင္ရွင္ကဲ့သို႔ မိမိဘာသာ ခန္႔အပ္တာ၀န္ယူထားဆဲျဖစ္သည္။ ရလဒ္အေနျဖင့္ တပ္မေတာ္၏ ႏိုင္ငံေရးရပ္ တည္ခ်က္ႏွင့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားသည္ စစ္မွန္၍ အႏွစ္သာရျပည့္၀သည့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတစ္ရပ္ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္မႈ အေပၚ ေကာင္းက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ လံုး၀မရွိသေလာက္နီးပါး ကင္းမဲ့လ်က္ရွိသည္။

ဤအခ်က္က “ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္ကို ေရးဆြဲျပင္ဆင္ျခင္း၊ တက္ေရာက္မည့္သူစာရင္း၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းႏွင့္ အမ်ားျပည္သူပါ၀င္ရမည့္ အခန္းက႑မ်ားကို သေဘာတူအတည္ျပဳျခင္း”ဟူသည့္ တတိယေျမာက္ အေရးႀကီးကိစၥဆီသို႔ ေရာက္ရွိလာေစသည္။ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ဆိုင္ရာ ဆန္းစစ္ သံုးသပ္ခ်က္ကဲ့သို႔ပင္ ဤကိစၥရပ္မ်ားသည္ UPC-21CP ၏ အရႈပ္ေထြးဆံုးႏွင့္ ၀ိေရာဓိအျဖစ္ဆံုး အခ်က္မ်ားျဖစ္ေနသည္။ ယခုအခ်ိန္ထိ မတူကြဲျပားသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးပြဲစဥ္မ်ားသို႔ ဇာတ္ေကာင္ေပါင္းမ်ိဳးစံု အလွည့္က်ပါ၀င္အသံုးေတာ္ခံလာခဲ့ ေသာ္လည္း အဓိကအက်ဆံုး ေဆြးေႏြးညွိႏိႈင္းမႈမ်ားသည္ အစိုးရ၊ တပ္မေတာ္ႏွင့္ NCA လက္မွတ္ေရးထိုးထားသူမ်ား အ ၾကား၌သာ အမ်ားဆံုးျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည္။ သို႔ျဖစ္၍ လက္မွတ္ေရးထိုးထားျခင္းမရွိသည့္ EAOs မ်ား၊ အျခားႏိုင္ငံေရးပါတီ မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံတြင္း၌ မာမာခ်ာခ်ာရွိသည့္ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းကိုယ္စားလွယ္မ်ားအတြက္ မညီမွ်သည့္ ကိုယ္စားျပဳ ပါ၀င္မႈအေပၚ ေမးခြန္းထုတ္စရာျဖစ္လာသည္။ လက္ရွိ UPC-21CP လုပ္ငန္းစဥ္အတြင္း အမ်ားျပည္သူမ်ား အႏွစ္သာရ ျပည့္၀စြာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေစရန္ တံခါးဖြင့္ေပးထားျခင္းမရွိသလို ေရေရရာရာစီစဥ္ေနရာခ်ထားေပးျခင္းမ်ိဳးလည္း မရွိေပ။

အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံု၌ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ရာ၌ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈမ်ား ရွိေနသည့္အထဲ တပ္မေတာ္သည္လည္း ၿငိမ္း ခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္၏ ဦးတည္ခ်က္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ခ်ယ္လွယ္ႏိုင္ေစရန္အတြက္ မိမိတို႔အာဏာကို အလြန္အကၽြံအသံုးျပဳေန ဆဲျဖစ္သည္။ ယင္းတို႔၌ NCA ႏွင့္ UPC-21CP အစည္းအေ၀းမ်ား၌ “ေဆြးေႏြးဖက္မ်ား”အျဖစ္ မည္သည့္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို ခြင့္ျပဳသင့္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ေမးခြန္းမ်ားကို ေဆြးေႏြးရာ၌ မည္သည့္ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားကိုသာ ေဆြးေႏြးရမည္ဟူ၍ သတ္မွတ္ဆံုးျဖတ္မႈလည္း အပါအ၀င္ျဖစ္သည္။ လက္ေတြ႔၌ တပ္မေတာ္သည္ အစိုးရ၏ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို “စည္းၾကပ္ထိန္းေက်ာင္း”သည့္ တာ၀န္ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္၌ ဦးေဆာင္“ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းသူ” အျဖစ္ ႏွစ္ဖက္ခြ၍ တာ၀န္ယူထားသည္။ ရလဒ္အေနျဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္၌ ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းသူမ်ားႏွင့္ အစည္းအေ၀း တက္ေရာက္ရန္ ဖိတ္ၾကားခံရသူမ်ားသည္ နင္လားငါလားတန္းတူအခြင့္အေရးရရန္ ေ၀းကြာသြားေတာ့သည္။ လက္ရည္ တစ္ျပင္တည္း ပါ၀င္ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညွိႏိုင္သည့္ ကစားကြင္းကင္းမဲ့ေနခဲ့သျဖင့္ မျဖစ္စေလာက္ေသာ ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္ ေရးႏွင့္ ေလာက္ေလာက္လားလားတိုးတက္မႈရရွိရန္ အလွမ္းေ၀းလာခဲ့သည့္ ကိစၥရပ္အေပၚ ထူးၿပီးအံ့ၾသစရာမရွိေတာ့ေပ။ အတူတကြပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္မႈ၊ တန္းတူညီမွ်မႈႏွင့္ အားလံုးပါ၀င္မႈရွိေရးဟူသည့္ တန္ဖိုးမ်ားသည္ အေလးအနက္ထား ေဆြးေႏြးသင့္သည့္ မည္သည့္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းမႈလုပ္ငန္းစဥ္အတြက္မဆို အေျခခံအုတ္ျမစ္ျဖစ္သင့္သည္။            

ဤကဲ့သို႔ေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္တြင္း ပ်က္ကြက္မႈမ်ားႏွင့္ ခ်န္လွပ္ထားမႈမ်ားက ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတည္ ေဆာက္ေရး၏ စတုတၳအေရးအႀကီးဆံုး နယ္ပယ္တစ္ခုျဖစ္သည့္ “အေရးပါသည့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္ မ်ားအေပၚ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ရာ၌လည္း” ထိခိုက္ေစလ်က္ရွိသည္။ ယခုအခ်ိန္ထိ ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းေရးမိတ္ဖက္မ်ားႏွင့္ အတိုက္အခံမ်ားသည္ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားျဖစ္သည့္ “ခြဲမထြက္ေရး”ႏွင့္ “လံုျခံဳေရးက႑ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး”ကဲ့ သို႔ေသာ ေခါင္းစဥ္မ်ားကို ေဆြးေႏြးျခင္းႏွင့္ “လူထုေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ပြဲမ်ား”ေဖာ္ေဆာင္ရာ၍ ေရွ႕မတိုးသာေနာက္မဆုတ္ သာ အခက္အခဲေပါင္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ နစ္မြန္းေနၾကဆဲျဖစ္သည္။ UPC-21CP ညီလာခံအခ်ိန္ဇယား တစ္ခုၿပီးတစ္ခု ေရးဆြဲျပင္ ဆင္ထားေသာ္လည္း ဤအတားအဆီးမ်ားႏွင့္ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႔ၾကာမႈမ်ားက အစည္းအေ၀းက်င္းပမႈကို လမ္းေခ်ာ္သြားေစ ရန္ ျခိမ္းေျခာက္လ်က္ရွိသလို အေရးပါသည့္ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈမ်ား ထိထိေရာက္ေရာက္ စတင္ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ရန္ လည္း လိုအပ္ေနဆဲျဖစ္သည္။    

ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ရာ၌ ဟိုဖက္ဒီဖက္ အျမင္သေဘာထားအမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲလြဲလာမည္ဟုလည္း ေမွ်ာ္လင့္ထားၿပီးျဖစ္ပါလိမ့္ မည္။ သို႔ေသာ္ ယခုတစ္ႀကိမ္၌ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ေရွ႕ဆက္မတိုးႏိုင္ေစရန္ အဓိကပိတ္ဆို႔လ်က္ရွိသည့္အရာသည္ တပ္မ ေတာ္သာလွ်င္ျဖစ္ေၾကာင္း တိတိပပအေျဖေပၚလာသည္။ အထင္ရွားဆံုး သာဓကအေနျဖင့္ တပ္မေတာ္သည္ NCA ၌ တ ရား၀င္ အသိအမွတ္ျပဳထားၿပီးျဖစ္သည့္ ရခိုင္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ကဲ့သို႔ေသာ နယ္ေျမေဒသမ်ား၌ ျပည္နယ္အဆင့္ အမ်ိဳးသား ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲ သို႔မဟုတ္ လူထုေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ပြဲမ်ားေဖာ္ေဆာင္ေရးကဲ့သို႔ေသာ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို အတိအလင္း ပိတ္ပင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အလားတူပင္ တပ္မေတာ္သည္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအား ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈ မစတင္မီ ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူညီခ်က္ပါ “ခြဲမထြက္ေရး”အခ်က္ကို ဦးစြာသေဘာတူရမည္ ဟု ဖိအားေပးေတာင္းဆိုခဲ့သည္။      

ဤ“ခြဲမထြက္ေရး”ေတာင္းဆိုခ်က္သည္ ယမန္ႏွစ္က က်င္းပျဖစ္ခဲ့သည့္ ဒုတိယအႀကိမ္ေျမာက္ UPC-21CP ၌ ပထမဆံုး ထြက္ေပၚလာခဲ့ၿပီး အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကို ျမင့္တက္သြားေစခဲ့သည္။ ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းေနဆဲ လုပ္ငန္း စဥ္အဆင့္၌ ထိုကဲ့သို႔ေသာ ႏိုင္ငံေရးဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ိဳးခ်မွတ္ရန္ UPC-21CP သည္ ေစာလြန္းေနၿပီး လြတ္လပ္ေရးႏွင့္အတူ ေပါက္ဖြားလာခဲ့သည့္ ၁၉၄၇ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၌ အာမခံေပးထားသည့္ ကိုယ့္ၾကမၼာကိုယ္ဖန္တီးခြင့္ဟူသည့္ မိမိတို႔၏ မူလရပိုင္ခြင့္အခြင့္အေရးကို ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားသာမက ပါတီအမ်ားအျပားကပါ လက္ခံယံုၾကည္ခဲ့ၾကသည္။ ဆန္႔က်င္ဖက္အေနျဖင့္ တပ္မေတာ္အရာရွိမ်ားက ခြဲမထြက္ေရး သေဘာတူညီခ်က္ကို ႀကိဳ တင္သေဘာတူညီမႈမရွိပါက တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားအေနျဖင့္ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ အလိုက္ ျပည္နယ္အဆင့္ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒမ်ား ေရးဆြဲျပဳစုခြင့္ရမည္မဟုတ္ဟု ျပန္လည္တုန္႔ျပန္ခဲ့ၾကသည္။

အလားတူ ေသာင္တင္ေရမက်ျဖစ္သည့္ ကိစၥရပ္တစ္ခုမွာ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္မ်ားသည္ အစိုးရစစ္တပ္၏ ဖြဲ႔ စည္းတည္ေဆာက္ပံုအတြင္း တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားအားလံုး အခ်ိဳးက်ပါ၀င္ကိုယ္စားျပဳသည့္ “ဖက္ဒရယ္”ျပည္ေထာင္ စုတပ္မေတာ္တစ္ရပ္ ေပၚေပါက္လာေစရန္အတြက္ လံုျခံဳေရးက႑ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး(SSR)ႏွင့္ လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းေရး၊ တပ္ဖြဲ႔၀င္အျဖစ္မွ ပယ္ဖ်က္ေရးႏွင့္ လူမႈဘ၀ျပန္လည္ေပါင္းစည္းေရး(DDR) လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္သြားမည့္ EAOs ႏွင့္ EPPs မ်ား၏ အဆိုျပဳလႊာကို ျငင္းပယ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအေနျဖင့္ လူမ်ားစုဗမာတိုင္းရင္းသား အရာရွိမ်ားသာ ႀကီးစိုးခ်ယ္လွယ္ထားသည့္ လက္ရွိအစိုးရစစ္တပ္ပံုစံမ်ိဳးကိုသာ ဆက္လက္ထားရွိရန္ စိတ္အားထက္သန္ လ်က္ရွိသည္။ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား ေစာဒကတက္ခဲ့ၾကသည့္အတိုင္းပင္ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအေနျဖင့္ SSR ႏွင့္ DDR သည္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားကသာ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ရမည့္ ကိစၥ ရပ္မ်ားျဖစ္ၿပီး တပ္မေတာ္အေနျဖင့္ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ရန္မလိုဟု နားလည္လက္ခံထားၾကပံုေပၚသည္။

ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ တည္ေဆာက္ေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ ေနာက္ဆံုးပဥၥမေျမာက္အခ်က္ျဖစ္သည့္ “အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အ စည္းမ်ားႏွင့္ လက္တြဲေဆာင္ရြက္ျခင္း”သည္ ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္ေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကို ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းရန္အတြက္ အေရးအႀကီးဆံုးေသာ ကိစၥရပ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ အမ်ားအားျဖင့္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း မခံခဲ့ၾကရေသာ္ လည္း ကုန္လြန္ခဲ့သည့္ ငါးႏွစ္တာကာလအတြင္း အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားစြာက အမ်ားျပည္သူအၾကား ဖက္ဒရယ္ပ ညေပးလုပ္ငန္းမ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကၿပီးျဖစ္သည္။ နအဖ/န၀တအစိုးရေခတ္ႏွင့္ ယွဥ္ၾကည့္မည္ဆိုပါ က လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ႏွင့္ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ လုပ္ငန္းအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္မ်ား သိသိသာသာတိုးတက္လာသည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ ေသခ်ာသည္မွာ ႏိုင္ငံတြင္း၌ ဖက္ဒရယ္သည္ မေျပာဆိုအပ္သည့္ စ ကားရပ္တစ္ခုမဟုတ္ေတာ့ေပ။ သို႔ေသာ္လည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစကား၀ိုင္း၏ တိုးခ်ဲ႕အစည္းအေ၀းမ်ား၌ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အ စည္းကိုယ္စားလွယ္မ်ား တက္ေရာက္ပါ၀င္ရန္ ဖိတ္ၾကားခံရေသာ္လည္း UPC-21CP ၌ တက္တက္ၾကြြၾကြျဖင့္ အဓိပၸာယ္ ျပည့္၀စြာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ကား အလွမ္းေ၀းေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ မည္သို႔ဆိုေစ NCA အရ အက်ိဳးသက္ဆိုင္ပါ၀င္သူ စာရင္း၀င္ အစိုးရမဟုတ္သည့္ အင္အားစုမ်ားအၾကား၌ EAOs မ်ားကိုသာ ပထမဦးစားေပးအျဖစ္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားၿပီး ႏိုင္ ငံေရးပါတီမ်ားကို ဒုတိယေနရာထားလ်က္ရွိသည္။ ရလဒ္အေနျဖင့္ လူမႈ-ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲမ်ားအတြက္ ဆက္လက္ အေရးဆိုစည္းရံုးလႈပ္ရွားလ်က္ရွိသည့္ CSO မ်ားသည္ တရား၀င္ေဆြးေႏြးအႀကံျပဳခြင့္မရဘဲ ေဘးထြက္ထိုင္ေနရသည္။           

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရေသာ္ လက္ရွိအခင္းအက်င္းကို ပါေမာကၡေဒါက္တာေမာ္ေရး၏ ပံုစံျဖင့္ ႏိႈင္းယွဥ္သံုးသပ္လိုက္သည့္အခါ တစ္ ႏိုင္ငံလံုးလႊမ္းျခံဳမႈရွိသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းမ်ားေဖာ္ေဆာင္ရာ၌ ႀကံဳေတြ႔ရလ်က္ရွိသည့္ စိန္ေခၚ မႈမ်ားကို ေျဖရွင္းႏိုင္ျခင္းမရွိေစရန္ ကန္႔သတ္ပိတ္ပင္ထားသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ တည္ ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္အဆင့္တိုင္း၌ အဟန္႔အတားႏွင့္ အခက္အခဲေပါင္းမ်ားစြာရွိေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း သံုးသပ္ေတြ႔ရွိရ သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ အဓြန္႔ရွည္တည္တံ့ခိုင္ၿမဲသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ရွာေဖြလိုသည့္ ဆႏၵရွိခဲ့မည္ဆိုပါက ဤအား နည္းခ်က္မ်ားကို အေရးတႀကီးကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရန္ လိုအပ္ပါလိမ့္မည္။  

 

ႏိုင္ငံတကာအျမင္သေဘာထားမ်ား

 

ေရွ႕မတိုးသာေနာက္မဆုတ္သာျဖင့္ လက္ရွိႏိုင္ငံေရးေရခ်ိန္ တန္႔ေနသည့္အေျခအေန၌ ႏိုင္ငံတကာဇာတ္ေကာင္မ်ားသည္ လည္း တစ္မ်ိဳးသားလံုး ပိုင္ဆိုင္သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ိဳးျဖစ္လာသည္အထိ အားေပးအားေျမွာက္ျပဳ၍ ႏိုင္ငံေရး ေျပလည္မႈရရွိေစရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံသူ ႏိုင္ငံသားမ်ားကို ေလာက္ေလာက္လားလား ပံ့ပိုးကူညီႏိုင္ခဲ့ျခင္းမရွိေသးေပ။ တရုတ္ ႏွင့္ အေနာက္တိုင္းႏိုင္ငံမ်ားက ကန္႔လန္႔ကာေနာက္ကြယ္မွ ပါ၀င္ကျပသည့္ အခန္းက႑မ်ိဳးကိုသာ ရွာေဖြေနခဲ့ၾကသည္။ ၎တို႔အပိုင္း၌ အေနာက္တိုင္းအစိုးရမ်ား၏ ရန္ပံုေငြအေထာက္အပံ့ျဖင့္ လည္ပတ္လ်က္ရွိသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးပူးေပါင္း ရန္ပံုေငြအဖြဲ႔(JPF)သည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို ရန္ပံုေငြေထာက္ပံ့ေပးခဲ့ရံုမွ်မက ႏိုင္ငံအတြင္း၌ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္ေရး၊ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ဖက္ဒရယ္ဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို ေလ့ က်င့္သင္ၾကားေပးျခင္းႏွင့္ အျမင္ဖြင့္ပညာေပးသည့္ အစီအစဥ္မ်ားကိုပါ ေထာက္ပံ့ေပးခဲ့သည္။ မည္သို႔ဆိုေစ ႏွစ္ေပါင္းမ်ား စြာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္လာခဲ့ေသာ္လည္း အေနာက္တိုင္း “စြမ္းေဆာင္ရည္ျမွင့္တင္ေရး”လုပ္ငန္းမ်ားက တပ္မေတာ္အား ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ အေျခခံမူမ်ားအတိုင္း လိုက္ပါေျပာင္းလဲလာေအာင္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းမရွိေပ။    

အလားတူပင္ ေျဖရွင္းႏိုင္ျခင္းမရွိေသးသည့္ ရိုဟင္ဂ်ာအက်ပ္အတည္း ေပၚေပါက္လာၿပီးေနာက္ သာမန္ျပည္သူမ်ားအၾကား ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးတန္ဖိုးမ်ားႏွင့္ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားမႈမရွိေရး အေျခခံမူမ်ားကို သိျမင္နားလည္လာေစရန္ အျမင္ ဖြင့္ေပးျခင္းျဖင့္ လက္တြဲေဆာင္ရြက္သည့္ အေနာက္တိုင္းမဟာဗ်ဴဟာမ်ား၏ ထိေရာက္တာသြားမႈအေပၚ အျငင္းပြားစရာ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဤကိစၥရပ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာအသိုက္အ၀န္း၌ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ျပန္လည္ ၀င္ဆန္႔ ႏိုင္ ေစရန္ ႀကိဳးပမ္းရာ၌ အလြန္အေရးပါလာပါလိမ့္မည္။ အေနာက္တိုင္းအစိုးရမ်ားအတြက္ ရိုဟင္ဂ်ာလူထုလူတန္းစားမ်ား၏ ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ၿမဲသည့္ ေနရပ္ျပန္ေရးအပါအ၀င္ အမ်ိဳးသားၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးသည္ အနိမ့္ဆံုးႏိုင္ ငံေရးလိုအပ္ခ်က္တစ္ရပ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ လာမည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္း လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကို စံုစမ္းစစ္ေဆးျခင္း ႏွင့္ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရာ၌ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ အေနာက္တိုင္း NGOs မ်ား၏ ဦးေဆာင္အခန္းက႑ ဆက္ရွိေနဦးမည္ဟု သံုးသပ္ရသည္။ အထူးသျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ စစ္ေဘးဒုကၡ သည္မ်ား ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံသို႔ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္မႈေနာက္ပိုင္း “တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးျဖတ္ေရး” သို႔ မဟုတ္ “လူမ်ိဳးသုဥ္းသတ္ျဖတ္မႈ”ဟုပင္ ေခၚေ၀ၚသံုးႏႈန္းလ်က္ရွိသည့္ စြပ္စြဲမႈမ်ား က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေပၚထြက္လာခဲ့ၿပီး က်ဴးလြန္ခဲ့သူမ်ားကို ႏိုင္ငံတကာရာဇ၀တ္ခံုရံုးသို႔ ဆင့္ေခၚစစ္ေဆးရန္ ေတာင္းဆိုလာၾကသည္။ 

ဆန္႔က်င္ဖက္အေနျဖင့္ တရုတ္သည္ လံုျခံဳေရးႏွင့္ စီးပြားေရးရည္မွန္းခ်က္ ပန္းတိုင္မ်ားႏွင့္ ခ်ိ္တ္ဆက္လ်က္ရွိသည့္ မိမိတို႔ ၏ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို ျဖည့္ဆည္းေဆာင္ရြက္ရန္သာ ပိုမိုစိတ္၀င္စားလ်က္ရွိသည္။ တိတိပပဆိုရေသာ္ ရည္မွန္း ခ်က္ႀကီးမားလြန္းသည့္ ၎တို႔၏ ပိုးလမ္းမစီမံကိန္း(ကမာၻ႔ပတ္လမ္းအစီအစဥ္) ရုပ္လံုးေပၚလာေစရန္ တရုတ္ႏိုင္ငံအတြက္ ျမန္မာျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းမႈရွိရန္ လိုအပ္လ်က္ရွိသျဖင့္ UPC-21CP လုပ္ငန္းစဥ္၌ တက္ေရာက္ပါ၀င္ရန္ ဖက္ဒရယ္ႏိုင္ငံေရး ညွိႏိႈင္းေဆြးေႏြးမႈ အတိုင္ပင္ခံေကာ္မတီ(FPNCC)ပါ NCA လက္မွတ္ေရးထိုးထားျခင္းမရွိေသးသည့္ EAO မ်ားကို ဖိအား ေပးလာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဤအခ်က္ေၾကာင့္ FPNCC သည္ တရုတ္လက္၀ယ္ခံျဖစ္သည္ဟူသည့္ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပမႈအခ်ိဳ႕ ေပၚထြက္လာခဲ့ေသာ္လည္း လက္ေတြ႔၌ မွန္ကန္ေနျခင္းမရွိေပ။ နယ္နိမိတ္ခ်င္း မွ်ေ၀ထားသည့္ တရုတ္အေနျဖင့္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္း မည္မွ်နက္ရိႈင္းေၾကာင္း ေကာင္းစြာနားလည္သေဘာေပါက္သျဖင့္ NCA ႏွင့္ UPC-21CP ေဖာ္ေဆာင္ရာ၌ အားလံုးပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေစရန္ ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ရွိရွိ တံခါးဖြင့္ေပးထားရန္ တပ္မေတာ္ကိုပါ တိုက္တြန္းႏိႈးေဆာ္လ်က္ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ ယေန႔အခ်ိန္ထိ တရုတ္အေနျဖင့္ ေလာက္ေလာက္လားလား ေအာင္ျမင္မႈမ်ားရ ရွိရန္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိေသးေပ။ တိုက္တစ္ခုလံုးကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ စိုးမိုးထားႏိုင္လင့္ကစား ျမန္မာႏိုင္ငံလူထု၏ ရပ္တည္ခ်က္သည္ တရုတ္ႀကိဳးဆြဲသည့္အတိုင္း အလြယ္တကူလိုက္ကမည္မဟုတ္ေၾကာင္း ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ အ ျငင္းပြားဖြယ္ရာ ျမစ္ဆံုေရကာတာတည္ေဆာက္မႈကို ဆိုင္းငံ့လိုက္သည့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အတြင္း သက္ေသျပခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။

သို႔ျဖစ္၍ ယေန႔အခ်ိန္ထိ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအေျပာင္းအလဲမ်ား ျဖစ္ေပၚလာေစရန္ အေထာက္အကူျပဳလ်က္ရွိသည့္ မည္သည့္ ႏိုင္ငံတကာအေရးယူ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မွ် အားလံုးပါ၀င္မႈရွိ၍ အဓြန္႔ရွည္တည္တံ့ခိုင္ၿမဲသည့္ တစ္ဆစ္ခ်ိဳးေကြ႔မ်ိဳးကို ေဆာင္ က်ဥ္းေပးႏိုင္ခဲ့ျခင္းမရွိေသးေၾကာင္း ဂရုျပဳရန္လိုအပ္ပါသည္။ ကုလသမဂၢ၊ ဥေရာပသမဂၢႏွင့္ ကမာၻ႔ဘဏ္ကဲ့သို႔ေသာ ႏိုင္ငံ တကာအစိုးရအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအပါအ၀င္ အာရွႏွင့္ အေနာက္တိုင္းအစိုးရမ်ားအားလံုးသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပဋိပကၡအက်ပ္ အတည္းကို ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေျဖရွင္းႏိုင္ေစရန္အတြက္ အကူအညီေပးၾကရန္ ဆက္လက္အေရးဆို စည္းရံုးတိုက္တြန္းေနၾကဆဲ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း မတူကြဲျပားသည့္ ပံုစံမ်ိဳးျဖင့္ ေျပာင္းလဲခ်ဥ္းကပ္ရန္ အခ်ိန္တန္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ေပၚလြင္ထင္ရွား လာခဲ့ျပီျဖစ္သည္။  

 

ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတဲ့ ေျဖရွင္းေရးနည္းလမ္းတစ္ခုလား။

 

ဤကဲ့သို႔ ေရွ႕မတိုးသာေနာက္မဆုတ္သာျဖင့္ တိုးတက္မႈဆိတ္သုဥ္းေနသည့္ အေျခအေနမ်ိဳး၌ UPC-21CP ကို ယခုပံုအ တိုင္း ဆက္လက္ေဖာ္ေဆာင္ေနမည္ဆိုပါက အခ်ိန္ကုန္လူပန္းရံုသာရွိပါလိမ့္မည္။ တပ္မေတာ္၏ ရပ္တည္ခ်က္သေဘာ ထားသည္ က်န္အက်ိဳးသက္ဆိုင္ပါ၀င္သူမ်ားႏွင့္ လံုးလံုးလ်ားလ်ားကြဲျပားလ်က္ရွိသည္။ အလားတူပင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ ၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္ျဖစ္သည့္ NCA သည္လည္း တစ္ႏိုင္ငံလုံးအတိုင္းအတာ လႊမ္းျခံဳထားျခင္းမရွိသလို အပစ္္အခတ္ရပ္စဲ ေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ဟုလည္း ေျပာရခက္ေနျပန္သျဖင့္ အႏွစ္သာရျပည့္၀သည့္ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈဆီသို႔ ေဆာင္ က်ဥ္းေပးႏိုင္သည့္ သေဘာတူညီခ်က္မ်ိဳးျဖစ္ရန္ လိုအပ္ေနဆဲျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ဆိုပါက အက်ပ္ရိုက္တစ္ဆို႔ေနသည့္ အေျခ အေနကို ခ်ိဳးဖ်က္ေက်ာ္လႊားႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ိဳးရွိမရွိ ေမးစရာရွိလာျပန္သည္။   

Debra Eisenman သည္ အာရွမူ၀ါဒေရးရာ လူထုရပ္၀န္းအဖြဲ႔(ASPI)၏ အေထြေထြညႊန္ၾကားေရးမွဴးတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးတည္ေဆာက္ရာ၌ ႀကံဳေတြ႔ရေလ့ရွိသည့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္စီမံေရးႏွင့္ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ စိန္ေခၚမႈမ်ားကို အဓိ ကထား ေလ့လာလိုက္စားေနသူတစ္ဦးျဖစ္သည္။ မၾကာေသးမီက ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ မူ၀ါဒေရးရာ စာတမ္းတစ္ေစာင္ျဖစ္ သည့္ “အသြင္းကူးေျပာင္းလ်က္ရွိသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းရွိ စိတ္ကူးေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ားကို ပကတိအေျခအေနအတိုင္း ညွိႏိႈင္း ဖ်န္ေျဖျခင္း”၌ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ အသြင္ကူးေျပာင္းရာ၌ အေရးပါ၍ အျပန္အလွန္ဆက္စပ္ေနသည့္ စိန္ေခၚမႈမ်ားကို မီးေမာင္း ထိုး ရွင္းလင္းတင္ျပထားသည္။ ယင္းတို႔အနက္ တစ္ဆို႔လ်က္ရွိသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ သက္ဆိုင္မႈရွိ သည့္ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ကို ေဆြးေႏြးတင္ျပလိုပါသည္။ ယင္းတို႔သည္ ျမန္မာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒဆိုင္ရာ အားနည္းခ်က္မ်ားႏွင့္ ဆက္ႏြယ္လ်က္ရွိၿပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ လိုအပ္ေနသည့္ ကိစၥရပ္မ်ားျဖစ္သည္။  

• ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ကသာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ဖန္တီးလ်က္ရွိသည့္ သို႔မဟုတ္ ဆိုးရြားျပင္းထန္လာေစလ်က္ရွိသည့္ သပြတ္အူကဲ့သို႔ ရႈေထာင့္ေပါင္းစံုျဖင့္ ရႈပ္ေထြးေနသည့္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္ စဥ္ကို ယုတ္ေလ်ာ့အားနည္းသြားေစၿပီး ၀မ္းနည္းဖြယ္ရာေကာင္းသည့္ ရိုဟင္ဂ်ာကပ္ဆိုးႀကီးကို ျဖစ္ေပၚလာေစခဲ့ သည္။ 

• အားနည္းခ်က္မ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ေနသည့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသည္ တပ္မေတာ္၏ အာဏာႏွင့္ တရားဥပေဒစိုး မိုးေရး၊ ရပ္ရြာတည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားကို ေမးခြန္းမထုတ္ႏိုင္ေစရန္ ကာဆီးထားသည္။ 

လက္ရွိိအခ်ိန္ထိ ႏိုင္ငံအတြင္း၌ ဆိုးရြားျပင္းထန္သည့္ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္းမ်ား ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနဆဲျဖစ္သည္။ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးဆက္လက္ ခိုင္ၿမဲေနေစရန္ ႀကိဳးပမ္းလ်က္ရွိသည့္ NLD အစိုးရသည္ ရိုဟင္ ဂ်ာမြတ္စလင္ လူထုအေပၚ တပ္မေတာ္၏ ကိုင္တြယ္ပံုလြဲမွားမႈႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ကုလသမဂၢႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာဖိအားမ်ား ကို ေျဖေလွ်ာ့ႏိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းသြားလ်က္ရွိေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုသြားခဲ့သည္။ လတ္တေလာ၌ မည္သည့္လက္ငင္း ေျဖ ရွင္းခ်က္မ်ိဳးကိုမွ် မေတြ႔ရွိရေသးေသာ္လည္း ကခ်င္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္အတြင္း မွီတင္းေနထို္င္လ်က္ရွိသည့္ လူထုလူတန္းစား မ်ား၏ ေနရပ္စြန္႔ခြာစစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္မႈႏွင့္ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနဆဲျဖစ္သည့္ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡမ်ားအေပၚ စိုးရိမ္ပူ ပန္မႈမ်ား ႀကီးထြားလာေနဆဲျဖစ္သည္။ ယခုအခ်ိန္ထိ အစိုးရ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္သည္ မည္သည့္လားရာဦးတည္ ခ်က္ျဖင့္ ခရီးႏွင္လ်က္ရွိေၾကာင္း ျမင္သာႏိုင္ရန္ ခက္ခဲေနဆဲျဖစ္သည္။  

ေနာက္ဆံုးက်င္းပခဲ့သည့္ UPC-21CP ညီလာခံ ရလဒ္တစ္ခုအေနျဖင့္ ယခုတစ္ႀကိမ္၌လည္း ႏိုင္ငံေရးအခ်ိဳးအေကြ႔တစ္ခု ကို ေဆာင္က်ဥ္းႏိုင္ခဲ့ျခင္းမရွိေပ။ အနာဂတ္ UPC-21CP အစည္းအေ၀းမ်ား၌ တိုးတက္မႈဆိတ္သုဥ္းလ်က္ရွိသည့္ NCA ၏ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားကို ေက်ာခိုင္း၍ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ေစမည့္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ တည္ေဆာက္ေရးကိစၥရပ္မ်ားကို စူးစိုက္ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖင့္ တစ္ဆို႔ရပ္တန္႔ေနသည့္ လက္ရွိၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ကို ျပန္လည္အဖတ္ဆည္ႏိုင္ေျခရွိမရွိ ေမးျမန္းရန္လိုအပ္လာသည္။ အေသးအဖြဲဆိုေသာ္ျငားလည္း ဤကဲ့သို႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲမ်ားႏွင့္ ဦးစားေပးနယ္ပယ္မ်ားကို ေျပာင္းလဲအာရံုစိုက္ျခင္းသည္ အက်ိတ္အခဲမ်ားကို ေျပလည္သြားေစ ႏိုင္ၿပီး လက္ရွိယိုယြင္းပ်က္စီးလ်က္ရွိသည့္ ယံုၾကည္မႈမ်ားကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္ အေထာက္အကူျပဳပါလိမ့္မည္။

ဤေနရာ၌ အႀကံျပဳထားသည့္အတိုင္း “ျခြင္းခ်က္အပိုဒ္ငယ္”ျဖင့္ ခ်ဥ္းကပ္ေဆာင္ရြက္သည့္ နည္းလမ္းမ်ိဳးကို အသံုးျပဳ ျခင္းသည္ UPC-21CP ကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသေဘာတူညီမႈရရွိေစႏိုင္သည့္ စၾကၤန္တစ္ရပ္အျဖစ္ ျပန္လည္အဖတ္ဆည္ႏိုင္မည့္ ေနာက္ဆံုးေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ Christina Murray က ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိသည့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတည္ေဆာက္ ေရးအတြက္ လိုအပ္လ်က္ရွိသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို အထက္တြင္မီးေမာင္းထိုးျပခဲ့ၿပီး Debra Eisenman က တိုးတက္မႈ ဆိတ္သုဥ္းလ်က္ရွိသည့္ လက္ရွိပကတိ အေျခအေနမ်ားကို ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္း ရွင္းလင္းေဖာ္ျပထားပါသည္။ ၿငိမ္းခ်မ္း ေရး လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္လံုး ခၽြတ္ေခ်ာ္ပ်က္စီးသြားႏိုင္ရံုမွ်မက အစီအစဥ္အားလံုး ကေမာက္ကမျဖင့္ နိဂံုးခ်ဳပ္သြားႏိုင္သည့္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားႏွင့္ ဆိုးက်ိဳသက္ေရာက္မႈမ်ား၏ သတိေပးသံေခ်ာင္းေခါက္သံသည္ အလြန္စိုးရိမ္ဖြယ္ရာေကာင္းသည့္ အ ေျခအေနသို႔ ဦးတည္လ်က္ရွိသည္။ 

လက္ရွိ UPC-21CP လုပ္ငန္းစဥ္မွ အဆံုးစြန္ေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္သည့္ ကိစၥရပ္မွာ “တရားမွ်တမႈမရွိသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသည္ တရားမွ်တသည့္ စစ္ပြဲထက္ပိုေကာင္းသည္” ဟူသည့္ အခင္းအက်င္းမ်ိဳးျဖစ္ေနျခင္းသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသားမ်ား အတြက္ စိတ္ပ်က္ဖြယ္ရာအတိျဖစ္ေနသည္။ ယံုၾကည္မႈျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးႏွင့္ အႏွစ္သာရျပည့္၀သည့္ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္ ျဖစ္ေျမာက္လာေအာင္ အားေပးျမွင့္တင္ႏိုင္ရန္ စိန္ေခၚမႈမ်ားစြာ က်န္ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေျဖရွင္းျခင္းမရွိဘဲ ပစ္ထားခဲ့သည့္ ပဋိပကၡအတြက္ “ျခြင္းခ်က္အပိုဒ္ငယ္”တစ္ခုျဖင့္ ခ်ဥ္းကပ္ေဆာင္ရြက္သည့္ မဟာဗ်ဴဟာသည္ အနည္းဆံုးအားျဖင့္ အင္အားစုတိုင္း ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေစမည့္ တာထြက္ စမွတ္တစ္ခုကိုေတာ့ ဖန္တီးေပးႏိုင္ပါသည္။   

ခ်ဥ္းကပ္ေဆာင္ရြက္မႈပံုစံသစ္အတြက္ “ျခြင္းခ်က္အပိုဒ္ငယ္”ထားရွိမည့္ စိတ္ကူးကို ဆ၀ါးႏိုင္ေစရန္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္သည့္ ေတြးေတာဆင္ျခင္စရာအခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။ 

• ပထမအခ်က္အေနျဖင့္ တပ္မေတာ္ေတာင္းဆိုသည့္ ခြဲမထြက္ေရးအခ်က္ကို သေဘာတူလိုက္ရျခင္းကဲ့သို႔ေသာ မိမိ တို႔၏ ႏိုင္ငံေရးေမွ်ာ္မွန္းခ်က္အခ်ိဳ႕ကို လက္လႊတ္လိုက္ရမည့္ ဗမာမဟုတ္သည့္ တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားက တ ရားမွ်တမႈမရွိသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအျဖစ္ ရႈျမင္သေဘာထားလာႏိုင္သည္။

• တပ္မေတာ္၏ အျမင္၌ တရားမွ်တမႈမရွိသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသည္ လံုျခံဳေရးက႑ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေအာက္၌ EAO မ်ား ေတာင္းဆိုထားသည့္ ဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ေရးမူကို သေဘာတူလိုက္ရသည့္ ကိစၥရပ္မ်ိဳး ျဖစ္ေနႏိုင္ပါသည္။ ဤသေဘာထားသည့္ ဗမာတိုင္းရင္းသားမ်ား ႀကီးစိုးခ်ယ္လွယ္ထားသည့္ စံခ်ိိန္မီတပ္မေတာ္ တစ္ရပ္အျဖစ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးမင္းေအာင္လိႈင္ ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားလိုသည့္ လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းေရး၊ တပ္ ဖြဲ႔၀င္စာရင္းပယ္ဖ်က္ေရးႏွင့္ လူမႈဘ၀ျပန္လည္ေပါင္းစည္းေရး ဦးစားေပးအခ်ိန္ဇယားႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေန သည္။

• တရားမွ်တသည့္ စစ္ပြဲတစ္ရပ္ဆင္ႏြဲမႈအျဖစ္ EAO မ်ားက ၎တို႔သည္ မိမိတို႔၏ မိသားစုမ်ားႏွင့္ ေရွးဘိုးဘြားမ်ား အစဥ္အဆက္ ေနထိုင္လာခဲ့သည့္ မိခင္ေျမကို ကာကြယ္ေနျခင္းျဖစ္သျဖင့္ တရားမွ်တသည့္ ေတာ္လွန္ေရးစစ္ပြဲ တစ္ရပ္ ဆင္ႏြဲေနျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေစာဒကတက္ပါလိမ့္မည္။

• တရားမွ်တသည့္ စစ္ပြဲတစ္ရပ္ဆင္ႏြဲမႈအျဖစ္ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းက မွန္သည္ျဖစ္ေစ မွားသည္ျဖစ္ေစ တိုင္း ရင္းသားနယ္ေျမေဒသမ်ားသည္ ဟိုးေရွးယခင္ကတည္းက “ျမန္မာ”ဧကရာဇ္ႏိုင္ငံေတာ္၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ား ျဖစ္ေန ၿပီးျဖစ္သျဖင့္ မိမိတို႔၏ စိုးမိုးခ်ယ္လွယ္မႈကို ဆန္႔က်င္အာခံသည့္ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုမ်ားကို ႏွိမ္ႏွင္းရမည့္ တာ ၀န္ရွိသည္ဟု လက္ခံယံုၾကည္ထားသည္။ 

• ဤသို႔ႏွယ္ ႏွစ္ဖက္တပ္စခန္းအသီးသီးက ၎တို႔အေနျဖင့္ တရားမွ်တသည့္စစ္ပြဲကို ဆင္ႏြဲေနျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေစာ ဒကတက္ေနၾကသည္။ 

• ရန္တုဖက္ၿပိဳင္လ်က္ရွိသူမ်ားအားလံုး ေျပာသည့္အတိုင္း မွန္ေနသည္ဆိုဦးစို႔ အနည္းဆံုး စမွတ္တစ္ခုအျဖစ္ သ ေဘာတူညီမႈရရွိေစႏိုင္သည့္ ျခြင္းခ်က္အပိုဒ္ငယ္ထား၍ ခ်ဥ္းကပ္ေဆာင္ရြက္သည့္ နည္းလမ္းတစ္ခုကို အသံုးျပဳျခင္း ျဖင့္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး အေလွ်ာ့အတင္းျပဳလုပ္ကာ တရားမွ်တမႈမရွိသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းရန္ သေဘာတူလိုက္ျခင္းက သာ၍မေကာင္းပါသေလာ။ 

• ျခြင္းခ်က္ဆိုရာ၌ ဥပမာအားျဖင့္ ခြဲမထြက္ေရးကိစၥရပ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားအေနျဖင့္ ဖက္ဒ ရယ္ဒီမိုကေရစီစနစ္အတြက္ လက္ခံႏိုင္ေလာက္သည့္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားကို သေဘာတူညီမႈရရွိပါက ခြဲမထြက္ရန္ သေဘာတူ၍ အေျပာေရာလက္ေတြ႔ပါ အျပည့္အ၀လိုက္နာေဆာင္ရြက္လာလိမ့္မည္ဟု ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့ သို႔ေသာ သေဘာတူညီခ်က္မ်ိဳး မရရွိပါက ၎တို႔အေနျဖင့္ သမိုင္းစဥ္လာ ခြဲထြက္ေရးအခြင့္အေရးကို ဆက္လက္ ဆုပ္ကိုင္ထားဦးမည္သာျဖစ္သည္။   

• ဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း အလားတူပင္ျဖစ္သည္။ ျပည္နယ္လံုျခံဳေရးအ ေပၚ ထိန္းခ်ဳပ္စီမံပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးႏွင့္အတူ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္တစ္ခုခ်င္းစီ၏ နယ္ေျမတည္တံ့ခိုင္ၿမဲမႈကို အာ မခံေပးရမည္ဟု ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ နယ္ခံမ်ားအေနျဖင့္ မိမိတို႔ကိုယ္ပိုင္ ရဲတပ္ဖြဲ႔မ်ားထားရွိခြင့္ႏွင့္ ျပည္ေထာင္ စုအတြင္းရွိ အျခားျပည္နယ္မ်ားႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရနယ္ေျမေဒသမ်ားကို က်ဴးေက်ာ္ရန္မဟုတ္ဘဲ ျပည္ပရန္မွ တိုင္းျပည္ကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရန္အတြက္ ျပည္ေထာင္စုဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္၌ အခ်ိဳးက်ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ ခြင့္ ရရွိေစျခင္းျဖင့္ ဤရည္မွန္းခ်က္ကို ျဖည့္ဆည္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါသည္။ ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရာ၌ ဤအခ်က္ ကို သေဘာတူႏိုင္ခဲ့လွ်င္ ဗမာမဟုတ္သည့္ တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားအေနျဖင့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု၏ ဖြဲ႔စည္း တည္ေဆာက္ပံုကို နာခံလိုက္ေလွ်ာက္ၾကပါလိမ့္မည္။ ထိုသို႔မဟုတ္ပါက ၎တို႔၏ ခြဲထြက္ခြင့္ အခြင့္အေရးကို ဆက္ လက္ဆုပ္ကိုင္ထားၾကပါလိမ့္မည္။  

ဤကဲ့သို႔ေသာ အႀကံျပဳခ်က္မ်ားကို ျပဳလုပ္ရာ၌ အက်ိဳးသက္ဆိုင္ပါ၀င္သူအားလံုးအတြက္ အေရးႀကီးသည့္ အခ်က္မွာ ေစ့ စပ္ညွိႏိႈင္းမႈအတြင္း ေရွ႕ဆက္မတိုးႏိုင္ဘဲ ပိတ္မိေနျခင္းကို အျပန္အလွန္ အေလွ်ာ့အတင္းျပဳလုပ္မႈအေပၚ အေျခခံထား သည့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ တည္ေဆာက္ေရးႏွင့္ ၿငိ္မ္းခ်မ္းေရးရရွိေစရန္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ျခင္းအားျဖင့္ ရင္ဆိုင္ေက်ာ္ လႊားရာ၌ ျခြင္းခ်က္အပိုဒ္ငယ္ထားရွိသည့္ ခ်ဥ္းကပ္ေဆာင္ရြက္မႈနည္းလမ္း တစ္ခုတည္းသာရွိေၾကာင္း နားလည္သေဘာ ေပါက္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ပဋိပကၡဖ်န္ေျဖရာ၌ ဤကဲ့သို႔ေသာ နည္းလမ္းသစ္မ်ားျဖင့္ ခ်ဥ္းကပ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္းမရွိပါက သမိုင္းစဥ္လာ ပ်က္ကြက္မႈမ်ားႏွင့္ လက္ရွိအတားအဆီးမ်ား ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနဦးမည္ျဖစ္သည္။  

 

 

နိဂံုးခ်ဳပ္သံုးသပ္ခ်က္

 

ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ျပည္တြင္းအက်ိဳးသက္ဆိုင္ပါ၀င္သူမ်ားျဖစ္ေစ ႏိုင္ငံတကာအသိုက္အ၀န္းမွျဖစ္ေစ စိတ္ရင္းေစတနာ မွန္ျဖင့္ စာနာနားလည္ေပးသူမ်ားျဖစ္ေစ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို အမွန္တကယ္လိုလားသူဆိုပါက အလုပ္မျဖစ္သည့္ လက္ရွိၿငိမ္း ခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ ခ်ဥ္းကပ္ေဆာင္ရြက္မႈပံုစံသစ္မ်ား လိုအပ္ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ဂရုျပဳမိသင့္သည္။ တတိယအင္ အားစုမ်ား၏ ၾကား၀င္ဖ်န္ေျဖမႈသည္လည္း နည္းလမ္းတစ္သြယ္အျဖစ္ ဆက္ရွိေနရန္လိုအပ္ေသာ္လည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ ငန္းစဥ္၏ ေနာက္အခက္အခဲတစ္ခုမွာ ျမန္မာျပည္တြင္းအင္အားစုမ်ား၏ ျပည္တြင္းေရးအျဖစ္ ဆက္လက္ထိန္းခ်ဳပ္ထားလို သည့္ သေဘာထားပင္ျဖစ္သည္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစကာမူ ဆန္းသစ္သည့္ စိတ္ကူးသစ္မ်ား သြတ္သြင္းရန္ အပူတျပင္း လို အပ္ေနၿပီျဖစ္သကဲ့သို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းသည့္ အေျပာင္းအလဲအေရြ႕တစ္ခုအတြက္ လက္ရွိေရခ်ိန္ကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ ေစသည့္ ခ်ဥ္းကပ္မႈနည္းလမ္းမ်ားကိုလည္း က်ားကန္ေပးရန္လိုအပ္လ်က္ရွိသည္။     

အစုအဖြဲ႔ေပါင္းမ်ားစြာက ၿပိဳလဲပ်က္စီးသြားႏိုင္သည့္ ေခ်ာက္ႏႈတ္ခမ္း၀သို႔ ေရာက္ရွိေနၿပီဟု ခံစားေနၾကရသည့္ လက္ရွိအ ေနအထားမ်ိဳး၌ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ အသက္ရႈေပါက္မ်ားမ်ားဖြင့္ေပးရန္ အေရးတႀကီးလိုအပ္ေနၿပီျဖစ္သည္။ အေရးပါသည္ အေျပာင္းအလဲမ်ိဳးကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္သည့္ ေအာက္ပါလုပ္ငန္းစဥ္ေလးရပ္ကို အခ်ိန္မဆိုင္းဘဲ ခ်က္ ျခင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ လိုအပ္ေနၿပီျဖစ္သည္။ ၁) ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ မေအာင္ျမင္ရသည့္ အေၾကာင္းရင္းကို ထဲထဲ၀င္၀င္နားလည္းသေဘာေပါက္လာသည္အထိ အေသးစိတ္စံုစမ္းစစ္ေဆးရန္၊ ၂) စစ္ဆင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို လံုး၀အ ၿပီးအပိုင္ ရပ္တန္႔ထားရန္၊ ၃) တိုင္းရင္းသားျပည္သူတစ္ရပ္လံုး ပူးေပါင္းပါ၀င္၍ ေဆာင္ရြက္လာေအာင္ စတင္ေဆာင္ရြက္ ရန္ႏွင့္ ၄) “ျခြင္းခ်က္အပိုဒ္ငယ္”ထားရွိသည့္ ခ်ဥ္းကပ္ေဆာင္ရြက္မႈနည္းလမ္းကို မိတ္ဆက္က်င့္သံုးသြားရန္ လိုအပ္ပါ သည္။ ဤကဲ့သို႔ေသာ ခဲယဥ္းက်ပ္တည္းသည့္ ကာလမ်ိဳး၌ ယဲ့ယဲ့ေလးက်န္ရွိေနသည့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မီးအိမ္ေလး ဆက္ လက္ထြန္းလင္းေနရန္ လိုအပ္ပါသည္။    

စိုင္း၀မ္စိုင္းသည္ ရွမ္းႏိုင္ငံေရးသုေတသီႏွင့္ ယခင္ရွမ္းဒီမုိကရက္တစ္သမဂၢ၏ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးေဟာင္းတစ္ဦးျဖစ္ သည္။ ဤသံုးသပ္ခ်က္သည္ ဆီြဒင္အစိုးရမွ ရန္ပံုေငြေထာက္ပံ့ေပးထားသည့္ TNI ၏ စီမံကိန္းတစ္စိတ္တစ္ေဒသျဖစ္ သည္။ 

 

1 There were also differences of opinion as to whether the eight “EAO” groups should sign. In the end, the debacle

was resolved by agreeing that only the group representative of the eight EAOs at the meeting, Saw Kwe Htoo Win

of the KNU, would sign and not representatives of all eight organisations. Likewise, U Thu Wai, representative for

political parties, inked the first part of the Union Accord. But still the produced document lacks a solid consensus in

legal terms. Source: https://english.panglong.org/2017/06/03/aftermath-of-second-21st-centur…-

union-accord-and-linking-non-session-clause-to-ethnic-rights-of-self-determination/

2 The 21 EAOs are now reduced to 20, as the Wa National Organisation has apparently been absorbed into the

UWSA. Source: https://www.irrawaddy.com/news/burma/wa-national-organization-draft-res….

html

3 Initially known as the Harakah al-Yaqin, the new force presently calls itself the Arakan Rohingya Solidarity Army

(ARSA). There is a long history of armed groups with different ideologies among the Buddhist Rakhine and minority

Muslim communities in Rakhine State. But, for the moment, ARSA is too recent and little-known to fit into analysis

of the present context.

4 For the English language media, see e.g., Nyein Nyein, "News Analysis: The NCA, One Year On", The Irrawaddy, 17

October 2016; Lun Min Maung, "Charter change lies at the heart of the peace process stalemate", Myanmar Times,

21 October 2016.

5 There were four absentees: the UWSA, MNDAA, TNLA in Shan State and the National Socialist Council of

Nagaland– Khaplang on the India border.

ပါ၀င္ဖန္တီးသူမ်ား

စာေရးသူ - စိုင္း၀မ္ဆိုင္း

ဒီဇိုင္း - Dania Putri www.TNI.org

ျမန္မာဘာသာျပန္ - သွ်ဒန္မုန္ဒန္ေဇာ္